عمر بن سعد

عُمَرِ بن سَعْد ( ـ کوفه ۶۶ق)
(یا: ابن سعد) سردار عرب، پسر سعد بن ابی وقاص، و فرماندۀ سپاه عُبیدالله بن زیاد در واقعۀ کربلا. در نوجوانی همراه پدرش در فتح عراق شرکت داشت. در اواخر حکومت معاویه که ابن زیاد به حکومت بصره گماشته شد، عمر سعد به خدمت او درآمد. ابن زیاد پس از رفتن به کوفه، عمر سعد را به حکومت ری منصوب و به سرکوبی قیام دیلمیان مأمور کرد. ابن سعد با سپاهی بزرگ آمادۀ عزیمت به سوی ری بود که ابن زیاد از حرکت امام حسین(ع) به سوی کوفه اطلاع یافت و به ابن سعد مأموریت داد تا با سپاهش به مصافِ امام برود. او در روز جمعه دوم یا سوم ماه محرم ۶۱ق به کربلا رسید. ابن سعد درصدد بود کار را با صلح فیصله دهد و از خون ریزی جلوگیری کند، اما شمر بن ذی الجوشن و دیگران که خواهان جنگ بودند، عبیدالله بن زیاد را از صلح منع کردند. از این رو، ابن سعد پذیرفت که با امام بجنگد. او پس از ورودش به کربلا در روز چهارم محرم، بر امام حسین (ع) سخت گرفت و فرمان داد آب را به روی یاران آن حضرت ببندند. در صبح عاشورا وی نخستین تیر را به طرف اردوگاه امام حسین (ع) افکند و فرمان حملۀ عمومی صادر کرد. درپی جنگی که بین سپاه او و یاران امام حسین درگرفت، امام و یارانش به شهادت رسیدند. پس از شهادت امام و یارانش، به دستور ابن سعد، اسب بر بدن شهیدان تاختند و اهل بیت امام را اسیر کردند و به کوفه بردند. وقتی مردم کوفه بر ضد مختار ثقفی خروج کردند، رهبری آنان را به عهده گرفت، ولی با شکست کوفیان، به سوی بصره گریخت. سپس، دستگیر و نزد مختار فرستاده شد. سرانجام به دستور مختار، او و پسرش حفص را کشتند و سرهای آن دو را به مدینه نزد محمد حنفیه فرستادند. ابن سعد به سبب شرکت و ایفای نقش اساسی در واقعۀ کربلا، از منفورترین چهره های تاریخ اسلام نزد شیعه و سنّی، و نام او جزو لعنت شدگان در زیارت عاشورا است.