قوری چای راسل، که آنرا «قوری چای آسمانی» نیز خوانده اند، تمثیلی است که ابتدا فیلسوف معاصر برتراند راسل بیان کرد. منظور از آن ردّ نظری بود که ارائهٔ دلیل بر نبود خدا را بر عهدهٔ شکاکان می داند.
راسل در مقاله ای تحت عنوان آیا خدایی هست؟، که به سفارش مجله ایلوستریتد در سال ۱۹۵۲ نوشت و هرگز منتشر نشد، چنین نوشت:
... [مشاهده متن کامل]
اگر من مدعی می شدم که در منظومه شمسی میان زمین و مریخ یک قوری چینی دور خورشید می گردد، هیچ کس قادر نبود مدّعای مرا رد کند، مشروط به آنکه حواسم می بود که در ادامه بگویم این قوری آنقدر کوچک است که حتی با قوی ترین تلسکوپ ها هم قابل رویت نیست. اما اگر تا آنجا پیش می رفتم که می گفتم چون مدعای من ابطال ناپذیراست جایز نیست عقل بشر به آن شک کند، به حق به یاوه گویی متهم می شدم. با این حال، اگر وجود این قوری در کتب قدما تایید شده بود و آن را حقیقتی قدسی شمرده و هر یکشنبه در کلیسا درباره آن به وعظ می پرداختند و در مدارس آن را به ذهن کودکان فرو می کردند، تردید در وجود آن نشانهٔ نامتعارف بودن تلقی می شد و شخص شکاک را در عصر روشنگری به نزد روانپزشک و در دوره پیش از آن به دادگاه تفتیش عقاید می فرستادند. [۱]
تمثیل «قوری چای باوری» راسل در مقابله با مذهب کماکان مبنای بسیاری از مناظرات بین مؤمنان و دگراندیشان است. ریچارد داوکینز از این قیاس در کتاب معروف خود کشیش شیطان استفاده کرده است.
داوکینز به خاطر استفاده از قیاس قوری چای باوری با انتقاد برخی از مذهبیون، از جمله آلیستر مک گرات در کتاب " توهم داوکینز" قرار گرفت.
با استقبال از مفهوم «قوری چای باوری»، تقلیدهای دیگری انجام گرفته که از جمله می توان به اسب تک شاخ صورتی نامرئی[۲]، هیولای اسپاگتی پرنده[۳] و اژدها در گاراژ من[۴] اشاره کرد.
پانویس
↑ Bertrand Russell: Is There a God?
↑ Richard Dawkins ( 2006 ) . The God Delusion. Houghton - Mifflin. ISBN 978 - 0 - 618 - 68000 - 9.
↑ Wolf, Gary ( November 14, 2006 ) . "The Church of the Non - Believers". Wired News. http://www. wired. com/wired/archive/14. 11/atheism. html.
↑ Sagan, Carl ( June 21, 2007 ) . "The Dragon in My Garage". http://www. RichardDawkins. Net. http://richarddawkins. net/social/index. php?mode=article&id=35.
منابع
مشارکت کنندگان ویکی پدیا، «Russell's teapot»، ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد ( بازیابی در ۲۹ آوریل ۲۰۰۷ ) .
[نمایش]
ن • ب • و
مسئلهٔ وجود خدا
[نمایش]
ن • ب • و
الهیات
رده ها:
برتراند راسل
برهان های فلسفی
خداناباوری
شک گرایی
ندانم گرایی
نقد دین
نقیضه ها
قس عربی
إبریق راسل، الذی یدعى أحیاناً بالإبریق الکونی، هو تشبیه أول کان أول من صاغه الفیلسوف بیرتراند راسل ( 1872 - 1970 ) ، هادفاً إلى دحض فکرة أن هناک عبء إثبات فلسفی یقع على المشککین لإثبات عدم صحة ادعاءات الأدیان بأنها غیر خاطئة. إبریق راسل ما زال یستخدم فی النقاشات التی تدور حول وجود الخالق. کما استخدم التعبیر علماء الاجتماع للدلالة على العلاقات بین الدین والامتثال الاجتماعی.
