فرهنگ گفتاری

[ویکی فقه] فرهنگ گفتاری یکی از فرهنگ‎هایی هست که در قرآن و روایات به آن توجه خاصی شده است، در این مقاله به اهمیت این فرهنگ، از منظر وحی، پرداخته می شود.
نیروی تفکّر و تکلّم، دو فیض بزرگ خداوند تبارک و تعالی به آدمی است، چنان که پس از آفرینشِ انسان از نعمت بیان سخن گفته است:
«الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْ انَ خَلَقَ الاِْنْسَانَ عَلَّمَهُ الْبَیَانَ».
این دو ویژگی انسان را از حد حیوانی تا جانشینی خدا بالا برده است.
امیر مؤمنان علیه ‏السلام در این زمینه چنین می‏فرماید: «ما الانسان لو لا اللسان الاّ صورة ممثّلة او بهیمة مهملة» ؛ اگر زبان نباشد انسان چیزی جز یک نقش مجسّم یا حیوان رها شده نیست.
در روایات دیگر از گفتار به عنوان میزان، ترازوی انسان، پاره‏ ای از وجود انسان، مؤثرترین چیز برای جلب دلها ، میزان عقل، ترجمان دل و بیانگر شخصیت تعبیر شده است.

← خصوصیات ارتباط گفتاری مؤثر
سخن گاهی از حمله و یورش کارگرتر، از شمشیر برنده‏تر، از تیر نافذتر، از همه چیز زیباتر و گاه زشت‏تر، از هر چیز خوب‏تر و گاه بدتر، از بهترین اعمال و گاه از بدترین اعمال، کلید هر خوبی و بدی و منشأ بیشترین خطاها و گناهان به‏ شمار می‏آید و زبان در بیان معصومین علیهم‏السلام گاه به درنده ‏ای بدخو و گاه به کلب عقور و سگ گیرنده و تیری که به خطا می‏رود تشبیه شده است.
یکی از نویسندگان غربی در این باره می‏نویسد: «همچنان که گاهی بعضی سخنان و کلمات به نحو معجزه‏آسایی ما را دگرگون می‏سازند و به حرکت درمی‏آورند، همچنان نیز بعضی سخنان، انسان را منحرف می‏سازند. همان طور که بیان صحیح و روشن می‏تواند افراد را متحوّل کرده در مسیر درست بیندازد، به همان ترتیب، لغزش کلام و بیان ناقص ممکن است موجب گمراهی افراد گردد».
جورج ارول نویسنده کتاب ۱۹۸۴ می‏گوید: «همان‏سان که اندیشه زبان را فاسد می‏کند، زبان نیز اندیشه را فاسد می‏سازد».

آفات گفتار
برخی از آسیبهای ارتباط گفتاری را که در آیات قرآن به آنها اشاره شده،عبارتند از:

← از روی پندار و گمان سخن گفتن
...