شگ ماهیان

شَگ ماهیان یا ساردین ماهیان ( که شک ماهیان∗ ، کیلکاماهیان و خانوادهٔ شاه ماهی هم نامیده شده ) خانواده ای از ماهی ها شامل شاه ماهی های شمالی، کیلکاها و ساردینها است.
شگ ماهیان شامل بسیاری از گونه های ماهی های خوردنی جهان هستند. این خانواده به راستهٔ شگ ماهی شکلان∗ تعلق دارد.
بیش از ۱۹۰ گونه به این خانواده تعلق دارند. از مشخصات آن ها اینکه بدن بیضی تا کشیده و دراز، شکم گرد و از پهلو فشرده شده دهان انتهای با فک های غیرقابل ارتجاع که به وسیلهٔ پیش فکی های کوتاه و ماکسیلای طویل محدود شده است. دندان ها کوچک یا وجود ندارد، پلک سوم رشد یافته است شیارهای آبششی وسیع، خارهای آبششی باریک ودراز و متعدد دارند و از نظر رژیم غذایی پلانکتون خوار می باشند، فلس های سیکلوئیدی نازک و سست دارند، و درناحیه شکمی دارای keel هستند و بر روی سر فلس دارند، کیسه شنا هم به ابتدا وانتهای دستگاه گوارش و گوش داخلی ارتباط دارد. از لحاظ تولید مثل ماهیان این خانواده فقط برخی از آن ها برای تولید مثل به رودخانه وارد می شوند و از لحاظ زیست شناسی ماهیان این خانواده در دریا زندگی می کنند و جزء ماهیان پلاژیک کوچک هستند که در آب های سطحی و ساحلی در دستجات و گله های نسبتاً بزرگ مهاجرت می کنند. معمولاً مهاجرت آن ها فصلی و به تبعیت از دمای آب است، در تمام دریاهای گرمسیری و نیمه گرمسیری و معتدله انتشار دارند و تخم های آن ها پلاژیکی و حالت سطحی و شناوری داشته و در داخل دریا تخم ریزی می کنند.
از لحاظ زیستی و تجارتی و زنجیره غذایی دارای اهمیت بوده و در زنجیره غذایی، غذای اصلی تون ماهیان و بسیاری از ماهیان گوشتخوار به شمار می آیند و علاوه بر این به مصرف خود انسان نیز می رسد.
در دریای خزر دوجنس از این خانواده زندگی می کند: جنس کلیکا Clupeonella و جنس Alosa
در جنس Clupeonella دو تا از شعاع های منشعب باله مخرجی آخری بالاتر از بقیه شعاع ها می باشد، ولی در جنسAlosa شعاع ها به ترتیب کوتاهتر می شود.
دومین اختلاف این دوجنس درAlosa آرواره ها به پشت چشم می رسد ولی در Clupeonella به پشت چشم نمی رسد. اختلاف سوم در جنس Alosa درلب ( فک ) بالایی شکافی در قسمت میانی وجود دارد ولی در کلیکا Clupeonella این شکاف وجود ندارد. در آلوزا بر روی آرواره ها دندان های ریز کرکی شکل وجود دارد اما در کلیکای ها دندان های ریز وجود ندارد، اندازه آلوزاها همیشه بزرگتر از کلیکاها است.