علوم حدیث

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] در کلمات اهل فن اعم از شیعه و سنی، درباره زیر مجموعه های علوم حدیث و نیز نامهای مختلفی که بر هریک گذاشته شده، اختلاف و گاهی تناقض وجود دارد. هدف این نوشته، تعریف اجمالی هریک و شناساندن تفاوتهای آنها با همدیگر و نیز بیان ثمراتی است که بر هریک مترتب می گردد.
مباحث مربوط به دانش حدیث، در مرحله اول شکل گیری، انواع گوناگونی داشته و در عین کثرت مباحث، در موضوع و نتیجه و روش از همدیگر جدابودند. با زیادشدن تدوین و تصنیف حدیث، هر عالمی به بخشی از مباحث حدیث روی آورد و درنتیجه، علوم مربوط به حدیث فراوان شد.. مرحوم مامقانی، سپس از میان علوم مربوط به حدیث، شش علم را برمی شمارد و درباره تعریف و نتیجه و کتابهای آن علم، بحث می کند. آن شش علم عبارتند از:۱ـ علم جرح و تعدیل۲ـ علم رجال الحدیث۳ـ علم مختلف الحدیث۴ـ علم علل الحدیث۵ـ علم غریب الحدیث۶ـ علم ناسخ الحدیث و منسوخه.
اهم علوم حدیث
گرچه مباحث مربوط به حدیث به دانشهای گوناگونی تقسیم شده و درباره هریک کتابهای مستقلی نوشته شده است، لیکن بیشتر صاحب نظران، تمامی مباحث مربوط به حدیث را تحت سه عنوان اصلی، بحث می کنند:۱ـ علم درایت حدیث۲ـ علم روایت حدیث۳ـ علم رجال حدیث.مقسم این سه دانش، علوم الحدیث (به معنای عام آن) است. برای استفاده و آشنایی بیشتر، شایسته است هریک از این سه علم و علوم دیگری که با حدیث ارتباط تنگاتنگ دارد، اگرچه به گونه ای اجمالی، تعریف گردد.یادآوری این نکته لازم است که در کلمات اهل فن اعم از شیعه و اهل تسنن، درباره زیر مجموعه های علوم حدیث و نیز نامهای مختلفی که بر هریک گذاشته شده، اختلاف و گاهی تناقض وجود دارد. هدف این نوشته، بحث و تحقیق اساسی و فنی و نقد و ایراد اقوال در این باب نیست؛ بلکه مقصود، تعریف اجمالی هریک و شناساندن تفاوتهای آنها با همدیگر و نیز بیان ثمراتی است که بر هریک مترتب می گردد.
← درایةالحدیث
جهت روشنتر شدن تفاوت دانشهایی که با علوم حدیث ارتباط دارند، لازم است نظرات اهل سنت نیز مورد دقت قرار گیرد؛ بویژه که تقسیم آنها از علوم حدیث با تقسیم ما تفاوت دارد.
← سیوطی
...

[ویکی اهل البیت] بخاطر اهمیت بسیار زیاد حدیث در نزد مسلمانان علوم مختلفی به وجود آمد که به بررسی سندی و محتوایی حدیث می پردازند مجموعه این علوم را علم الحدیث می نامند.
علم الحدیث علمی است که با آن، اقوال و افعال و تقریرهای پیغمبر(ص) و ائمه(ع) شناخته می شود. علوم مختلف مرتبط با حدیث را به گونه های مختلف و با نامگذاری های مختلفی دسته بندی نموده اند به طوری که نوعی آشفتگی در این تقسیم بندی ها به چشم می آید. با چشم پوشی از این دسته بندی ها می توان علوم حدیث را شامل این علوم دانست:
که در آن از کیفیت اتصال حدیث به معصوم از لحاظ تواتر و وحدت نقل. اتصال و انقطاع آن و مراتب نقل از نظر صحت و ضعف و اصطلاحات مربوط به این خصوصیات) گفتگو می شود. این علم را اصول حدیث یا مصطلح الحدیث نیز نامیده اند. برخی به این شیوه نامگذای اعتراض کرده و اند زیرا درایه الحدیث از نظر لغوی به معنای فهم حدیث است که بیشتر با علم فقه الحدیث متناسب است بلکه باید این علم را روایه الحدیث نامید. اما به هر حال منابعی تا کنون در این علم نگاشته شده است با عنوان درایه الحدیث یاد شده است.
علم رجال مجموعه قواعدی است که به وسیله آن شناخت احوال راویان حدیث ممکن می شود
«دانشی که به بررسی متن حدیث می پردازد و باارائه مبانی و سیر منطقی فهم آن، ما را به مقصود اصلی گوینده حدیث نزدیک می گرداند»

پیشنهاد کاربران

بپرس