علی اکبر دهخدا

لغت نامه دهخدا

علی اکبر دهخدا. [ ع َ اَ ب َ رِ دِ خ ُ ] ( اِخ ) ( 1258 - 1334 هَ. ش. ) مؤلف لغت نامه حاضر. برای اطلاع از شرح حال کامل مؤلف ، رجوع به مقدمه همین لغت نامه شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] علی اکبر دهخدا در سال ۱۲۹۷ه. ق در تهران متولد شد، پدرش خانباباخان قزوینی از خوانین قزوین بود که بعد از فروش املاک اجدادی به تهران مهاجرت کرده بود. او در سن نه سالگی از نعمت پدر محروم شد.
دهخدا در خاطراتش می نویسد: که بعد از مرگ پدرم، پسر عمویش یوسف خان وصی او بود که بعد از دو سال او نیز فوت کرد و دامادهای او ماترک به جا مانده از پدرم را انکار کردند.
تحصیلات
مادر دهخدا از تعلیم و تربیت او باز نایستد و او را به نزد استادانی چون مرحوم "حاج شیخ هادی مجتهد نجم آبادی" و"شیخ غلامحسین بروجردی" برای کسب علم روانه کرد. او در نزد این دو استاد گرانمایه علوم قدیمه را از صرف تا کلام در مدت ده سال آموخت. دهخدا آن چه را که به دست آورده بود. مرهون بذل توجه بی دریغ مادر و این دو استاد می دانست. بعد از بازگشایی مدرسه علوم سیاسی تهران، دهخدا برای تحصیل علوم جدید اروپایی وارد مدرسه شد؛ این مدرسه به همت "میرزا حسن مشیر الملک" (مشیر الدوله بعدی) در سال ۱۳۱۷ تاسییس شده بود و دهخدای بیست ساله به مدت چهار سال دانش های نوین چون حقوق، حقوق بین الملل، جنگ و دیپلماسی، حقوق بین الملی خصوصی، تاریخ و اقتصاد را در کنار زبان فرانسه آموخت؛ وی ادبیات را به خوبی می شناخت، "محمدحسین خان فروغی" که معلم فارسی مدرسه سیاسی بود، گاه تدریس ادبیات را به عهده او می گذاشت.غالب فارغ التحصیلان مدرسه سیاسی به استخدام وزارت خارجه در می آمدند و به ماموریت های سیاسی در خارج و عضویت در سفارت خانه و کنسولگری های ایران منصوب می شدند، میرزا علی اکبر خان قزوینی هم در وزارت خارجه استخدام شد. در زمانی که "معاون الدوله غفاری" به عنوان سفیر کشور بالکان به اروپا می رفت، دهخدا نیز با او همراه شد و مدت دو سال در اروپا "وین و بخارست" زیست و دانش خویش را در زبان فرانسه تکمیل کرد و با آگاهی های فروان از مزایای زندگانی آزاد و اندوخته های ارزنده به ایران بازگشت.
روزنامه صور اسرافیل
مراجعت دهخدا به ایران مقارن نهضت مشروطه خواهی در سال "۱۳۲۳ه. ق و ۱۲۸۴ه. ش" بود. دهخدا با سمت معاونت راجعه شوسه خراسان که در مقاطعه "حاج حسین آقاامین الضرب" بود به کار مشغول شد و مترجم "مسیو دوبورک" مهندس بلژیکی شد و پس از حدود شش ماه کار در اداره راه شوسه خراسان، دهخدا با عنوان نویسنده و سردبیر و جهانگیرخان شیرازی با عنوان مدیر و میرزا قاسم خان صوراسرافیل با عنوان صاحب سرمایه به تاسیس روزنامه ای به نام "صوراسرافیل" مبادرت کردند. روزنامه صوراسرافیل نه ماه پس از آن که ایران جزء دولت های مشروطه قرار گرفت، منشر شد؛ هدف از انتشار صوراسرفیل تکمیل معنی مشروطه و حمایت از مجلس شورای ملی بود؛ صور اسرافیل بیشتر به نثر و مقاله نویسی روی آورد و ستون مقالات چرند و پرند دهخدا از پر خوانده ترین بخش های آن بود. صوراسرافیل در واقع نشریه سیاسی و انتقادی طنز بود که همراه با روزنامه ملانصرالدین و نسیم شمال در راه آزادی و مبارزه با ستم تلاش می کرد، جمعا ۳۲ شماره آن در تهران چاپ شد که با شهادت میرزا جهانگیرخان در باغ شاه کار چاپ آن در ایران پایان یافت.
← عنوان مقالات
...

