غزالی محمد بن محمد

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] محمد بن محمد غزالی نام کاملش حجةالاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزّالی طوسی است. وی در سال 450ق در طوس متولّد شد.
وی در آغاز زندگی در همان شهر نزد احمد رادکانی به تحصیل علوم دینی پرداخت و بعد به نیشابور رفت. در مجلس امام الحرمین ابی المعالی جوینی حاضر گردید و در مدّت کمی مراتب استعداد خود را در فراگرفتن مسائل علمی ظاهر ساخت. غزالی پس از احاطه به علوم مختلف به خدمت خواجه نظام الملک وارد شد و خواجه مقدم وی را گرامی داشت و محض امتحان و اختیار مراتب فضل او مجالس مباحثه ای از ائمه فضلا تشکیل داد و آن را به مناظره ها واداشت، غزالی در این مباحثات، مایه ی سرشار، و پایه ی بلند دانش خود را بنمود تا اینکه وزیر مزبور وی را در سال 484ق به تدریس علوم دینی در مدرسه نظامیه ی بغداد بگماشت. غزالی در بغداد مدّت چهار سال با جدّ تمام به کار تدریس مشغول بود و تا سال 488ق که شهرت خود را به درجه ی اعلی رسانید؛ به طوری که حدود سیصد نفر از اعیان علماء در مجلس درس وی حضور داشته و استفاده می کردند.
وی پس از رسیدن به اوج شوکت و شهرت دریافت که از این راه نمی توان به آسایش و آرامش روحی رسید. پس از تردید بسیار سرانجام دنباله روی صوفیان وارسته ی بی نام و نشان شد و در سال 488ق از بغداد حرکت نمود؛ در حالی که از جمیع علائق دنیوی صرفنظر کرد و از مال دنیا به آن قدر که معیشت عائله او را کفایت کند، اکتفا نمود و به بهانه ی زیارت بیت الله از بغداد بیرون رفت و با گمنامی به جهانگردی پرداخت. این مسافرت غزالی دو سال؛ یعنی از 488 تا 490ق به طول انجامید و پس از مراجعت به طوس مدّت نه سال در انزوا و عزلت بسر برد و در خانه خود که خانقاهی برای صوفیان و مدرسه ای برای طلاب بود، گوشه گرفت و به تألیف قسمت عمده کتب خود پرداخت. غزّالی چو دید که مرض جهل عمومی شده و اطباء نیز مریضند، به خود گفت که خلوت و عزلت به چه کار آید. هنگام آن است که داروی هدایت بکار داری تا این که در سال 499ق آهنگ نیشابور کرد و در آن جا به تدریس و وعظ و ارشاد مردم پرداخت و در سال 503ق دوباره به طوس بازگشت و این بار به کلی منزوی بود تا این که در سال 505ق در همان جا رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گردید.
دانشمند مصری دکتر عبدالرحمن بدوی از مجموع پژوهش های خاورشناسان یاری می گیرد و به نگارش کتاب نفیس «مولّفات الغزالی» می پردازد. این کتاب به مناسبت جشنواره ی هزارمین سال میلاد ابوحامد غزّالی در تابستان 1960 م منتشر شده است. در این کتاب از 457 کتاب اصل و منسوب و مشکوک یاد شده که مولّف، هفتاد و دو تای آن ها را بی تردید از آن غزالی دانسته و در صحّت بقیّه تردید نموده است.
تعدادی از این آثار عبارت است از:
وی در سال 505ق در طوس رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گردید.

پیشنهاد کاربران

بپرس