قائم مقام فراهانی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] یکی از شخصیتهای تاریخ ایران قائم مقام فراهانی بوده که صدر اعظم محمد شاه بوده است.
نامش ابوالقاسم و معروف به قائم مقام فراهانی بود. در فراهان به دنیا آمد. پدرش میرزا عیسی وزیر عباس میرزا نائب السلطنة بود. به اذعان دوست و دشمن او دارای کمالات بسیار بود. ادیب، نویسنده، شاعر، سیاستمدار، پارسا و پاکدامن بود.در سال ۱۲۳۷ه. ق میرزا بزرگ از دنیا رفت و تمامی القاب و عناوین و پست های وی به فرزندش میرزا ابوالقاسم قائم مقام رسید. کسانی که به لیاقت ذاتی او حسادت می کردند از سعایت و دشمنی نسبت به او خودداری نکردند، تا آن جا که عباس میرزا را تحت تاثیر قرار داند و او ضمن گزارش های خود از شاه، درخواست کرد که او را معزول کند و شاه او را در سال ۱۲۳۹ه. ق معزول کرد. دو سال بعد به دنبال نابسامانی اوضاع آذربایجان، شاه مجددا او را به وزارت نائب السلطنة منصوب کرد. هر چند در همین سال، تحت تاثیر پیروزی بر عثمانی و تحریک شاهزادگان و امراء داخلی شاه تصمیم گرفت دوباره به روسیه حمله کند. لذا به آذربایجان سفر کرد. در جلسه مشاوره تنها مخالف جنگ قائم مقام بود و به همین جهت دشمنان او را متهم به دوستی با روسیه کردند و شاه او را معزول کرد و به مشهد تبعید نمود.جنگ بین ایران و روس ها آغاز شد. این دوره دوم جنگ با روس ها بود. جنگی که منجر به معاهده ننگین ترکمانچای شد و اگر درایت قائم مقام نبود. شاید تبریز هم از ایران جدا می شد.در سال ۱۲۴۳ه. ق روسیه به تبریز رسید. فتحعلی شاه، فرخ خان پیش خدمت خود را به مشهد فرستاد و پس از عذرخواهی او را به تهران طلبید و برای عقد صلح با دولت روسیه به تبریز فرستاد. عهدنامه ترکمانچای به خط قائم مقام نوشته شد. در سال ۱۲۴۹ه. ق نائب السلطنة عباس میرزا در مشهد درگذشت. او قبل از مرگش در کنار حرم امام رضا (علیه السّلام) از محمدمیرزا و قائم مقام خواست که یکدیگر را یاد می کنند از قائم مقام خواست که محمدمیرزا را بر تخت پادشاهی بنشاند و یک سال بعد که فتحعلی شاه از دنیا رفت با کمک قائم مقام محمدمیرزا بر تخت پادشاهی نشست و قائم مقام صدر اعظم وی شد.یک سال بعد با توطئه و دسیسه انگلیسی ها و سعایت شاهزادگان، در ۲۵ صفر ۱۲۵۱ه. ق مطابق با ۲۰ ژوئن ۱۸۳۵م قائم مقام به دستور محمدشاه دستگیر شد و در روز آخر ماه صفر او را خفه کردند و روحش به دیار باقی شتافت.
نقش کشورهای اروپایی در ایران
در سال ۱۲۲۲ه. ق و در خلال دوره اول جنگ با روس ها، ناپلئون امپراطور فرانسه، به دولت ایران پیشنهاد کرد قشون خود را به ترتیب قشون اروپا تعلیم و تربیت کند و نظم دهد. این پیشنهاد در دربار ایران مقبول افتاد و طی نامه هایی بین فتحعلی شاه و ناپلئون، مستشارانی از فرانسه به ایران آمدند و چون آذربایجان بیش از دیگر ایالات ایران مورد تهدید بود، اصلاح قشون از آذربایجان آغاز شد. میرزا بزرگ قائم مقام از این تعاملات نهایت استفاده را برد و قشون آذربایجان با تدابیر و مرتب گردید و با قانون نظام اروپا منظم شد و با کمک این مستشاران فرانسوی، کارخانه های توپ سازی، فشنگ سازی و باروت کوبی در تبریز دایر گردید.
