[ویکی فقه] شک و تردید در اعتقادات از مرض های روحی است؛ و سلامت روحی و جسمی، فرد و جامعه را در معرض خطر می اندازد؛ بنابر این باید با دقت معالجه گردد. البته گاهی شک و تردید در اعتقادات نشانه آغاز بلوغ عقلی و فکری است؛ در این صورت درمان آسان تر است و نباید ار آن هراس و واهمه داشت.
شک و تردید در اعتقادات دو گونه است. یکی ابتدایی و موقت که زمینه یقین است؛ دوم شک دائمی و همیشگی.
← شک دائمی
نکته مهم قابل تذکر این است که احساس نگرانی از پدید آمدن حالت شک و تردید نشانه خوبی از سلامت روح است، بلکه براساس روایات این احساس نگرانی علامت ایمان خالص شخص است."ابْنُ اَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَکْتُ فَقَالَ لَهُ اَتَاکَ الْخَبِیثُ فَقَالَ لَکَ مَنْ خَلَقَکَ فَقُلْتَ اللَّهُ فَقَالَ لَکَ اللَّهُ مَنْ خَلَقَهُ فَقَالَ اِی وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ لَکَانَ کَذَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صذَاکَ وَ اللَّهِ مَحْضُ الْاِیمَانِ". شخصی خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) رسید و گفت: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) هلاک شدم. "رسول خدا فرمود شیطان به سراغت آمد و به تو گفت چه کسی تو را خلق کرد و تو گفتی خدا، پس او گفت خدا را چه کسی خلق نمود. مرد گفت: درست است یا رسول الله. سپس پیامبر فرمود: این ایمان محض است". اما این پرسش که خدا کیست؟ به نظر می رسد همه انسان ها تصوری از خداوند یعنی موجود عالم و توانای مطلق و بی نهایت در ذهن دارند. به نظر می رسد منشا این پرسش که چرا من خدا نشدم و چرا تا ابد همیشه ضعیف تر و پایین تر هستم، همان حس خداجویی انسان و فطرت مطلق گرایی او است و این نشان از قابلیت وجودی انسان است که انسان برخلاف موجودات دیگر از نظر قابلیت دارای محدودیت نیست.
مطلق گرایی انسان
در متن دین مبین اسلام به این فطرت مطلق گرایی انسان توجه شده است.اولاً: مسیر های غلط و اشتباه برای رسیدن به حقیقت مطلق بیان شد و در بیانات ائمه (علیهم السّلام) بیان شد که اولین مانع برای تکامل انسان، تکبر و غرور در برابر حق است.«عَلِیُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ عَنْ اَبِیهِ عَنِ ابْنِ اَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ اِنَّ فِی السَّمَاءِ مَلَکَیْنِ مُوَکَّلَیْنِ بِالْعِبَادِ فَمَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَاهُ وَ مَنْ تَکَبَّرَ وَضَعَاهُ». «اَنَّ لُقْمَانَ الْحَکِیم قال: ... یَا بُنَیَّ وَیْلٌ لِمَنْ تَجَبَّرَ وَ تَکَبَّرَ کَیْفَ یَتَعَظَّمُ مَنْ خُلِقَ مِنْ طِینٍ وَ اِلَی طِینٍ یَعُودُ ثُمَّ لَا یَدْرِی اِلَی مَا یَصِیرُ اِلَی الْجَنَّةِ فَقَدْ فَازَ اَوْ اِلَی النَّارِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَاناً مُبِیناً وَ خَابَ وَ یُرْوَی کَیْفَ یَتَجَبَّرُ مَنْ قَدْ جَرَی فِی مَجْرَی الْبَوْلِ مَرَّتَیْنِ.»
رسیدن به حقیقت مطلق
...
شک و تردید در اعتقادات دو گونه است. یکی ابتدایی و موقت که زمینه یقین است؛ دوم شک دائمی و همیشگی.
← شک دائمی
نکته مهم قابل تذکر این است که احساس نگرانی از پدید آمدن حالت شک و تردید نشانه خوبی از سلامت روح است، بلکه براساس روایات این احساس نگرانی علامت ایمان خالص شخص است."ابْنُ اَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَلَکْتُ فَقَالَ لَهُ اَتَاکَ الْخَبِیثُ فَقَالَ لَکَ مَنْ خَلَقَکَ فَقُلْتَ اللَّهُ فَقَالَ لَکَ اللَّهُ مَنْ خَلَقَهُ فَقَالَ اِی وَ الَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ لَکَانَ کَذَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صذَاکَ وَ اللَّهِ مَحْضُ الْاِیمَانِ". شخصی خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) رسید و گفت: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) هلاک شدم. "رسول خدا فرمود شیطان به سراغت آمد و به تو گفت چه کسی تو را خلق کرد و تو گفتی خدا، پس او گفت خدا را چه کسی خلق نمود. مرد گفت: درست است یا رسول الله. سپس پیامبر فرمود: این ایمان محض است". اما این پرسش که خدا کیست؟ به نظر می رسد همه انسان ها تصوری از خداوند یعنی موجود عالم و توانای مطلق و بی نهایت در ذهن دارند. به نظر می رسد منشا این پرسش که چرا من خدا نشدم و چرا تا ابد همیشه ضعیف تر و پایین تر هستم، همان حس خداجویی انسان و فطرت مطلق گرایی او است و این نشان از قابلیت وجودی انسان است که انسان برخلاف موجودات دیگر از نظر قابلیت دارای محدودیت نیست.
مطلق گرایی انسان
در متن دین مبین اسلام به این فطرت مطلق گرایی انسان توجه شده است.اولاً: مسیر های غلط و اشتباه برای رسیدن به حقیقت مطلق بیان شد و در بیانات ائمه (علیهم السّلام) بیان شد که اولین مانع برای تکامل انسان، تکبر و غرور در برابر حق است.«عَلِیُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ عَنْ اَبِیهِ عَنِ ابْنِ اَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ اِنَّ فِی السَّمَاءِ مَلَکَیْنِ مُوَکَّلَیْنِ بِالْعِبَادِ فَمَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَاهُ وَ مَنْ تَکَبَّرَ وَضَعَاهُ». «اَنَّ لُقْمَانَ الْحَکِیم قال: ... یَا بُنَیَّ وَیْلٌ لِمَنْ تَجَبَّرَ وَ تَکَبَّرَ کَیْفَ یَتَعَظَّمُ مَنْ خُلِقَ مِنْ طِینٍ وَ اِلَی طِینٍ یَعُودُ ثُمَّ لَا یَدْرِی اِلَی مَا یَصِیرُ اِلَی الْجَنَّةِ فَقَدْ فَازَ اَوْ اِلَی النَّارِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَاناً مُبِیناً وَ خَابَ وَ یُرْوَی کَیْفَ یَتَجَبَّرُ مَنْ قَدْ جَرَی فِی مَجْرَی الْبَوْلِ مَرَّتَیْنِ.»
رسیدن به حقیقت مطلق
...
wikifeqh: شک_در_اعتقادات