محمول اولی

[ویکی فقه] محمول اولی، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای محمول بر موضوع بدون واسطه چیزی است.
حمل، به لحاظ واسطه داشتن و عدم آن، به حمل اوّلی (بی واسطه) و حمل ثانوی (با واسطه) تقسیم می شود.
← حمل اوّلی
محمول اوّلی یا مقوّم ماهیت موضوع است یا غیر مقوّم. محمول اوّلی مقوّم بر دو قسم است: عام و مساوی. محمول اوّلی مقومِ عام مانند جنس نسبت به نوع، و محمول اوّلی مقوّمِ مساوی مانند فصل و حدّ نسبت به نوع (مثل ناطق یا حیوان ناطق نسبت به انسان). و اما محمول اوّلی مقوّمِ خاص وجود ندارد. محمول اوّلی غیر مقوّم بر سه قسم است: عام و مساوی و خاص. محمول اوّلی غیر مقوّم عام مانند، محمول اوّلی غیر مقوّم مساوی مانند ضاحک نسبت به انسان. محمول اوّلی غیر مقوّم خاص مانند زوج نسبت به عدد.محمول اوّلی غیر مقوّم خاص بر دو قسم است: مقوّم انواع، مثل فصول مقسّم جنس؛ و غیر مقوّم انواع، مثل عَرَضیاتِ غیر منوِّع. هر یک از دو قسم اخیر بر دو قسم است؛ قسمی که به صورت تقابل، استیفای اقسام می کند، مثل: اتصال و انفصال نسبت به کمّ (در مقوّم انواع) و حرکت و سکون نسبت به جسم (در غیر مقوّم انواع)، و قسمی که استیفای اقسام (به وجه تقابل) نمی کند، مثل: ناطق و صاهل نسبت به حیوان (در مقوّم انواع) و طایر و ماشی و شناکننده نسبت به جانوران (در غیر مقوّم انواع).
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...