[ویکی فقه] به پیروان حضرت علی (علیه السّلام) اصطلاحاً شیعه گفته می شود. به معتقدین به امامت ائمه دوازدگانه از حضرت علی (علیه السّلام) تا امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، امامیه اطلاق می شود. امامیّه از فرقه های کلامی اسلامی و نام همه یا گروهی از شیعه می باشد. لذا امامیه یا اثنی عشریه مکتبی در برابر اهل سنت می باشد. در این مقاله به «مذهب کلامی شیعه امامیه» می پردازیم.
شیعه در لغت بر دو معنا اطلاق می شود، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر مطلبی، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر.الشیعة القوم الذین تجتمعوا علی امر، و کل قوم اجتمعوا علی امر فهم شیعة، و کل قوم امرهم واحد یتبع بعضهم رای بعض فهم شیع. و در اصطلاح به آن عده از مسلمانان گفته می شود که به خلافت و امامت بلافصل علی (علیه السّلام) معتقدند، و بر این عقیده اند که امام و جانشین پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلم) از طریق نصّ شرعی تعیین می شود، و امامت حضرت علی (علیه السّلام) و دیگر امامان شیعه نیز از طریق نص شرعی ثابت شده است. اطلاق شیعه بر دوستان و پیروان علی (علیه السّلام) نخست، از طرف پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) صورت گرفته است. این مطلب، در احادیث متعددی که از آن حضرت روایت شده، مطرح شده است. چنان که سیوطی از جابربن عبدالله انصاری و ابن عباس و علی (علیه السّلام) روایت کرده که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) در تفسیر آیه «اِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ اُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» اشاره به علی (علیه السّلام) کرده و فرموده اند: «تو و شیعیانت روز قیامت، رستگار خواهید بود.» در تاریخ شیعه، فرقه هایی پدید آمده است، که بسیاری از آن ها منقرض شده اند، و بحث درباره آن ها فایده چندانی ندارد. فرقه های اصلی شیعه که هم اکنون نیز موجودند عبارتند از: شیعه اثنی عشریه، شیعه زیدیّه، و شیعه اسماعیلیه. درباره هر یک از آن ها در فصلی جداگانه به اختصار بحث خواهیم کرد. موضوع بحث در این فصل، شیعه اثنی عشریه است.
وجه تسمیه
اکثریت شیعه، را شیعه امامیه یا اثنی عشریه تشکیل می دهد، از آنجا که آنان جانشینان پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) را دوازده نفر می دانند، اثنی عشریه (دوازده امامی) نامیده شده اند. نام و خصوصیات امامان دوازده گانه در احادیثی که از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) روایت شده، بیان گردیده است آنان عبارتند از:۱. علی بن ابی طالب (علیه السّلام)۲. حسن بن علی (علیه السّلام)۳. حسین بن علی (علیه السّلام)۴. علی بن الحسین، امام سجّاد (علیه السّلام)۵. محمد بن علی، امام باقر (علیه السّلام)۶. جعفر بن محمد، امام صادق (علیه السّلام)۷. موسی بن جعفر، امام کاظم (علیه السّلام)۸. علی بن موسی، امام رضا (علیه السّلام)۹. محمد بن علی، امام جواد (علیه السّلام)۱۰. علی بن محمد، امام هادی (علیه السّلام)۱۱. حسن بن علی، امام عسکری (علیه السّلام)۱۲. حجة بن الحسن، مهدی موعود (عجّل الله تعالی فرجه الشریف).شیعه اثنی عشریه بر مسئله امامت تاکید خاصّی داشته و عصمت امام و افضلیت او را بر دیگر افراد امت اسلامی بسیار مهم و اساسی می داند. و از طرفی، امامت را، پس از سه امام نخست، منحصر در فرزندان امام حسین (علیه السّلام) می داند. با توجه به این عقاید ویژه درباره امامت، به «امامیه» شهرت یافته است.شیخ مفید، پس از تعریف شیعه به کسانی که به امامت بلافصل علی (علیه السّلام) عقیده دارند درباره شیعه امامیه گفته است:«این عنوان، مخصوص آن دسته از شیعه است که به وجود امام در هر زمان، و وجوب نصّ جلّی، و عصمت و کمال برای هر امامی معتقد است، و امامت را (غیر از سه امام نخست) منحصر در فرزندان امام حسین (علیه السّلام) می داند... »
تاریخ پیدایش تشیّع
گرچه، در عصر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) درباره پاره ای از مسایل، اختلاف نظرهایی میان مسلمانان پدید آمد، ولی فرقه ها و دسته بندی هایی که بعدها پیدا شد، در آن زمان وجود نداشت. ولی پس از رحلت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) اختلافاتی پدید آمد که سبب پیدایش فرقه های مختلف در میان مسلمانان گردید.مهمترین اختلافی که در نخستین روزهای پس از رحلت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) پدید آمد، مربوط به مسئله خلافت و امامت بود که مسلمانان را به دو دسته تقسیم کرد.
