شیخ مفید

لغت نامه دهخدا

شیخ مفید. [ ش َ خ ِ م ُ ] ( اِخ ) محمدبن محمدبن نعمان بغدادی معروف به ابن المعلم ( ذیقعده سال 336 - 413 هَ. ق. در بغداد ). وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی بوده است و سید مرتضی در میدان اشنان بغداد بر جنازه او نماز گزارده. شیخ مفید فقیه و متکلم امامیه اثناعشری است که در زمان خود بیشتر در علم کلام تبرز داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال خود رسید و کرسی علم کلام که در آن زمان یکی از بزرگترین مناصب علمی بشمار می آمد به وی تعلق داشت. ابن الندیم در حق او گوید: انتهت فی عصرنا ریاسة متکلم الشیعة الیه مقدم فی صناعة الکلام علی مذهب اصحابه دقیق الفطنة ماضی الخاطر شاهدته فرأیته بارعاً. ( الفهرست ص 279، 252 ). و از مفاد کلام مترجمان مفید برمی آید که او در مناظره و حاضرجوابی تبرز خاصی داشته است. شیخ مفید که معاصر قاضی عبدالجبار ( متوفی 415 هَ. ق. ) ( رئیس معتزله بغداد ) و قاضی ابوبکر باقلانی ( رئیس اشاعره ) ( متوفی 403 هَ. ق. ) بود با آن دو مناظراتی داشته که شرح آن در روضات الجنات ( ص 563 و بعد ) آمده است و همین مناظرات باعث شهرت او و تقرب وی نزد عضدالدوله دیلمی گردید و گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی رمانی معتزلی ( متوفی 384 هَ. ق. ) یکی از متکلمان نامی آن زمان - در عهد جوانی مفید در نتیجه مباحثه با وی و غلبه بر او به وی داد و طی نامه ای به استادمفید شیخ ابی عبداﷲ معروف به جعل برای مفید توصیه نوشت. یافعی در مقدمه رجال گوید: مفید در کلام و فقه وجدل برجسته بود و با اهل هر عقیده و هر مسلک با عظمت و جلال در دولت آل بویه مناظره میکرد. از سخن خطیب بغدادی در تاریخ بغداد ( ج 3 ص 23 ) چنین برمی آید که اهل سنت از تأثیر سخن مفید و استحکام منطق وی در دعوت به مذهب شیعه به تنگ آمده بودند و با درگذشت وی آسوده شدند. در حدود دویست تألیف به مفید نسبت داده اندو از آن جمله نزدیک به صدوهشتاد رساله و کتاب را شاگرد وی نجاشی در رجال خود نام می برد. و بیشتر این تألیفات در رد بزرگان علمای مذاهب دیگر از قبیل : جاحظ، ابن عباده ، علی بن عیسی رمانی ، ابی عبداﷲ بصری ، ابن نباته ، جبائی ، ابن کلاب ، خالدی ، نسفی ، الکرابیسی ، عتبی ، حلاج و غیر ایشان است و تعداد زیادتر در پاسخ سؤالات وارده از بلاد دور و نزدیک است و موضوع کتب و رسائل بیشتر مسأله امامت و عقائد مخصوص شیعه و همچنین احکام فقهی خاص مذهب شیعه است و برخی از این کتب در ابطال آراء مشایخ وی از طایفه شیعه مانند ابن جنید و صدوق و دیگران نسبت به مسائلی از قبیل قیاس و سهوالنّبی و جز آن برشته تحریر درآمده است. و رسالة المقنعة که متن فقهی جامع و محکمی است از آثار مفید است که توسط شیخ طوسی شرح گردید و بصورت التهذیب درآمد و یکی از کتب اربعه حدیث است و قسمتهای اول کتاب درحال حیات مفید نوشته شده است. برای اطلاع بیشتر رجوع به روضات الجنات خوانساری و الکنی و الالقاب قمی و ریحانة الادب تبریزی و الذریعه آقابزرگ تهرانی و اعیان الشیعه عاملی و مقدمه الجمل و العقود شیخ طوسی به تصحیح محمد واعظزاده خراسانی که این مطالب از آنجااقتباس شده است و نیز رجوع به مفید ( شیخ... ) شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] شیخ مفید یکی از مشاهیر علما و مراجع بزرگ شیعه در عصر خویش بود و از آغاز زندگی با قرآن و کتب دینی انس داشت. او از نوجوانی سال ها از مکتب، شیخ صدوق، ابو غالب الزراری و ابن جنید بهره مند بود و در سایه کوشش و تحقیقات خود به مقام علمی و سمت استادی نایل آمد.
در عصر مفید، بغداد مرکز علوم اسلامی بود و در پایگاه خلفای عباسی، فقه مذاهب مختلف تدریس می شد و در کنار مکاتیب، مکتب شیخ مفید جلوه خاصی داشته و از رونق بیشتری برخوردار بود. مفید در عصر خودش از مبتکران علم کلام و فقه استدلالی به شمار می رفت. امام زمان (عج) درباره او ضمن توقیعی خطاب به وی می فرماید: «شیخ السدید و مولی الرشید الاخ الولی الناصر لنا...».شیخ طوسی درباره او می گوید: «ابو عبدالله مفید، معروف به ابن معلم، از متکلمان طایفه امامیه است که در فقه و کلام بر همه مقدم، فکرش عالی و حاضر جواب بود. ریاست شیعه در آن زمان به وی منتهی می شد».
زندگی نامه
شیخ مفید از دیدگاه دانشمندان شیعه و سنی دارای جایگاهی رفیع است که به کلماتی از بزرگان اشاره می کنیم:
← نجاشی
...

