صدرجهان محمد بن احمد ال برهان

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] صدرجهان محمد بن احمد آل برهان. صدر جهان محمد بن احمد، از عالمان بنام و پیشوایان ماوراءالنهر و فرمانروای بخارا از خاندان آل برهان می باشد؛ این خاندان، خاندانی روحانی و سیاسی در ماوراءالنهر و بخارا در سده ۶ و ۷ق/۱۲ و ۱۳م بوده است.
صدر جهان محمد بن احمد، (د ۶۱۶ق/۱۲۱۹م). از عالمان بنام و پیشوایان ماوراءالنهر و فرمانروای بخارا بود. قدرت سیاسی و شوکت اجتماعی فراوان داشت و به عناون حاکم دست نشانده و باجگزار قراختاییان کار می کرد. محمد بن احمد به شیوه نیاکان خود، ضمن اینکه بالا ترین مرجع مذهبی حنفیان بخارا در روزگار خود بود، دیگر فقیهان و عالمان دینی ماوراءالنهر را نیز تحت فرماندهی و نظارت عالی خود می داشت. سازمان روحانی قدرتمندی پدید آورد که گفته شده حدود ۰۰۰ ۶ فقیه در آن عضویت داشتند و او هزینه زندگی آنان را می پرداخت.
حج گزاری صدرجهان
صدرجهان در ۶۰۳ق/۱۲۰۷م حج گزارد و در این سفر چنان رفتاری از وی دیده شد که حاجیان او را «صدر جهنم» خواندند، زیرا شکوه شاهانه او را شایان یک دانشمند نمی شمردند. گویند بیش از ۱۰۰ شتر بار و بنه سفر او را حمل می کردند، او مراسم حج را در حالی که بر تخت روانی نشسته بود و دیگران آن را حمل می کردند، انجام داد. گفت و گوی او با درویش گرسنه و برهنه ای به او برخورد و پرسید که آیا نزد خداوند اجر حج مرد مستمندی که با این همه دشواری حج به جای آورده با حج صدر که با آن همه شکوه ادا شده، بربار خواهد بود. صدر پاسخ داد که البته هر دو یکسان نخواهد بود، زیرا که من فرمان خدا می برم و تو بر خلاف عمل می کنی. خداوند به من گفته است: «اگر امکانت هست حج ادا کن» و به تو گفته: «خود را به دست خویش هلاک مساز». بدین قرار مرا دعوت کرده و تو را از زیارت مکه معاف داشته است، من مهمانم و تو طفیلی، و هرگز طفیلی را حرمت مهمان نیست.
در زمان خوارزمشاه
در ۶۱۳ یا ۶۱۴ق/۱۲۱۶ یا ۱۲۱۷م، که سلطان علاءالدین محمد خوارزمشاه آهنگ جنگ با خلیفه عباسی ناصر لدین الله کرد و رهسپار عراق شد، محمد و برادرش لفتخار جهان و دو فرزندش ملک الاسلام و عزیزالاسلام را به خوارزم تبعید کرد، ولی اینان همگی در ۶۱۶ق/۱۲۱۹م هنگام فرار ترکان خاتون مادر خوارزمشاه، به امر او کشته شدند. از افتخار جهان و دو پسر یاد شده محمد بن احمد چیزی دانسته نیست، جز اینکه گفته اند که آن ۳ نیز از عالمان و فقیهای آل برهانند.
منبع
...

پیشنهاد کاربران

بپرس