[ویکی اهل البیت] کلیدواژه: علی اکبر دهخدا، مشروطیت، روشنفکری، طنز سیاسی، صور اسرافیل، علوم سیاسی
علی ­اکبر دهخدا در سال 1257 (1297 قمری) در تهران به دنیا آمد. پدرش خان باباخان، یک ملاک متوسط از قزوین بود که در تهران سکونت داشت. نه ساله بود که پدرش درگذشت و مادرش که به گفته دهخدا "مثل اعلای مادری بود وی را در کنف تربیت خود گرفت."
از همان زمان زبان عربی و علوم معارف اسلامی را در محضر شیخ غلام حسین بروجردی آموخت و از محضر آیت­الله حاج شیخ­هادی نجم­آبادی نیز بهره فراوان برد. او در نزد آیت­الله بروجردی به مدت 14 سال علوم مختلفه صرف، نحو، معانی، بیان، فقه، اصول، حکمت و فلسفه آموخت.
بیست ساله بود که در دسته­ی اولین دانشجویان مدرسه­ی سیاسی که میرزا حسن­خان مشیرالمللک بنیاد نهاده بود، پذیرفته شد. و در این مدرسه فقه، ادبیات، تاریخ قدیم و معاصر، به ویژه تاریخ انقلاب و حوادث اروپا، جغرافیا، حقوق، جنگ، دیپلماسی، اقتصاد و زبان­های عربی و فرانسوی آموخت و در تدریس به معلمان و اولیای مدرسه یاری می­رساند.
فارغ­التحصیلان مدرسه­ی سیاسی در وزارت امورخارجه استخدام می­شدند، دهخدا نیز پس از استخدام با معاون­الدوله غفاری که به سفارت بالکان منصوب شده بود، به عنوان منشی به اروپا رفت و مدت دو سال بیشتر در وین پایتخت اتریش و اندکی در رم و بخارست اقامت داشت و در آن­جا زبان فرانسوی را تکمیل کرد و با دانش­های جدید اروپا آشنا گردید.
دهخدا یک سالی پیش از آغاز جنبش مشروطه­خواهی در 1323 قمری به ایران بازگشت. و توسط حسین­آقا امین­الضرب مهدوی که امور راه سوشه خراسان را در مقاطعه داشت به عنوان مترجم و معاون موسیو دوبوروک، مهندس بلژیکی، استخدام شد و شش ماهی بر این کار باقی ماند. سپس به جنبش مشروطه خواهی پیوست و با دو تن از روشنفکران روزگار خویش، میرزا جهانگیر شیرازی و میرزا قاسم تبریزی روزنامه­ی "صور اسرافیل" را تاسیس کردند.
این روزنامه که محبوب­ترین و تاثیرگزارترین نشریه این دوره است، در دو بخش رسمی و طنز تقسیم می­شد، دهخدا سر محرر و نویسنده اصلی صور اسرافیل بود، و هر دو قسمت رسمی و فکاهی آن را می­نوشت. نخستین شماره آن در دهم خرداد 1286 در تهران در هشت صفحه منتشر شد. از صور اسرافیل در فاصله 14 ماه با تعطیل و توقیف هایی که شد، جمعا سی و دو شماره منتشر شده که آخرین شماره آن در بیستم جمادی الاول 1326 هجری قمری نشر شده است. دهخدا در آغاز هر شماره این روزنامه، مقاله­ای در زمینه مسایل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و در پایان مقاله ای طنزآمیز با عنوان "چرند و پرند" نوشته است.

پیشنهاد کاربران

بپرس