[ویکی فقه] محمدابراهیم آیتی. آیتی، محمدابراهیم، نویسنده و مورخ شیعه، نویسنده کتاب تاریخ آندلس و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی و از علمای معاصر شیعه بود.
در سال ۱۳۳۳ هجری قمری در قریه گازار از توابع بیرجند در خانواده ای روحانی و شیعه متولد شد و اهل خانه را از قدوم خویش شاد کرد این فرزند محمدابراهیم نام گرفت. پدرش شیخ محمد قائنی پیش نماز روستای گازار بود که به امور شرعی مردم رسیدگی می کرد. او در سلک روحانیت و در امور دینی خود و مردم کوشا بود.
تحصیلات و استادان
محمد ابراهیم که توفیق تربیت در دامن مادر متدین پیدا نموده بود رشد کرد و به سن تحصیل رسید.شروع تحصیلات و استادان ایشان در نوشته ای که از ایشان بر جای مانده به خوبی روشن می گردد و زیباتر آنکه به همان بسنده کنیم. ایشان می نویسد:«هفت ساله بودم که پدرم مرحوم شیخ محمد قائنی مرا برای فراگیری قرآن مجید و خواندن کتاب های فارسی مذهبی و اخلاقی از قبیل عین الحیات و جلاءالعیون و حلیة المتقین مرحوم مجلسی نزد «آخوند ملا عبدالله گازاری» برد و به وی سپرد. مقدمات عربی را از مرحوم پدرم فرا گرفتم، نه ساله بودم که پدرم در سوم ماه رمضان سال ۱۳۴۲ قمری مرحوم شد. پس از آن شرح «قطرالندی» و «الفیه» ابن مالک «سیوطی» و «شرح جامی» را نزد همان ملا عبدالله و «محمد ابراهیم بویکی» خواندم. سیزده ساله بودم که با اجازه مادرم برای ادامه تحصیل به شهر بیرجند رفتم و مدت پنج سال در مدرسه معصومیه کتاب های «حاشیه» ملاعبدالله یزدی و «شرح شمسیه» در منطق، «شرح نظام» «مغنی اللبیب» در صرف و نحو و قسمتی از «مطوّل» در معانی و بیان و بدیع و «معالم» و قسمتی از «قوانین الاصول» میرزای قمی در اصول، «تبصرة» علامه حلّی و «شرح لمعه» شهید ثانی در فقه و مختصری حساب و هیات و مقداری از شرح «سبعة معلّقه» را خواندم. در این مدت پنج سال در شهر بیرجند از محضر مرحوم حاج شیخ محمد باقر آیتی بیرجندی و آیةالله حاج شیخ محمد حسین آیتی و مرحوم شیخ غلامرضا فاضل و آقای حاج شیخ محمد علی ربّانی و مرحوم حاج ملا محمد دهکی استفاده بردم و شاگردی آنها را نمودم.هیجده ساله بودم که برای ادامه تحصیل به مشهد مقدس مشرّف و در مدرسه باقریه سکن شدم و بقیه شرح لمعه و مطول و قسمتی از فصول و قسمت منطق شرح منظومه حاج ملا هادی سبزواری و آنگاه تمام سطح مکاسب، رسائل شیخ انصاری و کفایه آخوند خراسانی را در محضر استادان فرا گرفتم. ضمنا هیئت قدیم را نزد مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی و آقا شیخ مجتبی قزوینی و آیةالله میرزا حسین فقیه سبزواری و آیةالله ادیب نیشابوری و مرحوم حاج شیخ حسن پایین خیابانی و برخی اساتید دیگر خواندم. در همان حال با درس خارج فقه و معارف مرحوم آقا میرزا مهدی اصفهانی آشنا شدم و با ذوق فراوان در حدود دو سال به درس پر بهره ایشان می رفتم و در همین اوقات به درس شرح منظومه آقا میرزا مهدی فرزند مرحوم آقا بزرگ حکیم می رفتم و از این راه با فلسفه قدیم آشنا شدم. آشنایی من با متون عالی فلسفه قدیم از قبیل شرح اشارات، شفای بوعلی و اسفار مرحوم آخوند ملاصدرا در خارج از محیط طلبگی بود.»
