[ویکی فقه] تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی مجموعه ای است به زبان فارسی در باب تاثیر تمدن و فرهنگ ایران پیش از اسلام به ویژه دوره ساسانی در تمدن اسلامی، همچنین شرح وضعیت فرهنگی و اجتماعی ایران در قرون نخستین اسلامی می باشد.
موضوع کتاب تاریخ و فرهنگ ایران بر خلاف آنچه که معمولا از «تاریخ» انتظار می رود، تاریخ سیاسی نیست، بلکه بررسی مسائل فرهنگی و ادبی و مباحثی جزیی و تخصصی است که تاثیر بسزایی در تاریخ ایران داشته و کمتر به آن پرداخته شده است. از همین روی هدف نویسنده شناساندن فرهنگ و ادب ساسانی- ایرانی و فرهنگ اسلامی- ایرانی می باشد.از طرف دیگر مسلمان بودن نویسنده، وی را ملزم به وقایع نگاری از دید عربی نکرده و در عین حال ایرانی بودن نیز چشم او را به روی حقایقی از این دوران نبسته است.
انگیزه تألیف
مولف در تشریح انگیزه خود در مطالعه پیرامون دوران انتقال از عصر ساسانی به دوران اسلامی، از نخستین پرسش هایی که در دوران دبستان در ذهن او جوانه زده یاد می کند و در فصلی از کتاب به گسیختگی تاریخ ادب و فرهنگ ایران اشاره نمود و می نویسند: «از همان ایامی که در مدرسه با دو درس از دروس آن، یکی تاریخ و دیگری تاریخ ادبیات ایران آشنا شدم، نخستین سؤالی که در ذهن می گذشت، این بود که: چرا تاریخ ادبیات ایران بعد از اسلام ، با تاریخ آغاز تدوین شعر فارسی در قرن های سوم و چهارم شروع می شود؛ ولی تاریخ ایران از زمان های خیلی کهن، کهن تر از اسلام و حتی پیش از تاریخ مسیح و قبل از تاریخ اسکندر ، آغاز می گردد؟» به این ترتیب وی در جستجوی پاسخی بدین سوال به تحقیق و پژوهشی گسترده می پردازد.
ساختار کتاب
کتاب در شش جلد تنظیم شده است:جلد اول (تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی) مشتمل بر مقدمه ای به قلم مولف و ده گفتار است.جلد دوم (تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش اول)، بخش اول، مشتمل بر پنج مقدمه و بیست و سه گفتار است.جلد سوم (تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش دوم) مشتمل بر ۲۴ گفتار است.جلد چهارم با عنوان زبان فارسی مشتمل بر مقدمه ای به قلم مولف و سیزده گفتار است.جلد پنجم با عنوان نظام دیوانی ساسانی در دولت خلفا مشتمل بر مقدمه ای از شاهرخ محمدی ملایری و هفده گفتار است.جلد ششم (پیوست ها) فاقد مقدمه و مشتمل بر بیست و نه گفتار است.
گزارش محتوا
...
موضوع کتاب تاریخ و فرهنگ ایران بر خلاف آنچه که معمولا از «تاریخ» انتظار می رود، تاریخ سیاسی نیست، بلکه بررسی مسائل فرهنگی و ادبی و مباحثی جزیی و تخصصی است که تاثیر بسزایی در تاریخ ایران داشته و کمتر به آن پرداخته شده است. از همین روی هدف نویسنده شناساندن فرهنگ و ادب ساسانی- ایرانی و فرهنگ اسلامی- ایرانی می باشد.از طرف دیگر مسلمان بودن نویسنده، وی را ملزم به وقایع نگاری از دید عربی نکرده و در عین حال ایرانی بودن نیز چشم او را به روی حقایقی از این دوران نبسته است.
انگیزه تألیف
مولف در تشریح انگیزه خود در مطالعه پیرامون دوران انتقال از عصر ساسانی به دوران اسلامی، از نخستین پرسش هایی که در دوران دبستان در ذهن او جوانه زده یاد می کند و در فصلی از کتاب به گسیختگی تاریخ ادب و فرهنگ ایران اشاره نمود و می نویسند: «از همان ایامی که در مدرسه با دو درس از دروس آن، یکی تاریخ و دیگری تاریخ ادبیات ایران آشنا شدم، نخستین سؤالی که در ذهن می گذشت، این بود که: چرا تاریخ ادبیات ایران بعد از اسلام ، با تاریخ آغاز تدوین شعر فارسی در قرن های سوم و چهارم شروع می شود؛ ولی تاریخ ایران از زمان های خیلی کهن، کهن تر از اسلام و حتی پیش از تاریخ مسیح و قبل از تاریخ اسکندر ، آغاز می گردد؟» به این ترتیب وی در جستجوی پاسخی بدین سوال به تحقیق و پژوهشی گسترده می پردازد.
ساختار کتاب
کتاب در شش جلد تنظیم شده است:جلد اول (تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی) مشتمل بر مقدمه ای به قلم مولف و ده گفتار است.جلد دوم (تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش اول)، بخش اول، مشتمل بر پنج مقدمه و بیست و سه گفتار است.جلد سوم (تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش دوم) مشتمل بر ۲۴ گفتار است.جلد چهارم با عنوان زبان فارسی مشتمل بر مقدمه ای به قلم مولف و سیزده گفتار است.جلد پنجم با عنوان نظام دیوانی ساسانی در دولت خلفا مشتمل بر مقدمه ای از شاهرخ محمدی ملایری و هفده گفتار است.جلد ششم (پیوست ها) فاقد مقدمه و مشتمل بر بیست و نه گفتار است.
گزارش محتوا
...