شهدای کربلا

شُهدای کربلا
صحنه ای از تعزیه افرادی از یاران و خاندان امام حسین (ع) که در عاشورای ۶۱ق در رکاب ایشان و در نبردی نابرابر با لشکریان یزید بن معاویه با رشادتی کم نظیر به شهادت رسیدند. دربارۀ تعداد این شهدا اتفاق نظر نیست و دلیل آن مستند بودن گزارش ها به اظهارات شاهدان عینی است که غالباً توأم با حدس و تخمین است تا شمارش دقیق. برخی از مورخین ازجمله یعقوبی و دینوری و شیخ مفید تعداد یاران امام را ۳۲ نفر سواره و ۴۰ نفر پیاده ذکر کرده اند و برخی دیگر آن را بیش از ۱۰۰ نفر دانسته اند. تعداد ۷۲ نفر در میان سایر گزارش ها مشهورتر است. از این میان، هفده نفر متعلق به خاندان بنی هاشم ـ به جز امام حسین (ع) ـ است که اسامی آن ها به این شرح است: عباس (ابوالفضل)، جعفر، عبدالله، عثمان و محمد (یا عبیدالله) از فرزندان امام علی (ع)؛ ابوبکر، عبدالله و قاسم از فرزندان امام حسن (ع)؛ عبدالله (علی اصغر) و علی اکبر از فرزندان امام حسین (ع)؛ جعفر، عبدالرحمن و عبدالله از فرزندان عقیل (برادر امام علی (ع))؛ عبدالله فرزند مسلم بن عقیل؛ عون و عبدالله فرزندان عبدالله بن جعفر بن ابی طالب؛ و محمد بن ابی سعید بن عقیل. تعداد دَه نفر دیگر از خاندان بنی هاشم نیز جزو شهدای کربلا نام برده می شوند که در شهادت آن ها تردید وجود دارد. اسامی برخی از یاران امام که جزو شهدای کربلا هستند و تعداد آنان را تا ۱۱۳ نفر ثبت کرده اند، به این شرح است: بُرَیر بن خُضَیر هَمْدانی، ام وهب بنت عبد همراه با شوهرش عبدالله بن عُمَیر، جابر بن حارث، جُوْن بن حُوَیّ، حبیب بن مُظاهر، حجاج بن زید سعدی، حُرّ بن یزید ریاحی، زُهیر بن خثعمی، زهیر بن قین بجلی، سعد بن عبدالله حنفی، سوید بن عَمرو بن ابی المطاع، شوذب مولی شاکر بن عبدالله هَمْدانی، عابس ابن ابی شبیب شاکری و... به جز این شهدا، برخی از یاران امام نیز پیش از واقعۀ کربلا در کوفه به شهادت رسیدند، ازجمله قیس بن مسهر صیداوی، مسلم بن عقیل و هانی بن عروه مرادی.
مدفن شهدای کربلا. بعد از پایان نبرد و بیرون رفتن لشکر عمر بن سعد از کربلا و احتمالاً بعد از ظهر روز ۱۱ محرم جمعی از قبیلۀ بنی اسد بر اجساد شهدا نماز گزاردند و امام را در همان جا که اکنون مقبرۀ اوست دفن کردند و فرزندش علی بن حسین (علی اکبر) را کنار پایش به خاک سپردند و برای شهیدانی که از خاندان امام بودند در پایین پای امام گوری کندند و همه را به صورت جمعی در آن جا دفن کردند. عباس بن علی (ع) را نیز در همان جایی که به شهادت رسیده بود و هم اکنون آرامگاه اوست دفن کردند. اجساد یاران شهید امام را نیز در اطراف امام به خاک سپردند. اکنون دو مدفن دیگر نیز که متعلق به حرّ ریاحی و حبیب بن مُظاهر است وجود دارد. مدفن حبیب در سمت بالای سر آرامگاه امام و مدفن حرّ در چند کیلومتری مشهد امام قرار دارد که توسط افرادی از قبیله های آن ها جداگانه دفن شده اند. مقام شهدای کربلا در روایات اسلامی بسی رفیع توصیف شده و فداکاری و اخلاص آنان توسط امامان شیعه همواره مورد ستایش بوده است.