سیاوشان

سیاوشان (آشتیان). سیاوشان، روستایی از توابعِ بخش مرکزی شهرستان آشتیان در استان مرکزی ایران است. در مسیرِ جادۀ قم به آشتیان و در هفت کیلومتری جنوبِ شهرستانِ آشتیان، روستایِ تاریخی و خُوش آب و هوایِ سیاوشان قرار دارد. نام «سیاوشان» برگرفته از پهلوانِ اسطوره ای ایران زمین «سیاوش» است و قِدمتی چندین هزار ساله دارد. این روستا یکی از ۱۶ نقطۀ ایرانِ بزرگ بوده است که در آن برای سیاوش، مراسمِ سوگواری برگزار می کردند. سیاوشان از زمان هایِ دور در مسیرِ راهِ عتباتِ عالیات قرار داشته و یکی از جاده هایِ پرتردد در ناحیۀ مرکزی به شمار می آمده است. این راه از قم به خلجستان، آشتیان و سیاوشان امتداد داشته و از آنجا به همدان و سپس کرمانشاه و عراق می رسید.
• آستان مقدس امامزاده بی بی فاطمه صغری سیاوشان [ ۱]
امامزاده فاطمه صغری ( س ) یکی از جاذبه های مذهبی روستای سیاوشان است، حضرت فاطمه صغری ( س ) دختر امام موسی کاظم ( ع ) است. براساس شواهد تاریخی ذکر شده و طبق کتیبۀ سنگی و صندوق ضریح متبرکه که هر دوی آن ها حکم شناسنامه این اثر را دارند عملیات ساخت این امامزاده در سال 950 ه. ق آغاز به سال 952 ه. ق پایان یافته است.
• پل تاریخی حاج محمدباقر
بنای پل تاریخی حاج محمد باقر، در حاشیۀ غربی روستای سیاوشان حد فاصل دو بنای تاریخی حمام و حسینیۀ روستا، با استفاده از مصالح آجر و گل آهک بر روی رودخانه فصلی آشتیان بسته شده است. پنج دهانه با طرح رومی، عبور آب از زیر پل را در زمان سیلاب و فصل بهار میسر می سازند، در شمال اثر، درست در بالای چشمه میانی کتیبه ای سنگی در کادری از کاشی های خشتی آبی رنگ جای گرفته که بانی و سال ساخت پل را مشخص می کند. این پل حدود یکصد سال قدمت دارد. [ ۲] این پل در دوران پهلوی اول بر روی رودخانۀ سیاوشان ساخته شده که به پل حاج محمد باقر معروف است، این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۰۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
• حمام تاریخی
یکی دیگر از آثاری که تاریخ را در این روستا ورق می زند، حمام تاریخی روستا است، مرمت و بازسازی این اثر تاریخی با کمک بخش خصوصی در حال اجراست که این موضوع می تواند راهگشای صنعت گردشگری در این روستا باید.
این روستا در دهستان سیاوشان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶۸۶ نفر ( ۲۶۱ خانوار ) بوده است. [ ۳]

(یا: سوگِ سیاوشان) سوگ آیینِ کهن ایرانی، به یادبودِ در خون غلتیدنِ سیاوش. تعیین تاریخ دقیق این سوگ آیین ممکن نیست. به نظر می رسد خاستگاهِ آن آسیای مرکزی باشد. اسطورۀ سیاوش به نحوی دگرگونی های فصلی و از این راه مرگ و زندگی را نمادینه می کند. برخی پژوهشگران برمبنای این تفسیر، اسطورۀ سیاوش و سوگ آیین سیاوش را به دورۀ پیدایی آیین های کشاورزی، دورۀ نوسنگی، مربوط می دانند. شواهد نشان می دهد که آیین سیاوش در آسیای میانه، دست کم از دورۀ هخامنشی برگزار می شده و محوری ترین انگارۀ مذهبیِ مردمان آن سامان بوده است، تا آن جا که از دوره ای در تاریخ آسیای میانه به نامِ «دورۀ سیاوش» یاد می شود. در دیوارنگاره های کشف شده، به ویژه در پنجیکند، همچنین بر کوزۀ معروف به «کوزۀ مرو»، تصاویری روشن از سوگواریِ زنان بر پیکر سیاوش به چشم می خورد. برخی سوگ آیین سیاوشان را در آسیای میانه، همان مراسمِ آغاز سال نو، نوروز، می دانند. برپاییِ سوگ آیین سیاوشان، پس از اسلام نیز کمابیش در گوشه وکنار جهانِ ایرانی، دست کم تا اواخر دورۀ قاجار، مثلاً در شیراز ادامه داشته است. تعزیه و دیگر آیین های عزاداری برای امام حسین (ع) را شکل ِ اسلامی شدۀ سوگ آیین سیاوشان دانسته اند. نخل گردانی همۀ نشانه های سوگ آیین سیاوشان را بازتاب می دهد. رسم تابوت گردانی، به ویژه در دسته های عزاداریِ ماه محرم، نیز شکل اسلامی شدۀ آیین سیاوشان است. سوگِ آیینِ چَمَر در میان عشایر لر، و پیر شالیار در میان کُردان، ریشه در آیین سیاوشان دارند. دست مایۀ اصلی رمانِ سووشون، نوشتۀ سیمین دانشور و صورت شیرازیِ سیاوشان، مراسمی است که با نام سووشون، در گذشته ای نه چندان دور، در شیراز برپا می شده است.