فصل قریب

[ویکی فقه] فصل قریب، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای ذاتیِ ممیّز ماهیت از سایر ماهیاتِ مشارک در جنس قریب است.
فصل به لحاظ قرب و بعد دو صورت دارد: قریب و بعید.
توضیح اصطلاح
هرگاه فصلی، یک ماهیت را از ماهیت های دیگری که با آن در جنس قریب شریک هستند، جدا سازد، فصل قریب نامیده می شود، مانند ناطق نسبت به انسان که افراد انسان را از سایر حیوانات جدا می سازد. فصلی که یک ماهیت را از ماهیت هایی که با آن در جنس بعید شریک هستند متمایز کند، فصل بعید نامیده می شود، مانند: حساس نسبت به انسان که آن را از مشارکات در جسم نامی مثل شجر، تمییز می دهد. به تعبیر دیگر، هر فصلی که نوعی را از انواع دیگری که در جنس قریب شریک هستند، جدا سازد، مانند ناطق برای انسان و حساس برای حیوان، آن فصل را فصل قریب می خوانند و هر فصلی که نوعی را از مشارکات در جنس بعید آن نوع، متمایز سازد، مانند حساس یا نامی برای انسان که آن را از شجر و حجر؛ نه از فرس و بقر، ممتاز می کند، آن فصل را فصل بعید می نامند. بعید بودن فصل به معنای قریب نبودن آن است؛ یعنی اگر فصلی به چندین واسطه هم فاصله داشته باشد بعید خوانده می شود نه ابعد. بنابراین، فصل قریب هر شئ، یکی است ولی فصل بعیدش می تواند متعدد باشد. اگر ناطق را فصل برای جنس انسان بشماریم فصل اقرب آن مائت خواهد بود؛ باید توجه داشت که مقسم فصل قریب و بعید، فصل طبیعی است، نه فصل منطقی و عقلی.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری.• جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...