فواره باغچه سرای

فواره باغچه سرای نام یک کتاب ادبی است که توسط الکساندر پوشکین، نویسندهٔ اهل روسیه نوشته شده است. [ ۱]
پوشکین در سال ١۸۲۰ میلادی بازدیدی از کاخ باغچه سرای در شبه جزیره کریمه داشت. در این بازدید، پوشکین آب نمای این کاخ و نوشته هایی را که در کنار آن به زبان های عربی و تاتاری نوشته بود ملاحظه کرد. نوشتهٔ عربی، آیهٔ ۱۸ از سورهٔ انسان در قرآن بود که به سلسبیل، چشمهٔ بهشتی اشاره می کرد. مضمون نوشتهٔ تاتاری نیز این بود: «بیا از زلال ترین آب فواره ( چشمه ) بنوش. » علت ساخت این آب نما، عشق خان کریمه به دختر زیباروی لهستانی به نام ماریا بود. خان او را در حمله به لهستان از خانواده اش ربود. ماریا در حرم سرای خان کریمه افسرده و پژمرده شد و یک شب زارما، همسر خان کریمه از او خواهش کرد که عشق خان را به او بازگرداند. ماریا برای خودش آرزوی مرگ کرد و آرزویش برآورده شد، اما عشق خان کریمه از بین نرفت و آب نمایی را به یادبود او بنا کرد که دختران جوان کریمه آن را فوارهٔ اشک نامیدند. پوشکین تحت تاثیر فضا و داستان آن قرار گرفت و اشعار سعدی، شاعر ایرانی، با مضمون فانی و زودگذر بودن دنیا را به یاد آورد که زمینه ساز خلق این اثر شد. پوشکین این منظومه را با نگاهی جدی به ادبیات شرق نوشت و آن را با این عبارت آغاز کرد: «بسیاری چون من فواره را دیده اند اما برخی از آنان در عالم وجود نیستند و دیگران نیز در بلاد دور سیاحت می کنند. » که برداشتی است از بیت های ۴۷۹ و ۴۸۰ باب اول بوستان سعدی [ یادداشت ۱] . او این مفهوم شاعرانه را بخش های مختلفی از این اثر تکرار کرده است. [ ۲]
↑ برین چشمه چون ما بسی دم زدندبرفتند چون چشم بر هم زدندگرفتیم عالم به مردی و زورولیکن نبردیم با خود به گور