← عقیده به تعیین امام با نصّ
...
شیعه در لغت بر دو معنا اطلاق می شود، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر مطلبی، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر.الشیعة القوم الذین تجتمعوا علی امر، و کل قوم اجتمعوا علی امر فهم شیعة، و کل قوم امرهم واحد یتبع بعضهم رای بعض فهم شیع. و در اصطلاح به آن عده از مسلمانان گفته می شود که به خلافت و امامت بلافصل علی (علیه السّلام) معتقدند، و بر این عقیده اند که امام و جانشین پیامبر (صلّی الله علیه و آله وسلم) از طریق نصّ شرعی تعیین می شود، و امامت حضرت علی (علیه السّلام) و دیگر امامان شیعه نیز از طریق نص شرعی ثابت شده است. اطلاق شیعه بر دوستان و پیروان علی (علیه السّلام) نخست، از طرف پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) صورت گرفته است. این مطلب، در احادیث متعددی که از آن حضرت روایت شده، مطرح شده است. چنان که سیوطی از جابربن عبدالله انصاری و ابن عباس و علی (علیه السّلام) روایت کرده که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) در تفسیر آیه «اِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ اُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» اشاره به علی (علیه السّلام) کرده و فرموده اند: «تو و شیعیانت روز قیامت، رستگار خواهید بود.» در تاریخ شیعه، فرقه هایی پدید آمده است، که بسیاری از آن ها منقرض شده اند، و بحث درباره آن ها فایده چندانی ندارد. فرقه های اصلی شیعه که هم اکنون نیز موجودند عبارتند از: شیعه اثنی عشریه، شیعه زیدیّه، و شیعه اسماعیلیه. درباره هر یک از آن ها در فصلی جداگانه به اختصار بحث خواهیم کرد. موضوع بحث در این فصل، شیعه اثنی عشریه است.
وجه تسمیه
اکثریت شیعه، را شیعه امامیه یا اثنی عشریه تشکیل می دهد، از آنجا که آنان جانشینان پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) را دوازده نفر می دانند، اثنی عشریه (دوازده امامی) نامیده شده اند. نام و خصوصیات امامان دوازده گانه در احادیثی که از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) روایت شده، بیان گردیده است آنان عبارتند از:۱. علی بن ابی طالب (علیه السّلام)۲. حسن بن علی (علیه السّلام)۳. حسین بن علی (علیه السّلام)۴. علی بن الحسین، امام سجّاد (علیه السّلام)۵. محمد بن علی، امام باقر (علیه السّلام)۶. جعفر بن محمد، امام صادق (علیه السّلام)۷. موسی بن جعفر، امام کاظم (علیه السّلام)۸. علی بن موسی، امام رضا (علیه السّلام)۹. محمد بن علی، امام جواد (علیه السّلام)۱۰. علی بن محمد، امام هادی (علیه السّلام)۱۱. حسن بن علی، امام عسکری (علیه السّلام)۱۲. حجة بن الحسن، مهدی موعود (عجّل الله تعالی فرجه الشریف).شیعه اثنی عشریه بر مسئله امامت تاکید خاصّی داشته و عصمت امام و افضلیت او را بر دیگر افراد امت اسلامی بسیار مهم و اساسی می داند. و از طرفی، امامت را، پس از سه امام نخست، منحصر در فرزندان امام حسین (علیه السّلام) می داند. با توجه به این عقاید ویژه درباره امامت، به «امامیه» شهرت یافته است.شیخ مفید، پس از تعریف شیعه به کسانی که به امامت بلافصل علی (علیه السّلام) عقیده دارند درباره شیعه امامیه گفته است:«این عنوان، مخصوص آن دسته از شیعه است که به وجود امام در هر زمان، و وجوب نصّ جلّی، و عصمت و کمال برای هر امامی معتقد است، و امامت را (غیر از سه امام نخست) منحصر در فرزندان امام حسین (علیه السّلام) می داند... »
تاریخ پیدایش تشیّع
گرچه، در عصر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) درباره پاره ای از مسایل، اختلاف نظرهایی میان مسلمانان پدید آمد، ولی فرقه ها و دسته بندی هایی که بعدها پیدا شد، در آن زمان وجود نداشت. ولی پس از رحلت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) اختلافاتی پدید آمد که سبب پیدایش فرقه های مختلف در میان مسلمانان گردید.مهمترین اختلافی که در نخستین روزهای پس از رحلت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلم) پدید آمد، مربوط به مسئله خلافت و امامت بود که مسلمانان را به دو دسته تقسیم کرد.
← عقیده به تعیین امام با نصّ
...
wikifeqh: کلام_امامیه