سفرنامه ایران و روسیه

[ویکی نور] "سفرنامه ایران و روسیه" شامل دو سفرنامه به نام های سفرنامه روسیه و سفرنامه نواحی شمال ایران می باشد.
سفرنامه روسیه توسط عزالدوله عبدالصمد برادر تنی ناصرالدین شاه به فارسی نوشته شده است. در سال 1300ه.ق برابر سال 1883م، هیئتی به سرپرستی عزالدوله برای شرکت در مراسم تاجگذاری الکساندر به روسیه اعزام شدند، این سفرنامه شرح آن دیدار است.
سفرنامه نواحی شمال ایران به شرح وقایع تاریخی، مشاهدات و.... مردم شمال ایران است که توسط ملکونوف یکی از آکادمیسین های روسی در سال 1277ه.ق مطابق سال 1860م به رشته تحریر در آمده است. این سفرنامه در زمان ناصرالدین شاه قاجار تألیف و توسط پطرس، مترجم دولتی به فارسی ترجمه شده است.
از آنجا که یک سیاح روسی شرح مشاهدات خود را در ایران نوشته و نیز یک ایرانی گزارش سفر خود به روسیه را به رشته تحریر در آورده است - اگر چه زمینه مشاهدات آنها متفاوت است - این دو سفرنامه در یک مجموعه و با عنوان مشترک "سفرنامه ایران و روسیه" ارائه گشته است.
در ابتدا فهرستی از مطالب و تصویری از صفحه اول سفرنامه روسیه و سپس متنی جهت توضیح بیشتر درباره سفرنامه روسیه و سفرنامه نواحی شمال ایران، از طرف محقق، ادامه پیدا می کند. بعد از آن، متن سفرنامه روسیه و سپس سفرنامه نواحی شمال ایران آغاز می گردد. در سفرنامه دوم ابتدا تصویری از صفحه اول سفرنامه، بعد از آن یادداشتی از مترجم و سپس ملخص مقدمه کتاب، در ادامه متن سفرنامه شروع می گردد. در پایان کتاب فهرست راهنمایی نیز ذکر شده است.

[ویکی فقه] سفرنامه ایران و روسیه (کتاب). سفرنامه ایران و روسیه شامل دو سفرنامه به نام های سفرنامه روسیه و سفرنامه نواحی شمال ایران می باشد.
سفرنامه روسیه توسط عزالدوله عبدالصمد برادر تنی ناصرالدین شاه به فارسی نوشته شده است. در سال ۱۳۰۰ ه. ق برابر سال ۱۸۸۳ م، هیئتی به سرپرستی عزالدوله برای شرکت در مراسم تاجگذاری الکساندر به روسیه اعزام شدند، این سفرنامه شرح آن دیدار است.سفرنامه نواحی شمال ایران به شرح وقایع تاریخی، مشاهدات و.... مردم شمال ایران است که توسط ملکونوف یکی از آکادمیسین های روسی در سال ۱۲۷۷ ه. ق مطابق سال ۱۸۶۰ م به رشته تحریر در آمده است. این سفرنامه در زمان ناصرالدین شاه قاجار تالیف و توسط پطرس، مترجم دولتی به فارسی ترجمه شده است.از آنجا که یک سیاح روسی شرح مشاهدات خود را در ایران نوشته و نیز یک ایرانی گزارش سفر خود به روسیه را به رشته تحریر در آورده است- اگر چه زمینه مشاهدات آنها متفاوت است- این دو سفرنامه در یک مجموعه و با عنوان مشترک سفرنامه ایران و روسیه ارائه گشته است.
ساختار
در ابتدا فهرستی از مطالب و تصویری از صفحه اول سفرنامه روسیه و سپس متنی جهت توضیح بیشتر درباره سفرنامه روسیه و سفرنامه نواحی شمال ایران، از طرف محقق، ادامه پیدا می کند. بعد از آن، متن سفرنامه روسیه و سپس سفرنامه نواحی شمال ایران آغاز می گردد. در سفرنامه دوم ابتدا تصویری از صفحه اول سفرنامه، بعد از آن یادداشتی از مترجم و سپس ملخص مقدمه کتاب، در ادامه متن سفرنامه شروع می گردد. در پایان کتاب فهرست راهنمایی نیز ذکر شده است.
