مباحثه

[ویکی شیعه] مباحثه از آداب درسی و یکی از مهم ترین روش های تحصیلی نظام آموزشی حوزه علمیه است که از دیرباز تا کنون در میان طلاب علوم دینی شیعه مرسوم بوده است.
اساتید علوم دینی چهار مرحله را برای ماندگاری درس در حافظه و فهم بهتر آن پیشنهاد می کنند: پیش مطالعه که قبل از شروع درس صورت می گیرد، حضور در درس، مطالعهٔ پس از درس و مباحثه.
مباحثه کلمه ای عربی از ماده «ب ـ ح ـ ث» و باب مفاعله به معنای بحث دو سویه است. این کلمه در عربی، مباحَثـَه به فتح حاء و ثاء تلفظ می شود؛ اما در فارسی مباحِثِه به کسر آن دو حرف تلفظ می گردد.

[ویکی اهل البیت] مباحثه درسها یکی از سنت های حوزه های علمیه است که برای رفع اشکالات و ابهامات درس انجام می شود، بدین صورت که هر دو یا چند نفر گرد هم می نشینند و یکی از آنها نقش استاد را به عهده می گیرد و درس را مرور می کند و توضیح می دهد. «مباحثه» امروزه در دانشگاه های غرب هم به منزله راهی برای افزایش مشارکت اجتماعی دانشجویان در فرآیند آموزش است.
بحث و جدال و مجادله، با یکدیگر پژوهیدن علم، مطارحه، مفاقهه، با یکدیگر بحث کردن، مناظره، گفتگوکردن بر سر موضوعی یا مسأله ای و بخصوص در مسائل علمی و نظری.
مباحثه دارای فوایدی است که عبارتند از:
مباحثه نه تنها مفاهیم تدریس شده را در ذهن منقش می کند بلکه بسیاری از مطالب مرتبط به آن را در ذهن متعلم ماندگار می سازد همچنین مباحثه یادگیری را به نوع محکمی تقویت می کند. بدین وسیله است که طلبه کم کم درمی یابد که استعداد و توان یادگیری و یادآوری بالایی دارد، در هر مباحثه که یک طلبه بتواند در بیان مطالب درسی موفق شود، علاقه وی به مباحثه افزون می شود و این امر مرتباً بر سیستم یادگیری او تأثیر می گذارد.
گاهی اوقات فردی احساس حقارت می کند ولی با بحث و مناظره پی به استعدادها و توانایی های خویش می برد و زمینه بروز استعدادها برایش فراهم می شود و به خودشناسی بیشتری می رسد. مباحثه اثر عمیقی در شکفتن استعداد و شکل گیری گرایش های علمی طلبه دارد. استعددهای طلبه به تدریج در طول مباحثات مکرر رخ می نماید و طلبه احساس می کند. در یک یا چند روش و علم مشخص توانایی بیشتری دارد.
برخی اوقات انسان گمان می کند درک او از مطلب صحیح بوده است. در صورتی که با بحث و مناظره افقهای فکری دیگری به رویش گشوده و متوجه اشتباه خویش می شود. آگاهی یافتن از نقاط ضعف باعث می شود طلبه به سوی یادگیری بیشتر و برطرف کردن سریعتر مشکلات علمی پیش رود و توفیق خود را در مباحثات بعدی تضمین کند و به پرسش ها پاسخ علمی و منطقی دهد.
مباحثه به طلبه می فهماند که در چه سطحی از علم قرار دارد، معمولاً چه نوع مطالبی را فراموش می کند و مانند آن. در صورت ادامه چنین روشی طلبه به تدریج شیوه دقت و نکته سنجی و روش یافتن نقاط ضعف و نیز روش صحیح اصلاح مطالب ضعیف و بی منطق را می آموزد و این گونه دقتها به سرعت انتقال مفاهیم و توانایی نقد صحیح و سریع یاری می دهد.