علت کمک فرانسه به ایران
علت کمک فرانسه به ایران دو چیز بود:۱) ضربه زدن به روسیه که دشمن فرانسه است.۲) عبور از ایران برای رسیدن به هند و منابع سرشار آن و ضربه به انگلیس. در این زمان انگلیسی ها که از روابط ایران و فرانسه و همسایگی ایران با روسیه احساس خطر می کردند گروهی را به ایران فرستادند که مورد استقبال دربار ایران قرار گرفتند. فرانسوی ها که از این عمل خشمگین شده بودند، سرتیپ گاردان و مستشاران را به فرانسه احضار کردند. میرزا بزرگ سعی بسیار کرد تا لااقل دو نفر از آن ها را نگه دارد تا کاخانجات توپ سازی تکمیل شود اما موفق نشد.این عمل فرانسوی ها نشان دهنده این بود که کمک آن ها به ایران، نفع رساندن به ایران نبوده. بلکه آن ها به دنبال منافع دولت خویش بودند. لذا وقتی احساس کردند که دربار ایران به دشمنان آنان روی خوش نشان می دهد ایران را ترک کردند و قراردادهای بین ایران و فرانسه را زیر پا گذاشتند.این ایام، دورانی بود که اروپاییان متوجه ممالک شرقی شدند و به علت این که شرقی ها از اطلاعات سیاسی و اقتصادی بسیار کمی برخوردار بودند و به سوی آسیا روی نهادند که پیش آهنگ آن ها انگلیسی ها بودند.کشور هندوستان که مستعمره انگلستان بود از منابع سرشاری برخوردار بود. و همیشه مورد توجه کشورهای استعمارگر بوده است. همسایگی ایران با روسیه یکی از بزرگ ترین بهانه های انگلیسی برای ایجاد فتنه و ماجراجوئی در ایران بود. علاوه بر این که، با وجود آرامش و صلح در ایران و عدم جنگ ایران با روس ها، این احتمال وجود داشت که ایران و روسیه و حتی فرانسه هم پیمان شده و به هند حمله کنند. لذا انگلیسی ها با ایران هیچ گاه با صمیمیت برخورد نکردند. حوادث اتفاق افتاده در ایران هم گواه این مطلب است و اگر تمام آن ها در اثر نیرنگ انگلیسی ها نبود، در قسمت اعظم آن ها ردپای تحرکات انگلیسی ها دیده می شد. فتنه اسماعیلیه یزد، فتنه تراکم، فتنه امرای خراسان، فتنه افغانستان، فتنه ازبک، فتنه باب و هزاران فتنه دیگر از قبیل شیخیه و صوفیه و... از این جمله اند.
← شیطنت انگلیسی ها
...

پیشنهاد کاربران

سید ابوالقاسم قائم مقام ( زاده ۱۱۵۸ خورشیدی در مهرآباد اراک - درگذشته ۱۲۱۴ خورشیدی در تهران ) صدر اعظم ایران، سیاست مدار، ادیب، صدر اعظم محمدشاه قاجار ( ( سومین شاه قاجار ) ) در سال ۱۲۰۰ هجری شمسی با مرگ پدرش میرزا بزرگ قائم مقام . به امر فتحعلی شاه، دومین شاه قجری ) ) به سیدالوزراء� یا �قائم مقام� لقب یافت و به وزارت نایب السلطنه ولیعهد ایران رسید. ولی چون با بعضی از کارهای ولیعهد مخالفت می کرد، پس از یکسال وزارت در اثر تلقین بدخواهان به اتهام دوستی با روس ها از کار برکنار شد.
...
[مشاهده متن کامل]

با پادشاهی محمدشاه قاجار در سال دوم سلطنت خود ( ۱۸۳۵ میلادی ) دستور داد تا قائم مقام را در باغ نگارستان، زندانی و پس از چند روز خفه کردند .

بپرس