زیدیه

/zeydiyye/

لغت نامه دهخدا

( زیدیة ) زیدیة. [ زَ دی ی َ ] ( اِخ ) دهی است به بغداد. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). قریه ای از سواد بغداد از اعمال بادوریا. ابوبکر محمدبن یحیی بن محمد الشوکی بدان منسوب است. ( از معجم البلدان ). || آبی است مر بنی نمر را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از معجم البلدان ).
زیدیه. [ زَ دی ی َ ] ( اِخ ) زیدیة. فرقه ای از شیعه که به زیدبن علی بن الحسین ( ع ) ملقب به زین العابدین منسوبند و آنان سه طایفه اند: جاروریة ، سلیمانیة و بتیریة. ( از اقرب الموارد ). اسم عمومی جمیع فرقی که بعد از حضرت امام علی بن حسین زین العابدین ( ع ) بجای امام محمد باقر ( ع ) پسر دیگر آن حضرت یعنی زیدبن علی را امام می دانستند و چون زیدبن علی شاگرد واصل بن عطاء معتزلی بود، زیدیه در اصول پیرو اهل اعتزال شده اند. ( از خاندان نوبختی اقبال ص 256 ). اصحاب زیدبن علی اند که بروزگار بنی امیه ظهور کرد... و بنای مذهب ایشان آن است که پس از علی و حسن و حسین سلام اﷲ علیهم هر علوی که معصوم باشد شاید که امامت طلب کند و باید که از فرزندان علی باشد و پارسا و معصوم. و ایشان پنج فرقه اند: مغیریة، جارودیة، ذکریة، خشبیة و خلفیة. ( از بیان الادیان ، یادداشت بخط مرحوم دهخدا ).
گروهی از شیعه اند که منسوب به زیدبن علی بن الحسین علیهم السلام میباشند و آنان سه فرقه هستند:
اول جارودیه ، اصحاب ابی الجارود که حضرت امام محمد باقر علیه السلام نام اورا سرحوب نهاده بود یعنی شیطان علیه اللعنة و الخذلان ، و میفرمود که مکان او در دریاست. این فرقه به نص فرمایش پیغمبر صلی اﷲ علیه و آله و سلم امامت را بعداز پیمبر، مخصوص امیر مؤمنان علی بن ابیطالب و سیدی شباب اهل الجنة امام حسن و امام حسین علیهم السلام میدانند. و یاران پیمبر را چون اقتدا به امیر مؤمنان نکردند کافر میشناسند و پس از حسنین ، امامت را بر طریق شوری ، بین اولاد آن دو وجود مقدس واجب میشمارند، بدین طریق که هر یک از فرزندان آن دو بزرگوار داناتر و پهلوانتر بود و با شمشیر و قهر و غلبه بر دیگران خروج کرد و غلبه یافت امامت او راست. و در امام منتظراختلاف کرده اند که آیا او محمدبن عبداﷲبن الحسین بن علی است که زنده است و کشته نشده ، یا محمدبن القاسم بن علی بن الحسین ، یا یحیی بن عمر صاحب کوفه میباشد ( از احفاد امام زین العابدین علیه السلام ).
فرقه دوم سلیمانیه ، یاران سلیمان بن جریرکه گفته اند امامت باید در بین خلق بطریق شوری صورت گیرد و عقد امامت بدو مرد از خیار مسلمانان باید منعقد شود. و امامت مفضول بر فاضل صحیح و درست باشد. و ابوبکر و عمر هر دو امام بوده اند. و هرچند امت در بیعت با آن دو با وجود امیر مؤمنان خطایی را مرتکب شده اند، اما نظر به آنکه این خطا به فسق منجر نشده ، خطای آنان قابل عفو و چشم پوشی است و عثمان و طلحه و زبیر و عایشه را تکفیر کرده اند.بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

