غیبت امام زمان

[ویکی فقه] غیبت امام زمان (علیه السلام) به معنای پنهان شدن ایشان از انظار می باشد، و این عقیده از باورهای بنیادی شیعه است.
روایات فراوانی از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) و دیگر معصومین (علیهم السلام) درباره غیبت امام دوازدهم (علیه السلام) نقل شده اند.این روایات، حقایقی را درباره غیبت، فلسفه آن، ویژگی های روزگار غیبت و وظایف شیعیان در این روزگار بیان می کنند.
تألیفات در زمینه غیبت
اهمّیّت غیبت و فراوانی روایات غیبت، علمای شیعه را واداشته است که حتّی در روزگار حضور امامان معصوم (علیهم السلام) نیز کتاب هایی در این باره تألیف کنند؛ مانند کتاب های الملاحم و القائم، نوشته علی بن مهزیار اهوازی، نزدیک امام نهم (علیه السلام) و کتاب مشیخه، نوشته حسن بن محبوب وجود این روایات موجب شده است که راه انکار امام غایب (علیه السلام) بسته گردد و شیعیان از نظر فکری و روحی، برای روزگار غیبت آماده شوند.
انواع غیبت
غیبت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) به دو دوره تقسیم می شود: «غیبت صغری» و «غیبت کبری».
← غیبت صغری
...

[ویکی شیعه] غیبت امام زمان (عج). غیبت، در لغت به معنای پنهان شدن از دیدگان است و غایب به کسی گفته می شود که حاضر و ظاهر نیست. و در اصطلاح مهدویت به پنهان زیستی حضرت مهدی(عج) گفته می شود. در برخی روایات برای اشاره به غیبت از واژه حیرت استفاده شده است.
علمای شیعه درباره زمان پایان غیبت صغرا اختلاف نظر ندارند، ولی در اینکه غیبت صغرا از چه زمانی آغاز شده، میان آنان اختلاف وجود دارد. برخی معتقدند این غیبت با تولد امام زمان در سال ۲۵۵ هجری قمری شروع شده که بر این اساس مدت آن ۷۴ سال بوده، و برخی دیگر بر این عقیده اند که آغاز آن از روز شهادت امام حسن عسکری در سال ۲۶۰ قمری بوده است که در این صورت طول آن ۶۹ سال بوده است.
شیخ مفید (م ۴۱۳ه‍.ق) در کتاب الارشاد، نظریه اول را پذیرفته و می گوید:

[ویکی اهل البیت] غیبت امام زمان (عج). غیبت امام زمان به معنای پنهان شدن آخرین و دوازدهمین امام و جانشین پیامبر اسلام(ص)، امام محمّد بنِ حسنِ عَسکری ملقب به «امام مهدی»، به اذن و اراده خدا است. غیبت از آموزه های بنیادی و ضرویات مذهب شیعه دوازده امامی است. درباره چرایی غیبت در روایات امامان شیعه نکاتی ذکر شده که از جمله آنها امتحان شیعیان است.
بنابر آموزه های شیعه، امام مهدی(ع) دو غیبت داشته است: غیبت صغری که شصت و نه سال طول کشیده و غیبت کبری که هنوز ادامه دارد. در دوران غیبت صغری امام زمان از طریق چهار نائب با شیعیان ارتباط داشته است ولی در دوران غیبت کبرا او ارتباطی با مردم ندارد و شیعیان برای امور دینی باید به فقها مراجعه کنند.
دانشمندان شیعه برای تبیین مساله غیبت کتاب های متعددی نوشته اند که مشهورترین آنها کتاب غیبت نعمانی و کتاب غیبت شیخ طوسی است.
بنابر معتقدات شیعه، خداوند همواره در زمین جانشینی دارد و زمین هیچ گاه از حجت و امام معصوم محروم نیست. پس از شهادت امام یازدهم(ع)به سال ۲۶۰ق،امامت به امام دوازدهم، حضرتِ محمّد بنِ حسنِ عَسکری(ع)سپرده شد که سالِ ۲۵۵ق به دنیا آمده است. او به اذن خدا و مصلحت الهی در سال ۳۲۹ق از انظار نهان شد و هم اکنون زنده است و سرانجام ظهور خواهد کرد و زمین را از ستم و جور می زداید و از قِسط و عَدل بهره مند می سازد.
واژۀ عربی غَیبَة، مصدر ثلاثی مجرد از ماده «غ ی ب»، بر خلاف «حضور» و در معناهایی مانند پنهان شدن از انظار و استتار به کار می رود.
مراد از غیبت صغری(=غیبت کوچک) مدتی است که امام مهدی(ع) پس از وفات پدرش امام حسن عسکری(ع) به سال ۲۶۰ق. تا ۳۲۹ق. در غیبت به سر برد. آن امام در این مدت به وساطت نمایندگان خویش که آنان را «نُوّاب خاص» می گویند، دستگیری معنوی و راهنمایی پیروان خویش را بر عهده داشت.
غیبت کبرا دورانی است که با وفات چهارمین نائب خاص امام زمان در سال ۳۲۹ق. آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. بین غیبت صغرا و کبرا فاصله زمانی وجود نداشت و تنها تفاوت آن است که بر خلاف دوره غیبت صغرا، امام (ع) در این دوره نماینده مشخصی در بین شیعیان ندارد و مردم باید برای راهنمایی در امور دینی به علمای شیعه مراجعه کنند. علت تقسیم غیبت امام زمان (ع) به دو دوره صغرا و کبرا نیز برای نشان دادن آن است که از دوره ای به بعد امکان ارتباط با امام زمان (ع) وجود نداشته است.
بنابر باورهای شیعه، هرچند امام معصوم در غیبت است، اما جهان و موجوداتش از فیض وجود او همواره بهره مندند و در واقع، جهان برای وجود خویش نیازمند وجود امام منصوب از سوی خداوند است و امام نه تنها ولایت تشریعی دارد بلکه به لحاظ تکوینی نیز بر جهان ولایت دارد. بدین رو، برخی از منابع مهم روایی شیعه، بابی با عنوان «انَّ الْأَئِمَّةَ هُمْ أَرْکانُ الْأَرْضِ»(امامان ارکان زمین اند)گشوده اند.