گزارش محتوا
عبدالصمد میرزا عزالدوله در سال ۱۳۰۰ ه. ق به سرپرستی هیئتی جهت مراسم تاجگذاری الکساندر سوم امپراتور روسیه تزاری از طرف ناصرالدین شاه به مسکو می رود. مسیر حرکت او از تهران به کرج ، قزوین ، رشت ، بندرانزلی است. او و هیئت همراهش از بندرانزلی از راه دریا به حاجی طرخان، ساراتف، مسکو و پطرزبورگ رفته است. این سفر ۵۲ روز به طول انجامیده است.سفرنامه عزالدوله را به دو بخش می توان تقسیم کرد: گزارشی که در طول راه ایران چه در موقع رفتن به روسیه و چه در موقع برگشت، نوشته شده است. و دوم گزارشی که در خاک روسیه نگاشته شده است.در حرکت عزالدوله از تهران به انزلی، آن چه که بیش از همه به چشم می خورد، توصیف دقیق طبیعت است. و کمی شرح دید و بازدید آدم ها. در خارج ایران آن چه را توصیف می کند از این جهت حائز اهمیت است که بسیار موشکافانه به ثبت روابط اجتماعی، آداب، رسوم و شرح مجالس اشرافی، روشنفکری و محافل مردمی می پردازد.چنانچه می گوید: مردم این جا لباس های غریبه دارند. مردها پیراهن قرمز زیاد می پوشند. زن ها لباس های مختلف دارند. تاتارهای مسلمان چادر به سر می کشند. ارمنی ها و غیره چارقد کوچک به سر می کنند و زیر گلوگاه می زنند. آن چارقد از همه رنگ پارچه می باشد.این موشکافی و دقت از مردم کوچه و بازار پافراتر می نهد و به دربار نیز کشانده می شود.دیگر ویژگی این گزارش، یادداشت هایی است که عزالدوله درباره محافل روشنفکری دارد. دیدن تئاتر ، کروباله و دیدار از موزه آرمیتاژ.وی با تمام دقت لحظات سفر خود را یادداشت می کند. در یادداشت های کوتاه عزالدوله، لحظات شیرینی از طنز وجود دارد که جدا از محتوای وقایع، نگارش آن خود از چیرگی خاص نگارنده در پرداخت به موضوع خبر می دهد. یکی از این تصاویر وصف حال میر پنجه است، در موقعی که در دریا دچار سانحه می شود و نکته برجسته دیگر نقل قولی است که از طرف مرزا جوادخان سرتیپ شنیده است.گزارش وی در بازگشت به ایران باز به ذکر آدم ها و وصف طبیعت می گذرد.گر چه از دوران قاجار سفرنامه های بسیاری در دست است؛ اما نثر روان و گاه بسیار زیبای این کتاب در آن میان از مقام خاصی برخوردار است. جمله های کوتاه و استفاده های به جا از افعال و توصیف های متنوع از طبیعت و انسان ها، این متن را در ادبیات دوره ناصری در جایگاه ویژه ای قرار می دهد.اما سفرنامه دوم، یکی از منابع مهم تاریخ جغرافیای است که به لحاظ ارزش های فراوان آن، برای نخستین بار چاپ و پخش می گردد.سواحل دریای خزر و شهرهای اطراف آن، به لحاظ موقعیت خاص طبیعی و نیز به لحاظ هم مرز بودن با کشور روسیه تزاری، همواره یکی از مناطق پر آشوب کشورمان بوده است که این سفرنامه اثری با ارزش، و در خور توجه و ماندنی ایجاد کرده است.
علل اهمیت سفرنامه
...