فرقه ای از شیعه که بامامت زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (۴ ) بعد از وفات امام زین العابدین قایلند زید در عقاید خود میانه رو بود و بهمین سبب امامت مفضول را با وجود افضل جایز شمرده و گفته است که اگر چه علی بن ابی طالب افضل از شیخین بود با این حال خلافت آن دو صحیح است . امامت بنص نیست و برای تعیین امام نزول وحی لازم نمیباشد بلکه هر فاطمی عالم زاهد شجاع سخی و قادر بر جنگ در راه حق که برای مطالبه حق قیام بسیف کند میتواند امام باشد مشروط بر آنکه بر امرا و سلاطین در طلب خلافت خروج کند . سرزمین یمن امروز مرکز مهم شیعه زیدیه است .
زیدیه فرقه از شیعه که به زید ابن علی بن بن الحسین ( ع ) ملقب به زین العابدین منسوبند .

فرهنگ عمید

فرقه ای از شیعه که معتقد به امامت زید فرزند امام زین العابدین هستند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] یاران زید بن علی بن الحسین (علیه السلام) را گویند که پس از امام زین العابدین پسرش زید را امام دانستند. زید بن علی شاگرد واصل بن عطا پیشوای معتزله بوده است و اصول آنها همان اصول معتزله است مگر در مسأله امامت.
تاریخ پیدایش زیدیه، به قرن دوم هجری باز می گردد. آنان پس از شهادت امام حسین ، زید شهید، فرزند امام زین العابدین را امام می دانند. و امام زین العابدین را تنها پیشوای علم و معرفت می شمارند، نه امام به معنی رهبر سیاسی و زمامدار اسلامی. زیرا ، یکی از شرایط امام از نظر آنان، قیام مسلحانه بر ضد ستمگران است. اکثر نویسندگان زیدی، امام زین العابدین را در شمار امامان خود ندانسته و به جای او حسن مثنی ، فرزند امام حسن مجتبی را امام خود می دانند.
ولادت و شهادت
مورخان، در تاریخ ولادت و شهادت زید بن علی اختلاف کرده اند، از سالهای ۷۵، ۷۸ و ۸۰ هجری به عنوان تاریخ ولادت، و از سالهای ۱۲۰، ۱۲۱ و ۱۲۲ به عنوان سالهای شهادت او یاد شده است. ولی مشهور این است که مجموع دوران زندگی او ۴۲ سال بوده است. این مدت با دو قول در تاریخ ولادت و شهادت او هماهنگ است: یکی با (۱۲۰- ۷۸) و دیگری با (۱۲۲- ۸۰) و قول اخیر معروف تر است.
دیدگاه دانشمندان شیعی
دانشمندان امامیه شخصیت زید را ستوده و او را به علم و دانش، تهجد و تقوا، زهد و پرهیزگاری، شجاعت و ظلم ستیزی وصف کرده اند. مرحوم شیخ مفید درباره او گفته است:«زید بن علی بن الحسین پس از حضرت باقر علیه السلام شخصیت ممتاز در میان برادران خود بود. فردی عابد، پرهیزگار، فقیه، سخاوتمند و شجاع به شمار می رفت و به انگیزه امر به معروف و نهی از منکر و خونخواهی جدش حسین بن علی علیه السلام قیام کرد. کثرت انس او با قرآن سبب توصیف او به «حلیف القرآن » (هم پیمان با قرآن) شده بود» . این نگرش ستایش آمیز شیعه درباره به زید از موضع و دیدگاه تکریم آمیز ائمه اهل بیت علیهم السلام در مورد او سرچشمه می گیرد.
← دیدگاه شیخ بهایی
...