نص راسل الأصلی
برتراند راسل فی 1907
فی مقال کتب لکن لم ینشر قط بعنوان "هل هناک خالق؟ ?Is There a God"، لمجلة المصور Illustrated فی 1952، کتب راسل:
إذا أمکننی أن أشیر أنه یوجد بین الأرض والمریخ إبریق مصنوع من الخزف الصینی یدور حول الشمس فی مدار بیضوی، لا یمکن لأحد أن یدحض افتراضی ، إذا کنت حریصاً على ذکر أن الإبریق أضغر من أن تراه أقوى التلسکوبات الموجودة عندنا. ولکنی إذا انتقلت إلى الادعاء بأن افتراضی یتمتع بخاصیة أنه لا یمکن اثبات عدم صحته، وبذلک فانه من غیر المقبول لأی عقل بشری متزن أن یشکک فی صحته، فبالتأکید یجب أن یعتبرنی الناس أتحدث بجنون خالص. ورغم ذلک فإنه إذا وجد فی نصوص قدیمة ما یؤکد وجود مثل ذلک الإبریق، واعتبر کشیء مقدس کل یوم أحد، وزرع فی عقول الأولاد الصغار فی المدرسة، فإن شککت فی وجودها فسیکون ذلک علامة على عدم الاتزان ویجذب ذلک المشکک انتباهات طبیب نفسانی فی عصر مستنیر کعصرنا أو أی فضولی فی فی العصور السحیقة. [1]
المصادر
^ بیرتراند راسل: هل هناک خالق؟
[أظهر]ع · ن · ت
لادینیة
[أظهر]ع · ن · ت
فلسفة الدین
تصنیفات:
لاأدریة
نقد الدین
حجج فلسفیة
إلحاد
قس ارکی استانبولی
Russell'ın çaydanlığı, diğer bir adıyla göksel çaydanlık, filozof Bertrand Russell tarafından dinlerin yanlışlanamaz savlarının yanlışlanması görevinin kuşkuculara düştüğü görüşünü çürütmek amacıyla ileri sürülen bir benzeşim. Illustrated dergisinin 1952'de içeriğine kattığı ( ama hiç yayımlamadığı ) "Bir Tanrı var mı?" isimli makalesinde, Russell aşağıdakileri söyler:
“ Eğer ben Dünya ve Mars arasında eliptik bir yörüngede güneşin etrafında dönen Çin seramiği bir çaydanlık olduğunu öne sürseydim ve bu çaydanlığın en güçlü teleskoplarımızla bile tespit edilemeyecek kadar küçük olduğunu ekleyecek kadar da dikkatli olsaydım, kimse bu görüşümün tersini kanıtlayamazdı. Ama devam edip de bu savımın yanlışlanamaz nitelikte oluşundan dolayı insan aklının ondan kuşku duymasının kabul edilemez bir küstahlık olacağını söyleseydim, herkes haklı olarak saçmaladığımı düşünürdü. Ancak, eğer böyle bir çaydanlığın varlığı eski kitaplarca onaylansaydı, her Pazar günü kilisede kutsal gerçeklik olarak öğretilseydi ve okullarda çocukların beynine kazınsaydı, onun varlığından kuşku duymak bir gariplik belirtisi olarak görülür ve o kuşkuyu duyan kişiye yakınçağda bir ruh doktoruyla ya da daha önceki çağlard . . .
راسل در مقاله ای تحت عنوان آیا خدایی هست؟، که به سفارش مجله ایلوستریتد در سال ۱۹۵۲ نوشت و هرگز منتشر نشد، چنین نوشت:
... [مشاهده متن کامل]
اگر من مدعی می شدم که در منظومه شمسی میان زمین و مریخ یک قوری چینی دور خورشید می گردد، هیچ کس قادر نبود مدّعای مرا رد کند، مشروط به آنکه حواسم می بود که در ادامه بگویم این قوری آنقدر کوچک است که حتی با قوی ترین تلسکوپ ها هم قابل رویت نیست. اما اگر تا آنجا پیش می رفتم که می گفتم چون مدعای من ابطال ناپذیراست جایز نیست عقل بشر به آن شک کند، به حق به یاوه گویی متهم می شدم. با این حال، اگر وجود این قوری در کتب قدما تایید شده بود و آن را حقیقتی قدسی شمرده و هر یکشنبه در کلیسا درباره آن به وعظ می پرداختند و در مدارس آن را به ذهن کودکان فرو می کردند، تردید در وجود آن نشانهٔ نامتعارف بودن تلقی می شد و شخص شکاک را در عصر روشنگری به نزد روانپزشک و در دوره پیش از آن به دادگاه تفتیش عقاید می فرستادند. [۱]
تمثیل «قوری چای باوری» راسل در مقابله با مذهب کماکان مبنای بسیاری از مناظرات بین مؤمنان و دگراندیشان است. ریچارد داوکینز از این قیاس در کتاب معروف خود کشیش شیطان استفاده کرده است.
داوکینز به خاطر استفاده از قیاس قوری چای باوری با انتقاد برخی از مذهبیون، از جمله آلیستر مک گرات در کتاب " توهم داوکینز" قرار گرفت.
