مطهری مرتضی

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] مرتضی مطهری، در 13 بهمن 1298ش، مطابق با 12 جمادی الأولی 1338ق (1920م) در شهرستان فریمان در نزدیکی شهر مشهد در یک خانواده روحانی چشم به جهان گشود.
وی پس از طی دوران طفولیت به مکتب خانه رفت و به فراگیری دروس ابتدایی پرداخت. در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد عزیمت نمود و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی اشتغال ورزید. در سال 1316 علی رغم مبارزه شدید حکومت وقت رضا شاه پهلوی با روحانیت و علی رغم مخالفت دوستان و نزدیکان، برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم شد.
در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر آیت الله العظمی بروجردی (در فقه و اصول) و امام خمینی(ره) (به مدت دوازده سال در فلسفه ملا صدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و علامه سید محمدحسین طباطبائی (در فلسفه بوعلی و فلسفه تطبیقی) بهره گرفت. استاد شهید مدتی نیز از محضر آیت الله حاج میرزا علی آقا شیرازی در اخلاق و عرفان بهره های معنوی فراوان برد. از اساتید دیگر استاد مطهری می توان از مرحوم آیت الله سید محمد حجت (در اصول) و مرحوم آیت الله سید محمد محقق داماد (در فقه) نام برد. وی در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعی و سیاسی نیز مشارکت فعال داشت.
در سال 1331 درحالی که از مدرسین معروف و از امیدهای آینده حوزه بشمار می رفت، به دلایلی از جمله مشکلات معیشتی به تهران مهاجرت کرد. در تهران به تدریس در مدرسه مروی - که در آن علوم حوزوی آموزش داده می شد - و نیز به تألیف و سخنرانی های تحقیقی پرداخت. در سال 1334 ایشان اولین جلسه از جلسات تفسیر قرآن خود را برای دانشجویان برگزار کرد. در همان سال، تدریس خود در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز نمود. در سال های 1337 و 1338 که انجمن اسلامی پزشکان تشکیل گردید، استاد مطهری از سخنرانان اصلی این انجمن و در طول سال های 1340 تا 1350 سخنران منحصربه فرد این انجمن بود و بخشی از آثار استاد محصول همین جلسات است.
از سال 1341 که نهضت امام خمینی(ره) آغاز گردید، استاد مطهری به طور فعال در کنار امام بود؛ به طوری که می توان سازماندهی قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگی آن با رهبری امام را مرهون تلاش های او و یارانش دانست. در ساعت 1 بعد از نیمه شب روز چهارشنبه پانزده خرداد 1342، به دنبال یک سخنرانی مهیج علیه شخص محمدرضا شاه به وسیله پلیس دستگیر شده و به همراه تعدادی از روحانیون تهران زندانی گردید. پس از 43 روز به دنبال مهاجرت علمای شهرستان ها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد شد.
پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، در 13 آبان 1343 مسئولیت استاد مطهری و یارانش سنگین تر شد. در این زمان وی به تألیف کتاب در موضوعات مورد نیاز جامعه و ایراد سخنرانی در دانشگاه ها و مساجد مختلف ادامه داد. به طور کلی استاد شهید که به یک نهضت اسلامی معتقد بود، نه به هر نهضتی، برای اسلامی کردن محتوای نهضت، تلاش های ایدئولوژیک بسیاری نمود و با کج روی ها و انحرافات مبارزه سرسختانه کرد. در سال 1346 به کمک چند تن از دوستان اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد نمود.