[ویکی شیعه] محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید (۳۳۶ یا ۳۳۸- ۴۱۳ق) متکلم، فقیه و تاریخ نگار امامیه در قرن ۴ و ۵ قمری. او را از احیاکنندگان فرهنگ شیعی و فقه امامیه دانسته اند.
مفید با تدوین اصول فقه، روش جدیدی در علم فقه پایه گذاری کرد. این شیوه اجتهاد، راه میانه ای بود بین روش حدیثی شیخ صدوق و شیوه قیاسی ابن جنید. شیخ با بهره گیری از روش ابن ابی عقیل عمانی، کتاب التذکرة بأصول الفقه را نوشت و اصولی را برای استنباط احکام تدوین کرد. شاگردانش سید مرتضی و شیخ طوسی روش او را پی گرفتند.
شیخ مفید را به خاطر کتاب الاعلام فیما اتفقت الامامیة علیه من الاحکام، بنیانگذار فقه مقارن دانسته اند.

[ویکی اهل البیت] محمد بن محمد بن نُعمان (336-413ق)،مشهور به شیخ مُفید، از علمای برجسته که مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. از مسائل بسیار مهم در خصوص شیخ مفید که نشان از جایگاه رفیع او در بین عالمان شیعه دارد ان است که او در طول سه سال مشرف به دریافت سه نامه از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف شده است.
شیخ مفید شاگردان بسیاری تربیت نمود. که برادران علم الهدی (سید مرتضی و سیدرضی) و شیخ طوسی از جمله آنانند.
محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید،در روز یازدهم ذیقعده سال 336 یا 338 ق. در قریه( سویقه ابن بصری) از توابع( عکبری) در ده فرسنگی شمال بغداد، نزدیک شهر( دجیل) در یک خانواده اصیل و عمیق در مذهب تشیع به دنیا آمد.
از آنجا که پدر او شخصی پارسا و مذهبی بود و به تعلیم و تربیت اشتغال داشت، «ابن المعلم» لقب وی شد. شیخ مفید تحصیل را از سن کودکی آغاز نمود و پیش از دوازده سالگی از برخی محدثان روایت اخذ کرده و از استاد خویش، شیخ صدوق قبل از بیست سالگی حدیث شنیده است.
شیخ مفید از محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان بهره علمی برد. از محضر مظفر بن محمد، ابو یاسر و ابن جنید اسکافی، «کلام و عقاید» آموخت و از درس حسین بن علی بصری و علی بن عیسی رمانی بهره جست. «فقه» را نزد جعفر بن محمد بن قولویه فرا گرفت و از محضر ادیب و مورخ چیره دست محمد بن عمران مرزبانی «علم روایت» آموخت و ابن حمزه طبری، ابن داود قمی، صفوان و شیخ صدوق از دیگر اساتید او بودند جدیت او در تحصیل موجب شد که پس از چندی در علم کلام، فقه و اصول سرآمد دانشمندان زمانش گردد.سال روز رحلت عالم بزرگ شیعی شیخ مفید (ره)، سایت حوزه (تاریخ انتشار : 1386/9/7)
شیخ مفید در محله کرخ بغداد که مرکز شیعیان بود می زیست و مسجد معروف براثا در آن محله که تاکنون هم باقی است و زیارتگاه شیعیان است محل تدریس او بود.
ابو یعلی جعفری که داماد مفید بوده است، می گوید: «مفید شب ها مختصری می خوابید و بقیه شب را به نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن مجید می گذرانید».
شیخ مفید از دیدگاه دانشمندان شیعه و سنی دارای جایگاهی رفیع است که به کلماتی از بزرگان اشاره می کنیم:

پیشنهاد کاربران

بپرس