با استقبال از مفهوم «قوری چای باوری»، تقلیدهای دیگری انجام گرفته که از جمله می توان به اسب تک شاخ صورتی نامرئی[۲]، هیولای اسپاگتی پرنده[۳] و اژدها در گاراژ من[۴] اشاره کرد.
پانویس
منابع
مشارکت کنندگان ویکی پدیا، «Russell's teapot»، ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد ( بازیابی در ۲۹ آوریل ۲۰۰۷ ) .
[نمایش]
ن • ب • و
مسئلهٔ وجود خدا
[نمایش]
ن • ب • و
الهیات
رده ها:
برتراند راسل
برهان های فلسفی
خداناباوری
شک گرایی
ندانم گرایی
نقد دین
نقیضه ها
قس عربی
إبریق راسل، الذی یدعى أحیاناً بالإبریق الکونی، هو تشبیه أول کان أول من صاغه الفیلسوف بیرتراند راسل ( 1872 - 1970 ) ، هادفاً إلى دحض فکرة أن هناک عبء إثبات فلسفی یقع على المشککین لإثبات عدم صحة ادعاءات الأدیان بأنها غیر خاطئة. إبریق راسل ما زال یستخدم فی النقاشات التی تدور حول وجود الخالق. کما استخدم التعبیر علماء الاجتماع للدلالة على العلاقات بین الدین والامتثال الاجتماعی.
نص راسل الأصلی
برتراند راسل فی 1907
فی مقال کتب لکن لم ینشر قط بعنوان "هل هناک خالق؟ ?Is There a God"، لمجلة المصور Illustrated فی 1952، کتب راسل:
إذا أمکننی أن أشیر أنه یوجد بین الأرض والمریخ إبریق مصنوع من الخزف الصینی یدور حول الشمس فی مدار بیضوی، لا یمکن لأحد أن یدحض افتراضی ، إذا کنت حریصاً على ذکر أن الإبریق أضغر من أن تراه أقوى التلسکوبات الموجودة عندنا. ولکنی إذا انتقلت إلى الادعاء بأن افتراضی یتمتع بخاصیة أنه لا یمکن اثبات عدم صحته، وبذلک فانه من غیر المقبول لأی عقل بشری متزن أن یشکک فی صحته، فبالتأکید یجب أن یعتبرنی الناس أتحدث بجنون خالص. ورغم ذلک فإنه إذا وجد فی نصوص قدیمة ما یؤکد وجود مثل ذلک الإبریق، واعتبر کشیء مقدس کل یوم أحد، وزرع فی عقول الأولاد الصغار فی المدرسة، فإن شککت فی وجودها فسیکون ذلک علامة على عدم الاتزان ویجذب ذلک المشکک انتباهات طبیب نفسانی فی عصر مستنیر کعصرنا أو أی فضولی فی فی العصور السحیقة. [1]
المصادر
^ بیرتراند راسل: هل هناک خالق؟
[أظهر]ع · ن · ت
لادینیة
[أظهر]ع · ن · ت
فلسفة الدین
تصنیفات:
لاأدریة
نقد الدین
حجج فلسفیة
إلحاد
قس ارکی استانبولی
Russell'ın çaydanlığı, diğer bir adıyla göksel çaydanlık, filozof Bertrand Russell tarafından dinlerin yanlışlanamaz savlarının yanlışlanması görevinin kuşkuculara düştüğü görüşünü çürütmek amacıyla ileri sürülen bir benzeşim. Illustrated dergisinin 1952'de içeriğine kattığı ( ama hiç yayımlamadığı ) "Bir Tanrı var mı?" isimli makalesinde, Russell aşağıdakileri söyler:
“ Eğer ben Dünya ve Mars arasında eliptik bir yörüngede güneşin etrafında dönen Çin seramiği bir çaydanlık olduğunu öne sürseydim ve bu çaydanlığın en güçlü teleskoplarımızla bile tespit edilemeyecek kadar küçük olduğunu ekleyecek kadar da dikkatli olsaydım, kimse bu görüşümün tersini kanıtlayamazdı. Ama devam edip de bu savımın yanlışlanamaz nitelikte oluşundan dolayı insan aklının ondan kuşku duymasının kabul edilemez bir küstahlık olacağını söyleseydim, herkes haklı olarak saçmaladığımı düşünürdü. Ancak, eğer böyle bir çaydanlığın varlığı eski kitaplarca onaylansaydı, her Pazar günü kilisede kutsal gerçeklik olarak öğretilseydi ve okullarda çocukların beynine kazınsaydı, onun varlığından kuşku duymak bir gariplik belirtisi olarak görülür ve o kuşkuyu duyan kişiye yakınçağda bir ruh doktoruyla ya da daha önceki çağlard . . .