شرح حکمه الاشراق
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] شرح حکمة الإشراق، اثر محمد بن محمود شهرزوری، اولین و مفصلترین شرحی است که در اواخر قرن هفتم هجرى بر مهمترین اثر اشراقى شهاب الدین یحیى سهروردى، تحت عنوان «حکمة الإشراق»، نگاشته شده است.
در قرن هفتم کتب فلسفى متعددى تألیف گشته اند، اما معدودى از آنها شناخته شده و به چاپ رسیده اند که اثر حاضر، از جمله آنها می باشد. حکمة الإشراق سهروردى در قرن هفتم، به صورت یک نظام فلسفى سازگار و استوار بر اصول و قواعد اشراقى مشخص و متقن، رواج یافت و به عنوان روشى فلسفى جدا از فلسفه مشائى معروف گشت و علماى این قرن به فلسفه اشراقى بذل توجه خاصى نمودند. چندین شرح بر متون اشراقى سهروردى نگاشته شده است که عبارتند از: «التنقیحات فی شرح التلویحات» و «شرح حکمة الإشراق» از شهرزورى؛ «التنقیحات فی شرح التلویحات» از سعد بن منصور بن کمونه؛ «شرح حکمة الإشراق» از علامه قطب الدین شیرازى. اما مابین آنها تنها اثر قطب الدین شیرازى تاکنون به چاپ رسیده، ولى به استثنای «شرح حکمة الإشراق» شهرزورى، نسخ خطى متعددى از شروح دیگر در کتابخانه هاى گوناگونى در سراسر جهان شناخته شده و در فهرستهاى نسخ خطى ذکر شده اند.
نظامهاى ساختمان یافته فلسفى همواره (در بیان چیستى) از مبانى منطق - آنجا که این مبانى مربوط به اصول شناخت شناسى و علم معرفت مى شوند - آغاز مى شود و پس از طرح مباحث منطق صورى و اصول طبیعى سرانجام به ساختمان فلسفه برین یا متافیزیک می پردازند. فلسفه اشراق هم همین گونه است. نیز فلسفه اشراق، به معناى عام، همواره به موازات فلسفه ارسطویى حرکت مى کند و یا در بعضى مسائل فلسفى - منطقى، با آن در تضاد است. لذا حکمت اشراق نخست از نظر «بیان» مبانى معرفت و توضیح روش و اصول شناخت واجد ارزش اساسى فلسفى است و با طرح مباحث منطقى و شناخت شناسانه در ارتباط با چیستى «معرفت» آغاز مى شود. برخى از این مسائل صرفا جزء منطق صورى مى باشند، مانند کوشش سهروردى براى قالب ریزى گزاره اى واحد به نام «قضیه ضروریة البتاتة»، که از آن بتوان کلیه گزاره هاى دیگر منطقى را استخراج نمود. نیز سعى سهروردى براى این مسئله صرفا صورى که اشکال دوم و سوم قیاس را از شکل اول استخراج کند و دیگر مسائل منطقى، مانند مسئله استفاده از «سور» و رابطه اجزاء با کل در اندراج، استغراق و غیره، که تماما توسط شهرزورى به تفصیل در اثر حاضر بیان شده اند.
شارح، در هر قسمت، پاره ای کوتاه از سخن سهروردی را با عنوان «قوله»، ذکر می کند و سپس با عنوان «أقول» (در برخی از موارد «أقول» را نیاورده) به شرح آن می پردازد.
از جمله نکات مهمى که در کتاب وجود داشته و می توان بدان اشاره نمود، مطالبی است که در «مقدمه» سهروردى بر کتاب «حکمة الإشراق» وجود دارد و شهرزورى آن را به تفصیل شرح کرده است که همان مسئله حکومت حکیم متأله و ذکر شرایط آن است.
تحقیق و تصحیح کتاب، توسط حسین ضیایی تربتی صورت گرفته و در ابتدای آن، مقدمه ای از وی افزوده شده که در آن، ابتدا زندگی نامه شارح آورده شده و سپس ضمن توضیح فلسفه اشراقی و حکمت اشراق و نقش حکمای متأله در مدینه فاضله، آثار و روش فلسفی شهرزوری، توضیح داده شده است.
