شهرستان ایوان ( به کردی : ئەیوان ) شهری کردنشین در شمال استان ایلام است و دومین شهرستان پر جمعیت ایلام است ، این شهر از مراکز اصلی ایل کلهر است و مردم آن به زبان کردی با گویش کلهری و اقلیتی از مهاجران شهر های کرمانشاه به گویش جافی تکلم میکنند ، اکثر مردم این شهر پیرو مذهب شیعه و اقلیتی هم پیرو آیین یارسان و مذهب اهل حق هستند .
گ. ب. آکوپف کردشناس و ایران شناس اهل ارمنستان شوروی در مقالۀ کردان گوران، نام ایوان را به دورۀ سومر مربوط دانسته و آن را نامی ریشه دار و کهن می داند. [ ۱]
از نظر لغوی ایوان دارای معانی گوناگونی است مانند:صفه و طاق - خانه پیش گشاده - درگاه - طاق بلند و نشستن گاه پادشاهان می باشد.
شهر تاریخی زرنه از توابع این شهرستان است. این منطقه در گذر زمان به اسامی مختلفی مشهور بوده است. هنری راولینسون در سفرنامه خود در مورد ایوان چنین می نویسد:
«چنین به نظر می رسد که جلگه آریوخ قدیمی ترین نام برای منطقه ایوان بوده تا قبل از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام آریوحان شهرت داشته است. »
بنیامین تودله از این منطقه به عنوان آرین[ نیازمند ابهام زدایی] یاد می کند. به نظر می رسد پیش از حمله اسکندر مقدونی نام آریوخ به سبد sabad که جمع آن سبدان sabadan است تغییر نموده است که با پیشوند ماه و به صورت ماه سبد یا ماسبدان درآمده است».
این منطقه در زمان تسلط اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، یکی از مناطق ماه سبدان بوده که هنگام تسلط مسلمانان، اعراب دو کلمه ماه و سبدان را با هم ترکیب نموده و حرف «د» را به «ذ» تبدیل نموده و آن را ماسبذان نامیدند.
ابودلف در سفرنامه خود می نویسد:
«از طرز به سوی راست به ماسبذان و مهرجان قذق می روند که شامل شهرهای متعدد از جمله آریوحان است. این شهر، در دشتی میان کوه های پر از درخت واقع است و آب آن به «بندنیجین» که نام شهر امروزی مندلی در کشور عراق است، می ریزد».
تنها رودخانه ای که آب آن به مندلی می ریزد آب رودخانه گنگیر است که از ایوان سرچشمه می گیرد. پس طبق نظر ابودلف این منطقه آریوحان نام داشته است.
قبل از ورود رضاخان به ایوان این شهر جوی دزد یا جودز نامیده می شد و هنگام ورود رضا خان به ایوان نام جوی زر را برای مرکز شهر انتخاب کرد و بعد به نام باغ شاه معروف گردید. آنگاه دوباره لفظ ایوان بر مرکز شهر اطلاق گردید که الآن به همین نام شناخته می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفگ. ب. آکوپف کردشناس و ایران شناس اهل ارمنستان شوروی در مقالۀ کردان گوران، نام ایوان را به دورۀ سومر مربوط دانسته و آن را نامی ریشه دار و کهن می داند. [ ۱]
از نظر لغوی ایوان دارای معانی گوناگونی است مانند:صفه و طاق - خانه پیش گشاده - درگاه - طاق بلند و نشستن گاه پادشاهان می باشد.
شهر تاریخی زرنه از توابع این شهرستان است. این منطقه در گذر زمان به اسامی مختلفی مشهور بوده است. هنری راولینسون در سفرنامه خود در مورد ایوان چنین می نویسد:
«چنین به نظر می رسد که جلگه آریوخ قدیمی ترین نام برای منطقه ایوان بوده تا قبل از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام آریوحان شهرت داشته است. »
بنیامین تودله از این منطقه به عنوان آرین[ نیازمند ابهام زدایی] یاد می کند. به نظر می رسد پیش از حمله اسکندر مقدونی نام آریوخ به سبد sabad که جمع آن سبدان sabadan است تغییر نموده است که با پیشوند ماه و به صورت ماه سبد یا ماسبدان درآمده است».
این منطقه در زمان تسلط اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، یکی از مناطق ماه سبدان بوده که هنگام تسلط مسلمانان، اعراب دو کلمه ماه و سبدان را با هم ترکیب نموده و حرف «د» را به «ذ» تبدیل نموده و آن را ماسبذان نامیدند.
ابودلف در سفرنامه خود می نویسد:
«از طرز به سوی راست به ماسبذان و مهرجان قذق می روند که شامل شهرهای متعدد از جمله آریوحان است. این شهر، در دشتی میان کوه های پر از درخت واقع است و آب آن به «بندنیجین» که نام شهر امروزی مندلی در کشور عراق است، می ریزد».
تنها رودخانه ای که آب آن به مندلی می ریزد آب رودخانه گنگیر است که از ایوان سرچشمه می گیرد. پس طبق نظر ابودلف این منطقه آریوحان نام داشته است.
قبل از ورود رضاخان به ایوان این شهر جوی دزد یا جودز نامیده می شد و هنگام ورود رضا خان به ایوان نام جوی زر را برای مرکز شهر انتخاب کرد و بعد به نام باغ شاه معروف گردید. آنگاه دوباره لفظ ایوان بر مرکز شهر اطلاق گردید که الآن به همین نام شناخته می شود.
wiki: شهرستان ایوان