شک دکارتی ( به انگلیسی: Cartesian doubt ) شکی است که بنای فلسفه رنه دکارت بر آن نهاده شده است.
این شک رنه دکارت ، مبتنی بر آن است که انسان به طور شک دستوری و سیستماتیک در همه چیز شک کند و تنها چیزی که در آن شک نکند شک در شک کردن است. یعنی بالاخره یک «من» وجود دارد که شک می کند و در این من شکاک نمی توان شک کرد. از این نقطه فلسفه دکارت آغاز می شود و این اندیشه شکاکانه وی را که به ادعای او زیربنای یقین های فلسفه اوست در جمله «می اندیشم پس هستم» و «شک می کنم پس هستم» که به کوگیتو، کوژیتو و کوجیتو معروف است تبلور یافته است.
شک دکارتی تأثیرات زیادی در تاریخ و اندیشه غرب ایفا نموده و به ویژه در نوع نگرش فلاسفه و نیز تحول در رنسانس مؤثر بوده است.
چه در غرب و چه در بین اندیشمندان مسلمان نقدهای زیادی بر شک دکارت که دارای مغالطه هایی چون دور و تحصیل حاصل است وارد گشته و خود دکارت در تاملات سعی در جواب دادن این اشکالات دارد و توجیهاتی را نیز بیان داشته است.
مرتضی مطهری در نقد شک دکارت می نویسد: «قطع نظر از همه ایراداتی که از طرف ما و دیگران بر این روش وارد شده اساساً انتخاب این راه برای نقطه شروع فلسفه متضمن فائده ای نیست زیرا که به اعتراف خود دکارت شک وی در همه چیز سوای وجود خویشتن شک واقعی و حقیقی نبود بلکه شک دستوری و فرضی بود و البته ممکن نیست که کسی بتواند در یقینیات فطری خویش که جبراً و اضراراً به آن ها اذعان دارد واقعاً شک کند و بقول پاسکال «شکاک واقعی وجود ندارد» و حتی سوفسطائی ترین افراد نیز طبق فطرت ادراک و اراده خویش در عمق ذهن خود به بسیاری از حقائق جزما اعتراف دارد. . . بنابراین اینکه دکارت می گوید: «در هر چیزی اگر شک کنم خواهم گفت ولی در خود اندیشه نمی توانم شک کنم» جز یک بیان شاعرانه چیزی نیست. مطهری در نقد دیگری می نویسد: اگر کسی شک را مبنا قرار دهد نمی تواند از آن به حقیقت برسد؛ زیرا هرچه را بخواهد به عنوان زیربنای گزاره های معرفتی خود قرار دهد در معرض شک واقع می شود ( یعنی در آن هم شک خواهد کرد ) ؛ بنابراین عبور از شک و رسیدن به حقیقت برایش غیرممکن می شود؛ لذا اشکال دیگری که به شک دکارتی می کنید این است که اگر واقعاً دکارت از شک شروع کند چگونه می خواهد من می اندیشم را ـ که مبنای خروج او از شکَّش است ـ اثبات کند؛ زیرا در همین من می اندیشم نیز باید شک کند تا واقعاً از شک شروع کرده باشد و وقتی در آن شک کرد چگونه می خواهد از آن به حقیقت برسد. ( پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، انتشارات صدرا، چاپ سوم، ج۳، ص۲۷ و ۲۸. و ج۲، ص۶۷ و ۶۸. )
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین شک رنه دکارت ، مبتنی بر آن است که انسان به طور شک دستوری و سیستماتیک در همه چیز شک کند و تنها چیزی که در آن شک نکند شک در شک کردن است. یعنی بالاخره یک «من» وجود دارد که شک می کند و در این من شکاک نمی توان شک کرد. از این نقطه فلسفه دکارت آغاز می شود و این اندیشه شکاکانه وی را که به ادعای او زیربنای یقین های فلسفه اوست در جمله «می اندیشم پس هستم» و «شک می کنم پس هستم» که به کوگیتو، کوژیتو و کوجیتو معروف است تبلور یافته است.
شک دکارتی تأثیرات زیادی در تاریخ و اندیشه غرب ایفا نموده و به ویژه در نوع نگرش فلاسفه و نیز تحول در رنسانس مؤثر بوده است.
چه در غرب و چه در بین اندیشمندان مسلمان نقدهای زیادی بر شک دکارت که دارای مغالطه هایی چون دور و تحصیل حاصل است وارد گشته و خود دکارت در تاملات سعی در جواب دادن این اشکالات دارد و توجیهاتی را نیز بیان داشته است.
مرتضی مطهری در نقد شک دکارت می نویسد: «قطع نظر از همه ایراداتی که از طرف ما و دیگران بر این روش وارد شده اساساً انتخاب این راه برای نقطه شروع فلسفه متضمن فائده ای نیست زیرا که به اعتراف خود دکارت شک وی در همه چیز سوای وجود خویشتن شک واقعی و حقیقی نبود بلکه شک دستوری و فرضی بود و البته ممکن نیست که کسی بتواند در یقینیات فطری خویش که جبراً و اضراراً به آن ها اذعان دارد واقعاً شک کند و بقول پاسکال «شکاک واقعی وجود ندارد» و حتی سوفسطائی ترین افراد نیز طبق فطرت ادراک و اراده خویش در عمق ذهن خود به بسیاری از حقائق جزما اعتراف دارد. . . بنابراین اینکه دکارت می گوید: «در هر چیزی اگر شک کنم خواهم گفت ولی در خود اندیشه نمی توانم شک کنم» جز یک بیان شاعرانه چیزی نیست. مطهری در نقد دیگری می نویسد: اگر کسی شک را مبنا قرار دهد نمی تواند از آن به حقیقت برسد؛ زیرا هرچه را بخواهد به عنوان زیربنای گزاره های معرفتی خود قرار دهد در معرض شک واقع می شود ( یعنی در آن هم شک خواهد کرد ) ؛ بنابراین عبور از شک و رسیدن به حقیقت برایش غیرممکن می شود؛ لذا اشکال دیگری که به شک دکارتی می کنید این است که اگر واقعاً دکارت از شک شروع کند چگونه می خواهد من می اندیشم را ـ که مبنای خروج او از شکَّش است ـ اثبات کند؛ زیرا در همین من می اندیشم نیز باید شک کند تا واقعاً از شک شروع کرده باشد و وقتی در آن شک کرد چگونه می خواهد از آن به حقیقت برسد. ( پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، انتشارات صدرا، چاپ سوم، ج۳، ص۲۷ و ۲۸. و ج۲، ص۶۷ و ۶۸. )
wiki: شک دکارتی