شهرستان ممسنی

شهرستان مَمَسَنی یکی از شهرستان های تاریخی و کهن استان فارس در ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نورآباد می باشد. شهرستان ممسنی از لحاظ جغرافیایی در جنوب غربی ایران و غرب شیراز قرار گرفته است. جمعیت این شهرستان نیز طبق سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۵۷٬۵۲۷ تن بوده است. [ ۲]
مردم این شهرستان لر و با سایر لرها هم ریشه هستند . [ ۳] [ ۴] [ ۵] در چند سال گذشته و با کشف منابع نفتی در حوزه ممسنی، این شهر مورد توجه بیشتری قرار گرفت. کشاورزی مورد توجه مردم ممسنی از زمان های گذشته تا به امروز بوده است. وجود بنای هخامنشی لیدوما در این شهرستان که دارای قدمتی پنج هزار ساله می باشد. همچنین دارا بودن بناهای پرشمار تاریخی از پربار بودن تاریخ این دیار حکایت دارد. [ ۶]
منطقه ای که ممسنی در آن ایجاد شده است اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر کشاورزی و دام داری بوده اند، قرار گرفت.
در تاریخ گردیزی آمده است چون فریدون ضحاک را به دماوند می برد میان راه خوابش در ربود ضحاک به نگهبان گفت اگر مرا آزاد کنی ترا پادشاه ایران می کنم فریدون که سبک خواب بود شنید و برخاست و او را دوباره بندی دیگر گذاشت و آنجا را نوبندگان خواندند. [ نیازمند منبع] در نزدیکی شهر نوراباد شهر کهن نوبندگان بود.
متنبی شاعر مشهور عرب هنگامی که به دیدار عضد الدوله دیلمی می آمد زیبایی بوان و نوبندگان او را جادو کردو یکی از زیباترین سروده هایش دربارهٔ این شهرستان است.
مرکز ولایتی که ممسنی در آن قرار داشت، شهر شاپور در چند کیلومتری کازرون بود که نوشته اند در زمان تزلزل حکومت دیلمی و سالهای نخست سلجوقی، به وسیله ابوسعید شبانکاره با خاک یکسان شد؛ ولی سپس بدست مماسنیها دوباره تعمیر و بازسازی شد و رونق گذشته خود را بازیافت. منطقه ای که ممسنی در آن ایجاد شده است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دامداری بوده اند.
برای اولین بار نام ممسنی در سده پنجم هجری آمده است و سپس حمدالله مستوفی داستان آمدن مماسنیها را بازگو می کند در حوادث مربوط به سال های ۱۱۶۵ و ۱۱۶۶ می بینیم که جعفرخان زند برادرش محمدخان را برای مجازات ایلات سلحشور ممسنی روانه ناحیه کرد و باید دانست که خاندان زند با طوایف ممسنی روابط خویشاوندی داشت. مادر محمدخان زند از ممسنی بود. [ ۷]