طوسی محمد بن حسن

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ طوسی، کنیه او ابوجعفر، در ماه رمضان سال 385ق در طوس به دنیا آمد و در همان جا بزرگ شد. طوس در آن زمان، یکی از مراکز علمی مهمّ خراسان بود. وی تا سال 408ق؛ یعنی تا 23 سالگی، در همان طوس زیست و احتمالا علوم ادبی، فقه، اصول، حدیث و کلام را تا آن تاریخ در همان طوس خوانده است.
وی در سال 408ق به بغداد مهاجرت کرد. ورود شیخ طوسی به این شهر، در زمانی بود که مردان علم و فکر و ادب با دیدگاه های مختلف در آنجا حضور داشتند و علوم عقلی و نقلی را در مراکز علمی بغداد تدریس می کردند.
در آن زمان، شیخ مفید (338-413ق) رهبری فکری شیعه امامی مذهب را بر عهده داشت و مجلس درس او محلّ حضور نخبگان فرهنگی و صاحب نظران برجسته آن عصر بود. حتّی عالمان سایر گروه های مذهبی هم در جلسه درس او حضور داشتند. سید مرتضی علم الهدی (م 436ق) نیز - که در فنّ مناظره، شاگرد شیخ مفید بود - مجلسی داشت که در آن، میان دانشمندان تمام مذاهب، مناظره صورت می گرفت. بنابراین، وجود فضای فرهنگی اصیل و درعین حال، نوآوری های بسیار در بغداد، موجب جلب توجّه شیخ طوسی به بغداد و مهاجرت وی به آن شهر شد، همچنان که سنّت سفر برای علم آموزی را هم نباید از نظر دور بداریم. در آن عصر، فقها برای تکمیل معلوماتشان به دیگر مناطق اسلامی برای تحصیل و تدریس سفر می کردند، به خصوص بغداد که مرکز خلافت و مرکز تمدّن اسلامی بزرگ آن روز بود؛ ازاین رو، بغداد، بزرگان نام آور و برجسته ای را از مذاهب مختلف در خود جای داده بود.
این شرایط باعث شد که عالمان بسیاری و از جمله شیخ طوسی، به بغداد مهاجرت نمودند. البتّه استقرار حکومت آل بویه در بغدادِ آن عصر نیز در اقبال شیخ طوسی به آن شهر، بی تأثیر نبوده است.
شیخ طوسی (رحمه الله) با ورود به بغداد، در مجلس درس شیخ مفید - که در آن زمان، شیخ متکلّمان و فقیهان شیعه و رئیس آنها شناخته می شد - شرکت کرد. او به مدّت پنج سال از درس شیخ مفید در اصول و کلام استفاده کرد و در همین دوره، تألیف کتاب «تهذیب الأحکام»(شرح کتاب «المقنعة» اثر شیخ مفید) را آغاز کرد. در این شرح، تأثیر جوّ کلامی بغداد بر شیخ طوسی، مشهود است.

پیشنهاد کاربران

بپرس