دانشنامه آزاد فارسی

مُطهّری ، مرتضی (فریمان ۱۲۹۸ـ تهران ۱۳۵۸ش)
مُطهّری ، مرتضی
روحانی، فیلسوف و متفکر ایرانی. در فریمان به مدرسه رفت و در ۱۰سالگی راهی حوزۀ علمیۀ مشهد شد. تا ۱۵سالگی در آن جا به تحصیل مقدمات علوم دینی پرداخت و سپس در ۱۳۱۶ ش عازم حوزۀ علمیۀ قم گردید و طی پانزده سال اقامت در قم از درس استادانی چون آیات سید محمد حجت، سید محمد محقق داماد و حاج آقاحسین بروجردی بهره برد و از شاگردان نزدیک علامه طباطبایی و امام خمینی (ره) بود. در ۱۳۳۱ به تهران مهاجرت کرد و در مدارس دینی مروی و سپهسالار و سپس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. او در خطابه و نوشتن بسیار کوشا بود و آثار متعددی دربارۀ مسائل و معضلات فکری جدید خلق کرد. در اواخر دهۀ ۱۳۳۰ به همراه محمد ابراهیم آیتی انجمن ماهانۀ دینی را به وجود آورد و به تبلیغ و رفع شبهات پرداخت. در دهۀ ۱۳۴۰ به نهضت امام خمینی (ره) پیوست و در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به دنبال سخنرانی علیه شاه دستگیر و ۴۳ روز زندانی شد و در پی مهاجرت علمای شهرستان ها به تهران و فشار مردم آزاد شد. مطهری نمایندۀ امام در رابطه با جمعیت های مؤتلفه اسلامی بود. در ۱۳۴۶ به کمک چند تن از دوستان خود حسینیۀ ارشاد را تأسیس کرد و بدینوسیله دوره تازه ای از فعالیت فرهنگی و سیاسی را آغاز نمود که تأثیر بسیاری بر نسل جوان داشت. برخی اختلافات وی و اعضای دیگر حسینیه سبب شد تا در ۱۳۴۹ از آن مؤسسه کناره گیرد. در ۱۳۴۸ به دلیل حمایت از فلسطین مجدداً دستگیر و زندانی شد. از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ به فعالیت در مسجد الجواد پرداخت، ولی به علّت فعالیت های روشنگر وی رژیم این مسجد را تعطیل کرد و استاد مدتی بازداشت و زندانی شد. در ۱۳۵۳، مطهری پس از بارها احضار و دستگیری، سرانجام ممنوع المنبر شد و این ممنوعیت تا زمان پیروزی انقلاب ادامه داشت. در ۱۳۵۵ به نجف رفت و با امام خمینی (ره) دیدار کرد. پس از بازگشت از این سفر، همراه جمعی از روحانیون همفکرش جامعه روحانیت مبارز تهران را تشکیل داد. با شروع انقلاب اسلامی و هجرت امام خمینی (ره) به پاریس، آیت الله مطهری از سوی امام خمینی (ره) مأمور تشکیل شورای انقلاب گردید و افراد را به ایشان معرفی نمود. وی از سوی امام به ریاست شورای انقلاب برگزیده شد. مطهری شب ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸، در اوان پیروزی انقلاب توسط گروه تروریستی فرقان به شهادت رسید و در جوار حضرت معصومه (س) در قم مدفون گردید. وی شخصیتی بسیار نافذ، کوشا و آگاه بود که دربارۀ اکثر مسائل معاصر فکری، فلسفی، سیاسی و دینی نوشت و سخن گفت. نقش وی در احیای فرهنگ اصیل اسلامی و روزآمد کردن و غنا بخشیدن به فرهنگ دینی در جامعه بسیار اساسی و کم نظیر بود. آثارش متجاوز از ۱۰۰ کتاب و رساله است که از نقد ایدئولوژی و تفکر مارکسیستی تا تبیین مسائل دینی به زبان جدید و آسیب شناسی نهادهای دینی در عصر خود و حتی نگارش داستان های مذهبی را دربر می گیرد. برخی از مهم ترین آثارش عبارت اند از: توضیحات و تعلیقات بر اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبایی، نقدی بر مارکسیسم، آشنایی با علوم اسلامی، خدمات متقابل ایران و اسلام، جهان بینی اسلامی، داستان راستان، نهضت های اسلامی در صدسالۀ اخیر، تماشاگه راز، علل گرایش به مادیگری، عدال الهی، مسئلۀ حجاب، نظام حقوق زن در اسلام، انسان و سرنوشت، شرح مبسوط منظومه، و حرکت و زمان که شرحی بر الهیات شفای ابن سیناست.

پیشنهاد کاربران

بپرس