دوران تحصیل استاد آیتی
استاد محمد ابراهیم آیتی در شرایط سخت دوران تحصیل علوم اسلامی را گذراند و با سخت کوشی و مقاومت این مسیر را پیمود. چند نکته از آن ایام را او در نوشته ای که نگاشته از آن جهت که عبرت آموز است در اینجا می آوریم تا شیوه تحصیل و کسب کمال را در دوران نوآموزان این خک آن چنانکه مردان رفتند زنده کنیم:«حوزه های درس هرگاه محدود به چند نفر و کم جمعیت بود غالبا در اطاق های مسکونی مدارس و درس های سطوح عالی و خارج که جمعیت بیشتری در آن شرکت می داشت بیشتر در مدرس های نسبتا وسیع مدارس که فرش آن در تابستان و زمستان منحصر به حصیر بود و یا در شبستان های مساجد که نیز در تابستان و زمستان حصیر فرش و بسیار سرد بود و هرگز بخاری نمی دید، تشکیل می گردید.کسانی که اهل کار و تحصیل بودند تقریبا تمام وقتشان به درس خواندن و مطالعه کردن و مباحثه کردن همان درس ها و (اگر خود از فضلای حوزه بودند) به درس گفتن برگزار می شد و فقط در هفته ای دو روز پنجشنبه و جمعه تعطیل بود، که آن هم احیانا با درس های تعطیلی از قبیل ریاضیات و هیئت و تفسیر و حدیث و جز این ها می گذشت.زندگی طلبگی بسیار ساده و در عین حال پرنشاط برگزار می شد. در آن تاریخ کمتر افکار اجتماعی به محیط طلبگی راه داشت و گیر و داری هم اگر پیش می آمد از حدود حجره های مدارس تجاوز نمی کرد. تا در بیرجند بودم با اینکه مدرسه معصومیه اوقاف زیادی داشت، به طلبه مدرسه چیزی نمی رسید و متصدّیان اوقاف تمام درآمد موقوفه را می خوردند و زندگانی ساده طلاب منحصرا از کمک های پدران و مادرانشان می گذشت.اما در مشهد مقدس چون از طرفی موقوفات مدارس سرشارتر بود و از طرف دیگر متصدیان اوقاف آنجا مانند متصدیان اوقاف بیرجند نبودند مختصر حق السکوت و قوت لا یموتی به طلاب داده می شد و روزی که وارد مشهد شدم متصدی اوقاف مدرسه باقریه آقا شیخ جواد شیخ الاسلامی اصفهانی به دیدن من آمد و از همان روز مبلغ سی ریال (که شهریه کامل آن مدرسه بود) حقوق ماهیانه برای من قرار ساخت و این مبلغ در آن تاریخ برای زندگی طلبگی متوسط یک نفر به خوبی کفایت می کرد.»
تحصیل و تدریس در دانشگاه
...
در سال ۱۳۳۳ هجری قمری در قریه گازار از توابع بیرجند در خانواده ای روحانی و شیعه متولد شد و اهل خانه را از قدوم خویش شاد کرد این فرزند محمدابراهیم نام گرفت. پدرش شیخ محمد قائنی پیش نماز روستای گازار بود که به امور شرعی مردم رسیدگی می کرد. او در سلک روحانیت و در امور دینی خود و مردم کوشا بود.
تحصیلات و استادان
محمد ابراهیم که توفیق تربیت در دامن مادر متدین پیدا نموده بود رشد کرد و به سن تحصیل رسید.شروع تحصیلات و استادان ایشان در نوشته ای که از ایشان بر جای مانده به خوبی روشن می گردد و زیباتر آنکه به همان بسنده کنیم. ایشان می نویسد:«هفت ساله بودم که پدرم مرحوم شیخ محمد قائنی مرا برای فراگیری قرآن مجید و خواندن کتاب های فارسی مذهبی و اخلاقی از قبیل عین الحیات و جلاءالعیون و حلیة المتقین مرحوم مجلسی نزد «آخوند ملا عبدالله گازاری» برد و به وی سپرد. مقدمات عربی را از مرحوم پدرم فرا گرفتم، نه ساله بودم که پدرم در سوم ماه رمضان سال ۱۳۴۲ قمری مرحوم شد. پس از آن شرح «قطرالندی» و «الفیه» ابن مالک «سیوطی» و «شرح جامی» را نزد همان ملا عبدالله و «محمد ابراهیم بویکی» خواندم. سیزده ساله بودم که با اجازه مادرم برای ادامه تحصیل به شهر بیرجند رفتم و مدت پنج سال در مدرسه معصومیه کتاب های «حاشیه» ملاعبدالله یزدی و «شرح شمسیه» در منطق، «شرح نظام» «مغنی اللبیب» در صرف و نحو و قسمتی از «مطوّل» در معانی و بیان و بدیع و «معالم» و قسمتی از «قوانین الاصول» میرزای قمی در اصول، «تبصرة» علامه حلّی و «شرح لمعه» شهید ثانی در فقه و مختصری حساب و هیات و مقداری از شرح «سبعة معلّقه» را خواندم. در این مدت پنج سال در شهر بیرجند از محضر مرحوم حاج شیخ محمد باقر آیتی بیرجندی و آیةالله حاج شیخ محمد حسین آیتی و مرحوم شیخ غلامرضا فاضل و آقای حاج شیخ محمد علی ربّانی و مرحوم حاج ملا محمد دهکی استفاده بردم و شاگردی آنها را نمودم.هیجده ساله بودم که برای ادامه تحصیل به مشهد مقدس مشرّف و در مدرسه باقریه سکن شدم و بقیه شرح لمعه و مطول و قسمتی از فصول و قسمت منطق شرح منظومه حاج ملا هادی سبزواری و آنگاه تمام سطح مکاسب، رسائل شیخ انصاری و کفایه آخوند خراسانی را در محضر استادان فرا گرفتم. ضمنا هیئت قدیم را نزد مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی و آقا شیخ مجتبی قزوینی و آیةالله میرزا حسین فقیه سبزواری و آیةالله ادیب نیشابوری و مرحوم حاج شیخ حسن پایین خیابانی و برخی اساتید دیگر خواندم. در همان حال با درس خارج فقه و معارف مرحوم آقا میرزا مهدی اصفهانی آشنا شدم و با ذوق فراوان در حدود دو سال به درس پر بهره ایشان می رفتم و در همین اوقات به درس شرح منظومه آقا میرزا مهدی فرزند مرحوم آقا بزرگ حکیم می رفتم و از این راه با فلسفه قدیم آشنا شدم. آشنایی من با متون عالی فلسفه قدیم از قبیل شرح اشارات، شفای بوعلی و اسفار مرحوم آخوند ملاصدرا در خارج از محیط طلبگی بود.»