[ویکی شیعه] زیدیه یکی از فِرَق شیعه است که پیروان آن معتقدند پس از امامت حضرت علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و زید بن علی، امامت به هر مردی از اولاد حضرت فاطمه(س) می رسد که مردم را به امامت خود دعوت کند و در ظاهر، عادل، عالم و شجاع‏ باشد و مومنان با او برای جهاد بیعت‏ کنند. این فرقه در سال های آغازین قرن ۲ هجری قمری/هشتم میلادی از شیعه منشعب شد. اعتقاد به قیام و مبارزه از ویژگی های مهم زیدیه است. زیدیان در طول تاریخ در طبرستان، مغرب، یمن حکومت تشکیل دادند. امامان زیدیه در یمن در حدود یازده قرن بر یمن حکومت کردند. آخرین دولت امامان زیدیه در یمن در کودتای جمهوری خواهان و سکولارها در سال ۱۹۶۲میلادی از بین رفت و جمهوری یمن تشکیل شد.
یمن اقامتگاه اصلی زیدیان در دوره کنونی (سده ۱۵ قمری) است. بر اساس برخی منابع حدود ۴۵ درصد جمعیت یمن، زیدی مذهب هستند. اما منابع دیگری معتقدند این جمعیت مربوط به یمن شمالی است و به زمانی‎ برمی‎گردد که یمن به دو کشور شمالی و جنوبی تقسیم شده بود و پس از اتحاد دو یمن، پیروان زیدیه حدود ۳۵ درصد جمعیت کل یمن را تشکیل می‎دهند. آنان بیشتر دراستان‎های صعده، حجه، ذمار و صنعا سکونت دارند.
زیدیان پس از این کودتا تا دو دهه در انزوا بودند اما رفته رفته وارد عرصه‎های فرهنگی و سیاسی شده و احزاب و تشکیلات متعددی را در یمن تأسیس کردند. جنبش انقلابی انصارالله، جریان زیدیه محافظه‎کار و جریان روشنفکری، جریان‎های فعال زیدیه در یمن به شمار می روند.

[ویکی اهل البیت] «زیدیه» یکی از فرقه های اصلی شیعه می باشد که معتقد به امامت زید بن­ علی ­بن ­حسین علیه السلام است. شیخ مفید در معرفی زیدیه می نویسد: «زیدیه به امامت امام علی و امام حسن و امام حسین و زید بن علی علیهم السلام قائل هستند و نیز به امامت هر فاطمی که به خود دعوت کند و در ظاهر عادل، اهل علم و شجاعت باشد و با او بر شمشیر کشیدن برای جهاد بیعت شود».
زید بن­ علی در سال 122 ه.ق در زمان حکومت هشام ­بن ­عبدالملک، با وجود منع برادش امام باقر علیه السلام، بر ضد حکومت ظالم قیام نموده و به شهادت رسید.
عقاید خاص او از جمله، قیام و خروج علیه ظالمان در هر شرایطی امکان امامت بدون برخورداری از علم غیب و عصمت و نگرش مثبت او نسبت به شیخین، سبب شد که علی رغم این که خود زید مدعی امامت نبود، پیروان او زید را امام دانسته و بعد از شهادت او در کوفه و عراق و سپس در ایران و یمن مذهب زیدیه را تشکیل داده و دست به قیام هایی زدند.
پیروان ابی­جارود با این اعتقاد که پیامبر تصریح بر امامت علی، حسن و حسین علیهم السلام به صورت وصفی و بدون ذکر اسم دارد؛ امامت از اولاد فاطمه خارج نمی شود؛ شیخین کافرند.
پیروان سلیمان ­بن ­جرید که قائلند علی افضل صحابه بود و خطای صحابه از روی اجتهاد بوده ولذا گناهکار نمی باشند؛ تبری از عثمان لازم است؛ جنگ کنندگان با علی کافرند؛ بداء و تقیه جایز نیست؛ امامت در فرزندان فاطمه منحصر نیست.
پیروان حسن­ بن ­صالح که معتقدند: علی افضل صحابه و اولی به امامت است اما بیعت با ابوبکر به خاطر رضایت امام علی علیه السلام خطا نبوده است؛ هر یک از فرزندان حسین قیام به شمشیر کند امام است؛ علم غیب امام نفی می شود؛ درباره عثمان باید سکوت کرد.
در قرن سوم فرقه «هادویه»، «ناصریه» و «قاسمیه» شکل گرفت که عقاید نزدیک به امامیه بودند. فرقه هادویه توسط یحیی ­بن ­حسین در یمن، فرقه ناصریه توسط حسن­ بن ­علی در ایران و فرقه قاسمیه توسط قاسم ­بن ­ابراهیم رسی در یمن پایه گذاری شدند.

