ماش

ماش ( نام علمی: Vigna radiata ) گیاهی از تیرهٔ باقلائیان ( فاباسه ) ، راستهٔ باقلاسانان است. ماش گیاهی بومی هندوستان است اما در نقاط دیگر جهان مانند ایران نیز کشت می شود. در ایران این گیاه پس از برداشت جو یا گندم کاشته شده و در فصل پاییز و هنگامی که دانه های آن سفت و غلاف های آن زرد یا سیاه شد، محصول آن را در چند نوبت برداشت می کنند. نام انگلیسی ماش از یک لغت هندی به معنی «دانه سبز» مشتق شده است. سابقه کشت و استفاده از ماش به چهار هزار سال پیش و در جنوب هند بازمی گردد. در تایلند آثاری از استفاده و کشت ماش در ۲۲۰۰ سال پیش، کشف شده است. ماش در چین به سویای سبز معروف است. مصرف ماش آمریکا سالانه بیش از ده میلیون تن است که بیش از ۷۵٪ ماش مصرفی این کشور از خارج وارد می شود. [ ۱]
ماش گیاهی علفی، دارای ساقه زاویه دار به ارتفاع ۴۰ تا ۷۰ سانتی متر و برگ های منتهی به پیچک مرکب از ۴ تا ۷ زوج برگچه است. ماش گیاهی یک ساله و به شکل بوته یا بالا رونده است. ریشه های گیاه مستقیم و مقداری منشعب هستند. ساقه ها راست، ظریف، منشعب، کرک دار، به رنگ سبز روشن و به ارتفاع ۴۵ تا ۹۰ سانتی متر هستند. گل آذین به شکل خوشه و گلها به رنگ لیمویی زرد بر روی دمگل بلندی قرار گرفته است. غلاف ها باریک، استوانه ای و کمی کرک دار هستند که قبل از رسیدن، سبز روشن یا سبز تیره و زمان رسیدن سبز مایل به قهوه ای یا سیاه رنگ می شوند. در هر بوته ۲ تا ۸ غلاف و در هر غلاف ۱۰ تا ۲۰ بذر به رنگ سبز، طلایی، قهوه ای و سیاه مشاهده می شوند. [ ۱]
گاهی به علت داشتن پیچک از گیاهان مجاور خود بالا می رود و گل هایی به رنگ بنفش یا ارغوانی دارد. میوه ماش باریک و دراز و قهوه ای رنگ است و دانه های کوچک کروی به رنگ خاکستری، قهوه ای یا سبز در آن جای دارند.
گوشوارک ها درست در زیر محل خروج برگ و ساقه قرار دارند. میان گره در روی محور گل آذین بسیار متراکم است. خامه در طرف دیگر کلاله امتداد یافته است. دانهٔ گرده سه سوراخه بوده و دارای سطح مشبک و غده ای است.
ماش زراعی گیاهی است یکساله، بوته ای یا نیمه رونده به ارتفاع ۱۵–۹۰ سانتیمتر و حتی بیشتر که دارای ریشه های مستقیم با گره های درشت و شاخه های زیاد است. این شاخه ها مخصوصاً در قسمت بالایی دارای موهای زیاد، خاردار، خمیده یا باز هستند. شاخهٔ مرکزی بوته تقریباً ایستاده، ولی شاخه های جانبی نیمه ایستاده هستند. برگها مرکب و متشکل از سه برگچهٔ بزرگ به رنگ سبز روشن یا تیره بوده که تخم مرغی یا لوزی تخم مرغی هستند. برگ ها دارای دمبرگ طویل بوده به طوری که دمبرگ برگ های پایینی ۱۵–۸ و گاهی ۲۰ سانتیمتر طول دارد. طول دمبرگ های برگچه های جانبی در حدود ۶–۳ میلی متر و طول دمبرگ برگچهٔ اصلی حدود ۳۰ میلی متر است. گوشوارک ها دوکی - تخم مرغی بوده و حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول دارند و درست از زیر برگها و شاخه ها خارج می شوند. گلهای ماش کوچک و به رنگ زرد متمایل به سبز یا لیمویی بوده و به صورت خوشه های متراکم و جانبی بر روی دمگلی بلندتر قرار دارند. هر خوشه شامل ۲۰–۱۰ گل است که تنها ۸–۵ عدد از آنها باز می شود.

ماش (سرده). ماش، لوبیای چشم بلبلی ( نام علمی: Vigna ) نام یک سرده از تبار فازئولآ است.

ماش (vetch)
گروهی از گیاهان رونده و بالارونده، از تیرۀ لوبیاسانان، جنس Vicia میوۀ آن ها دارای نیام و گل هایشان به رنگ ارغوانی، زرد یا سفید است. دانۀ ماش را مانند سایر حبوبات برای تهیۀ غذا به کار می برند.