دوران تحصیل استاد آیتی
استاد محمد ابراهیم آیتی در شرایط سخت دوران تحصیل علوم اسلامی را گذراند و با سخت کوشی و مقاومت این مسیر را پیمود. چند نکته از آن ایام را او در نوشته ای که نگاشته از آن جهت که عبرت آموز است در اینجا می آوریم تا شیوه تحصیل و کسب کمال را در دوران نوآموزان این خک آن چنانکه مردان رفتند زنده کنیم:«حوزه های درس هرگاه محدود به چند نفر و کم جمعیت بود غالبا در اطاق های مسکونی مدارس و درس های سطوح عالی و خارج که جمعیت بیشتری در آن شرکت می داشت بیشتر در مدرس های نسبتا وسیع مدارس که فرش آن در تابستان و زمستان منحصر به حصیر بود و یا در شبستان های مساجد که نیز در تابستان و زمستان حصیر فرش و بسیار سرد بود و هرگز بخاری نمی دید، تشکیل می گردید.کسانی که اهل کار و تحصیل بودند تقریبا تمام وقتشان به درس خواندن و مطالعه کردن و مباحثه کردن همان درس ها و (اگر خود از فضلای حوزه بودند) به درس گفتن برگزار می شد و فقط در هفته ای دو روز پنجشنبه و جمعه تعطیل بود، که آن هم احیانا با درس های تعطیلی از قبیل ریاضیات و هیئت و تفسیر و حدیث و جز این ها می گذشت.زندگی طلبگی بسیار ساده و در عین حال پرنشاط برگزار می شد. در آن تاریخ کمتر افکار اجتماعی به محیط طلبگی راه داشت و گیر و داری هم اگر پیش می آمد از حدود حجره های مدارس تجاوز نمی کرد. تا در بیرجند بودم با اینکه مدرسه معصومیه اوقاف زیادی داشت، به طلبه مدرسه چیزی نمی رسید و متصدّیان اوقاف تمام درآمد موقوفه را می خوردند و زندگانی ساده طلاب منحصرا از کمک های پدران و مادرانشان می گذشت.اما در مشهد مقدس چون از طرفی موقوفات مدارس سرشارتر بود و از طرف دیگر متصدیان اوقاف آنجا مانند متصدیان اوقاف بیرجند نبودند مختصر حق السکوت و قوت لا یموتی به طلاب داده می شد و روزی که وارد مشهد شدم متصدی اوقاف مدرسه باقریه آقا شیخ جواد شیخ الاسلامی اصفهانی به دیدن من آمد و از همان روز مبلغ سی ریال (که شهریه کامل آن مدرسه بود) حقوق ماهیانه برای من قرار ساخت و این مبلغ در آن تاریخ برای زندگی طلبگی متوسط یک نفر به خوبی کفایت می کرد.»
تحصیل و تدریس در دانشگاه
...
wikifeqh: محمدابراهیم_آیتی
[ویکی شیعه] محمدابراهیم آیتی. محمدابراهیم آیتی، نویسنده و مورخ شیعه، نویسنده کتاب تاریخ آندلس و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ شمسی بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیده اولین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.
محمدابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گارزاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیه ابن مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.
آیتی در سیزده سالگی با اجازه مادر برای ادامه تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسه معصومیه بیرجند، حاشیه ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصره علامه حلی و شرح لمعه را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.
محمدابراهیم آیتی در روستای گارزار بیرجند زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) پیش نماز گارزار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گارزاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیه ابن مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.
آیتی در سیزده سالگی با اجازه مادر برای ادامه تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسه معصومیه بیرجند، حاشیه ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، معالم الاصول، تبصره علامه حلی و شرح لمعه را نزد مدرسانی همچون شیخ محمد باقر بیرجندی، شیخ محمد حسین آیتی، شیخ غلام رضا فاضل و شیخ محمد علی ربانی و ملا محمد دهکی تلمذ کرد.
wikishia: محمدابراهیم_آیتی