شارل مارتل

شارل مارتل یا شارل چَکُش ( ۲۳ اوت ۶۸۶ میلادی – ۲۲ اکتبر ۷۴۱ میلادی ) کاخ سالار و دوک و شاهزاده فرانک ها بود. وی کنترل سرزمین های فرانک ها را در هر سه بخش زیر فرمان ایشان؛ اوسترازیا، نوستریا و بورگوندی را دارا بود. او که زاده هرستال؛ امروزه والونی در کشور بلژیک؛ بود فرزند پپن ارستال ( پپن دوم ) و معشوقه اش الپایدا بود.
درخشش و نامداری او برای جنگ تور در سال ۷۳۲ بود، وی با شکست مسلمانانی که در ایبریا پیشروی نموده بودند، رهایی دهنده اروپا شناخته شده است. شکستی که او به مسلمانان داد مرزهای فرانک ها را در اروپای غربی از تاخت و تاز ایشان و گسترش اسلام آسوده ساخت. او که فرماندهی زیرک و خوش اندیشه بود، نماد یک قهرمان در اوایل قرون وسطا شمرده می شد.
در دسامبر ۷۱۴ پپن ارستال ( پپن دوم ) مرد. او سپرده بود که نوه اش تئودولد جانشینش شود. از آنجا که تئودولد تنها هشت سال داشت، بزرگان کشور با حکومتش همداستان نبودند، پس در این میان پسر نامشروع پپن؛ شارل مارتل؛ از فرصت سود برده و قدرت را به چنگ آورد.
او که تا این زمان در زندان بود توانست در اوسترازیا بر سر کار بیاید؛ ولی در ۷۱۵ نوستریا که زیر فرمان نمادین پادشاه شیلپریک دوم بود با فریزی ها همپیمان شده و به مرزهای اوسترازیا تاختند. شارل مارتل که یارای ایستادگی نمی دید به کوه های ایفل گریخت. از اینروی شیلپریک دوم پادشاه همه فرانک ها گردید.
ولی سرانجام در جنگ اَمبلِو در نزدیکی مالمدی وی با بهره گیری از هوش سرشار سپاهیگری اش و با سود بردن از تاکتیک عقب نشینی نمادین که تا آن روز در اروپا پیشینه ای نداشت به پیروزی رسید و توانایی جنگی خود را اثبات نمود.
در بهار ۷۱۷ او با سپاهی به نوستریا تاخت و در نزدیکی کامبره به پیروزی رسید. او شاه و خوانسالارش را تا پاریس دنبال کرد تا جلو آمادش دوباره نیرو از سوی ایشان را بگیرد. رفتار نیک او با شکست خوردگان برای آن زمان در اروپا بسیار کمیاب بود چه که هنگام پیروزی با شکست خوردگان به نیکی رفتار نمی کردند. او سراسقف رایمز؛ ریگوبرت؛ را برکنار نمود و کلوتار چهارم را به شاهی برداشت.
او همچنین فریزیای غربی ( هلند کنونی ) را به دست آورد و ساکسون ها را تا وزر پس راند. او اگر چه به راستی همه نیروی کشور را در دست داشت ولی هرگز نخواست نام پادشاه را برای خود نداشت.
در ۷۱۸ شیلپریک در راستای ایستادگی در برابر شارل با اودوی بزرگ دوک آکیتن همپیمان شد ولی هر دو از شارل شکست خوردند و به جنوب در لوار گریختند.

شارل مارتِل (ح ۶۸۸ ـ ۷۴۱ م)(Charles Martel)
فرمانروای بخش شرقی قلمرو فرانک ها و کاخ بان از ۷۱۷ م، و فرمانروای سراسر قلمرو فرانک ها از ۷۳۱ م. به سبب پیروزی اش بر اعراب مسلمان (اعراب مغربی) در نزدیکی تور (۷۳۲ م)، و متوقف کردن پیشروی آن ها در خاک اروپا به او مارتل (پتک) لقب دادند. پسر نامشروع پپن اریستالی (پپن دوم، کاخ بان ح ۶۴۰ ـ ۸۱۴ م) و پدربزرگ شارلمانی بود.