مختارنامه

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] مختارنامه (ابهام زدایی). مختارنامه ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

[ویکی شیعه] مختارنامه (مجموعه تلویزیونی). مختارنامه، مجموعه ای تلویزیونی درباره زندگی و قیام مختار ثقفی به کارگردانی داود میرباقری. این مجموعه تلویزیونی به داستان مختار ثقفی (ابواسحاق) می پردازد که پس از حادثه عاشورا به خونخواهی امام حسین (ع) و اصحابش برمی خیزد. این مجموعه در ۴۰ قسمت ۶۰ دقیقه ای، از تلویزیون ملی ایران پخش شد. تولید مختارنامه از ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۸ طول کشید. اولین قسمت این مجموعه، جمعه ۹ مهر ۱۳۸۹ از شبکه اول سیما پخش شد.
داستان این مجموعه تلویزیونی از زخمی شدن امام حسن(ع) به دست کوفیان و پناهنده شدن امام به حاکم مدائن که عموی مختار است شروع می شود. مختار که سیاست و جنگ را کنار گذاشته و در مدائن و در جنوب کوفه گندم کاری می کند از طرف عمو فرا خواند می شود تا از امام حسن(ع) محافظت کند. بعد از شهادت امام توسط همسرش جعده که در سال ۴۱ هجری اتفاق افتاد، در ادامه، داستان به وقایع سال ۶۰ هجری و مرگ معاویه و حکومت یزید و جریان بیعت گرفتن از امام حسین(ع) رفته و در نهایت پنج سال بعد از حادثه عاشورا، مختار به عنوان رهبر چهارمین قیام پس از عاشورا با متحد کردن شیعیان و همکاری ابراهیم فرزند مالک اشتر در کوفه علیه حکومت یزید قیام می کند و با شعار «یا لثارات الحسین» به خونخواهی امام حسین (ع) و شهدای کربلا، از قاتلان آنها انتقام می گیرد و سپس در کوفه به مدت ۱۸ ماه حکومت تشکیل می دهد. وی در این مدت سه جنگ بزرگ با ابن زیاد، سپاه شام و آل زبیر را پشت سر می گذارد که در نهایت، قیام به دست مصعب بن زبیر در هم شکسته و مختار کشته می شود.

[ویکی نور] مختارنامه (مجموعه رباعیات عطار). مختارنامه مجموعه رباعیات عطار نیشابوری
بنابر شواهد موجود، رباعی قالب شعری اصیل فارسی به شمار می رود که در سده های ششم و هفتم بسیار رونق داشته و مجموعه رباعیات فراوانی در این روزگار تدوین شده است. این اثر رباعی های عطار را در بردارد و خود شاعر مقدمه ای به نثر بر آن نوشته و گفته است که گروهی از دوستانش از او خواسته اند که به دلیل فراوان بودن شعرهای دیوانش، بهتر است گزیده ای از آن را بازبنویسد.
عطار به گفته خودش در مقدمه منثور مختارنامه، شش هزار رباعی داشته که حدود 2200 رباعی را در مختارنامه گرد آورده است. سنت رایج در تدوین مجموعه رباعیات چنان بود که کتاب را بر پایه موضوع به چند باب بخش می کردند و در هر باب آن رباعی هایی را می نوشتند که با موضوع هم سو و پیوسته بود. عطار به دلیل فراوانی رباعی های خود، به رغم شاعران پیشین که رباعی هایشان را در دیوان شعرشان می آوردند، آنها را در کتاب ویژه ای (همین اثر) گنجانده و بر پایه درون مایه (مضمون) آنها را تقسیم بندی کرده است.
در بیش تر قالب های شعر فارسی، همواره صورت (فرم) بر تجربه شاعرانه مقدم است، اما در رباعی، لحظه و تجربه شعری بر صورت پیشی می گیرد و به همین دلیل لحظه ها و تجربه های روحی عطار در مختارنامه بیش تر و گوناگون تر داز دیگر آثار اوست. البته نمونه های استثنایی نیز در آنها هست که حرف های سست و در معیار ذوقی این روزگار، خنده دار و مبتذل می نماید. جز اینها، دیگر رباعی های عطار از توفیق هنری لازم برخوردارند.
گوناگونی درون مایه و گستره دامنه رباعیات عطار، شگفتنی برانگیز است. شاید کسانی مانند اوحدالدین کرمانی (سده هفتم) و سحابی استرآبادی (سده دهم) یا بیدل دهلوی (سده دوازدهم) به اندازه او رباعی سروده باشند، اما یک دهم رباعیات آنان به خوبی رباعی های عطار در مختارنامه نیست.
نخستین مجموعه رباعی را به علی بن حسن ابی طیب باخرزی، مؤلف دمیه القصر و عصره علماء اهل العصر (م 468) نسبت داده اند. او مجموعه ای رباعی به نام طرب خانه داشته که عوفی مؤلف لباب الالباب آن را در کتابخانه سرپل بخارا دیده و از این باخرزی چهار رباعی در کتاب نُزهَة المجالس آمده است. او در کتاب مشهورش دمیه القصر نیز اشعاری به زبان عربی بر وزن و سیاق رباعی از شاعران ایرانی نقل می کند. گزیده ای با نام مجمع الرباعیات (پیش از 558 قمری) در آنکارا به دست شخصی به نام ابوحنیفه عبدالکریم بن ابوبکر نوشته شد که بخشی از آن فهرست باب ها و شماری رباعی در مجموعه ای خطی در کتابخانه حالت افندی در استانبول موجود است.

پیشنهاد کاربران

بپرس