دانشنامه آزاد فارسی

زِیدیِّه
از فرق شیعه و معتقد به امامت زید بن علی بن حسین (ع ). پس از قیام زید بن علی در کوفه، در ۱۲۲ ق، نخستین دودستگی در میان صفوف متحد شیعیان به وجود آمد. براساس عقاید زیدیه، هرگاه یکی از فرزندان عالم، زاهد، شجاع و بخشنده امام حسن (ع) و یا امام حسین (ع) دعوی امامت می کرد و شخصاً قادر به جنگ و دفاع بود، اطاعت از او واجب می آمد. بدیهی است که تفسیری این چنین از امامت ، به رغم آراء دیگر شیعیان ، ضمن انکار نصّ، امامت را از انحصار خاندان حسینی (ع ) خارج می کرد و به پیروان خود اجازه می داد که گاهی هیچ امامی نداشته و گاهی بیش از یک امام داشته باشند. بر مبنای همین عقیده ، به رغم حضور امام باقر (ع ) و امام صادق (ع )، گروهی زید را امام دانستند و بعد از او نیز فرزندش، یحیی بن زید، را که در خراسان قیام کرده بود، به امامت شناختند و از تشیع امامی فاصله گرفتند. گذشت زمان و تفاوت اوضاع زمانی و مکانی ، به تدریج اختلاف نظر میان زیدیان را افزایش داد و منجربه انشعاب این فرقه به چندین فرقه چون جارودیه ، بتریه ، نعیمیه و جز آن گردید. چون زید شاگرد واصل بن عطا، از رهبران معتزله، بود اصول عقاید این مذهب به شدت متأثر از تعالیم معتزله بود و نخستین بار به همت قاسم بن ابراهیم رَسّی ( ـ ۲۴۶ق) تدوین و تنظیم شد. سیر تکامل این فرقه سه دورۀ تقریباً متمایز را شامل است : نخست دورۀ کوفی که از آغاز تا اوایل قرن ۳ ق را دربرمی گیرد و در واقع دورۀ تکوین آن است که با تلاش های قاسم رسّی به کمال رسید و با ترویج عقاید زیدی توسط شاگردان قاسم در طبرستان و یمن ، دو کانون مستحکم ، در مبارزه با خلفای عباسی ، برای زیدیان به دست آمد. دورۀ دوم ، زمان اقتدار زیدیان در طبرستان است که با تأسیس حکومت علویان در آن منطقه (ح ۲۵۰ق) توسط حسن بن زید معروف به داعی کبیر، و ترویج این مذهب در میان دیلمیان غیرمسلمان ، به اوج خود رسید (ح ۵۲۰ق). ولی با اقتدار تشیع امامی و بعدها فرَق صوفی مشرب حروفی و نقطوی ، در قرون بعد به تدریج ضعیف و مستحیل شد. دورۀ سوم ، عصر گسترش این مذهب در یمن است که در اواخر قرن سوم توسط یحیی بن حسین ( ـ ۲۹۸ق) آغاز گردیده و به عنوان آخرین کانون ، با استحکام بیشتری نسبت به سایر نقاط ، مذهب زیدی را تا زمان معاصر حفظ کرده است . امامان زیدی قرن ها بر تمام یا قسمتی از یمن حکمفرمایی داشتند تا آن که در ۱۹۶۲ پس از استقرار نظام جمهوری در یمن، قدرت خود را ازدست دادند. کتب فقهی چون مجمع الحدیث و مجمع الفقه (هر دو با نام مجمع الکبیر) از کتاب های قدیم این فرقه است. زیدیه در برخی از فروع دین ازجمله گفتن «حی علی خیرالعمل» در اذان و پنج بار تکبیرگفتن در نماز میت موافق شیعه امامیه اند، ولی در مواردی ازجمله ازدواج موقت مخالف امامیه اند و آن را جایز نمی دانند.

پیشنهاد کاربران

بپرس