در قرن هفتم کتب فلسفى متعددى تألیف گشته اند، اما معدودى از آنها شناخته شده و به چاپ رسیده اند که اثر حاضر، از جمله آنها می باشد. حکمة الإشراق سهروردى در قرن هفتم، به صورت یک نظام فلسفى سازگار و استوار بر اصول و قواعد اشراقى مشخص و متقن، رواج یافت و به عنوان روشى فلسفى جدا از فلسفه مشائى معروف گشت و علماى این قرن به فلسفه اشراقى بذل توجه خاصى نمودند. چندین شرح بر متون اشراقى سهروردى نگاشته شده است که عبارتند از: «التنقیحات فی شرح التلویحات» و «شرح حکمة الإشراق» از شهرزورى؛ «التنقیحات فی شرح التلویحات» از سعد بن منصور بن کمونه؛ «شرح حکمة الإشراق» از علامه قطب الدین شیرازى. اما مابین آنها تنها اثر قطب الدین شیرازى تاکنون به چاپ رسیده، ولى به استثنای «شرح حکمة الإشراق» شهرزورى، نسخ خطى متعددى از شروح دیگر در کتابخانه هاى گوناگونى در سراسر جهان شناخته شده و در فهرستهاى نسخ خطى ذکر شده اند.
نظامهاى ساختمان یافته فلسفى همواره (در بیان چیستى) از مبانى منطق - آنجا که این مبانى مربوط به اصول شناخت شناسى و علم معرفت مى شوند - آغاز مى شود و پس از طرح مباحث منطق صورى و اصول طبیعى سرانجام به ساختمان فلسفه برین یا متافیزیک می پردازند. فلسفه اشراق هم همین گونه است. نیز فلسفه اشراق، به معناى عام، همواره به موازات فلسفه ارسطویى حرکت مى کند و یا در بعضى مسائل فلسفى - منطقى، با آن در تضاد است. لذا حکمت اشراق نخست از نظر «بیان» مبانى معرفت و توضیح روش و اصول شناخت واجد ارزش اساسى فلسفى است و با طرح مباحث منطقى و شناخت شناسانه در ارتباط با چیستى «معرفت» آغاز مى شود. برخى از این مسائل صرفا جزء منطق صورى مى باشند، مانند کوشش سهروردى براى قالب ریزى گزاره اى واحد به نام «قضیه ضروریة البتاتة»، که از آن بتوان کلیه گزاره هاى دیگر منطقى را استخراج نمود. نیز سعى سهروردى براى این مسئله صرفا صورى که اشکال دوم و سوم قیاس را از شکل اول استخراج کند و دیگر مسائل منطقى، مانند مسئله استفاده از «سور» و رابطه اجزاء با کل در اندراج، استغراق و غیره، که تماما توسط شهرزورى به تفصیل در اثر حاضر بیان شده اند.
شارح، در هر قسمت، پاره ای کوتاه از سخن سهروردی را با عنوان «قوله»، ذکر می کند و سپس با عنوان «أقول» (در برخی از موارد «أقول» را نیاورده) به شرح آن می پردازد.
از جمله نکات مهمى که در کتاب وجود داشته و می توان بدان اشاره نمود، مطالبی است که در «مقدمه» سهروردى بر کتاب «حکمة الإشراق» وجود دارد و شهرزورى آن را به تفصیل شرح کرده است که همان مسئله حکومت حکیم متأله و ذکر شرایط آن است.
تحقیق و تصحیح کتاب، توسط حسین ضیایی تربتی صورت گرفته و در ابتدای آن، مقدمه ای از وی افزوده شده که در آن، ابتدا زندگی نامه شارح آورده شده و سپس ضمن توضیح فلسفه اشراقی و حکمت اشراق و نقش حکمای متأله در مدینه فاضله، آثار و روش فلسفی شهرزوری، توضیح داده شده است.
wikinoor: شرح_حکمة_الإشراق
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید