[ویکی فقه] یکی از دوره های پر افتخار تاریخ ایران اسلامی دوران حکومت آل بویه است. این سلسله از سال ۳۲۱ هجری قمری تا سال ۴۴۸ هجری قمری بر تمام نواحی ایران قدیم و همچنین بر تمامی قلمرو خلافت عباسی، حکومت راند. آل بویه چنان سلطنتی تشکیل دادند که در عظمت و شکوه ضرب المثل شدند.
در قرن چهارم هجری قمری خلفای بغداد در ضعف و حقارت بسیاری به سر می بردند و سرداران ترک بر آنان حاکم بودند. در بخش های مختلف ایران نیز امیران سامانی، صفاری، علویان و آل زیار خارج از نفوذ و قدرت دربار خلافت عباسی، حکومت می کردند. در چنین اوضاعی فرزندان ابوشجاع بویه، ماهیگیر تنگدست دیلمی به نام های علی، حسن، و احمد به عنوان سرباز و جنگجو به خدمت ماکان درآمدند. و پس از آن به فرمانروایان زیاری و امیر مشهور آن، مرداویج پیوستند. علی برادر بزرگتر به سبب کاردانی از سوی مرداویج به حکومت کرج (شهری بین اصفهان و همدان) برگزیده شد. وی پس از چندی اصفهان را به تصرف درآورد و برادرانش نیز توانستند بر مناطق جنوب ایران دست پیدا بکنند. این سه برادر بر اثر اقداماتی که انجام دادند خیلی زود توانستند بر اوضاع مسلط شوند و بر بخش بزرگی از قلمرو حکومتی آن زمان دست پیدا بکنند. حملات نظامی و اقدامات سیاسی آنان غافلگیرانه و برق آسا بود. در دوره حکومت آنان خلیفه عباسی بازیچه ایرانیان شیعه بود.
حکومت شیعی آل بویه
لازم به یادآوری است که آل بویه حکومتی شیعه بوده که مناسبت ها و اعیاد مخصوص شیعیان مانند ایام عاشورا و عید غدیر را بزرگ می داشته است و در زمان آنان دانشمندان و عالمان بزرگی از شیعه ظهور نمودند که می توان به بزرگانی چون شیخ صدوق و شیخ مفید و... اشاره نمود. از دیگر اقدامات آنان بازسازی بارگاه ائمه اطهار (علیهم السلام) و سلب اختیارات خلیفه بود.
توان حاکم مشهور آل بویه
ابوالحسین احمد معزالدوله از مشهورترین حاکمان آل بویه است. وی که از دو برادر دیگرش کوچک تر بوده است، ضمن یک سلسله اقدامات نظامی و سیاسی که به همراه برادرانش انجام داد پس از فتح کرمان و جنوب ایران در سال ۳۳۲ به عراق حمله نمود و اما در شهر واسط به سختی از سپاه خلیفه شکست خورده، به سوی شوش بازگشت. وی از این هزیمت ناامید نشد و با بازسازی سپاهش، شانس خود را بار دیگر آزمود. او این بار به قصد تصرف بغداد با سپاهی بزرگ از اهواز روانه شد. لشگر کشی وی آنچنان سریع، برق آسا و غافل گیرانه بود که ترکان و دیلیمان حاضر در سپاه خلیفه با شنیدن این لشگر کشی به سوی موصل گریختند. "المستکفی بالله" خلیفه عباسی به همراه کاتبش ابن شیرزاد تنها مانده بودند و نتوانست کاری از پیش ببرند. احمد که به درستی؛ ناتوانی خلیفه را در دفاع از خویش دریافته بود با زیرکی و با اعزام ابومحمد مهلبی به نزد خلیفه از بروز جنگ و کشتار جلوگیری کرد. پس از آن احمد در روز شنبه یازدهم جمادی الآخر ۳۳۴ از دروازه شماسیه به بغداد وارد شد و بلافاصله به نزد خلیفه رفت و با او بیعت کرد. در پی این اقدام، خلیفه به احمد خلعت پوشانیده و او را به معزالدوله ملقب ساخت و دو برادر دیگرش علی را عمادواله و حسن را رکن الدوله خواند و القاب این سه برادر را بر درهم و دینارها ضرب نمود.
اختیارات حاکم آل بویه
...
در قرن چهارم هجری قمری خلفای بغداد در ضعف و حقارت بسیاری به سر می بردند و سرداران ترک بر آنان حاکم بودند. در بخش های مختلف ایران نیز امیران سامانی، صفاری، علویان و آل زیار خارج از نفوذ و قدرت دربار خلافت عباسی، حکومت می کردند. در چنین اوضاعی فرزندان ابوشجاع بویه، ماهیگیر تنگدست دیلمی به نام های علی، حسن، و احمد به عنوان سرباز و جنگجو به خدمت ماکان درآمدند. و پس از آن به فرمانروایان زیاری و امیر مشهور آن، مرداویج پیوستند. علی برادر بزرگتر به سبب کاردانی از سوی مرداویج به حکومت کرج (شهری بین اصفهان و همدان) برگزیده شد. وی پس از چندی اصفهان را به تصرف درآورد و برادرانش نیز توانستند بر مناطق جنوب ایران دست پیدا بکنند. این سه برادر بر اثر اقداماتی که انجام دادند خیلی زود توانستند بر اوضاع مسلط شوند و بر بخش بزرگی از قلمرو حکومتی آن زمان دست پیدا بکنند. حملات نظامی و اقدامات سیاسی آنان غافلگیرانه و برق آسا بود. در دوره حکومت آنان خلیفه عباسی بازیچه ایرانیان شیعه بود.
حکومت شیعی آل بویه
لازم به یادآوری است که آل بویه حکومتی شیعه بوده که مناسبت ها و اعیاد مخصوص شیعیان مانند ایام عاشورا و عید غدیر را بزرگ می داشته است و در زمان آنان دانشمندان و عالمان بزرگی از شیعه ظهور نمودند که می توان به بزرگانی چون شیخ صدوق و شیخ مفید و... اشاره نمود. از دیگر اقدامات آنان بازسازی بارگاه ائمه اطهار (علیهم السلام) و سلب اختیارات خلیفه بود.
توان حاکم مشهور آل بویه
ابوالحسین احمد معزالدوله از مشهورترین حاکمان آل بویه است. وی که از دو برادر دیگرش کوچک تر بوده است، ضمن یک سلسله اقدامات نظامی و سیاسی که به همراه برادرانش انجام داد پس از فتح کرمان و جنوب ایران در سال ۳۳۲ به عراق حمله نمود و اما در شهر واسط به سختی از سپاه خلیفه شکست خورده، به سوی شوش بازگشت. وی از این هزیمت ناامید نشد و با بازسازی سپاهش، شانس خود را بار دیگر آزمود. او این بار به قصد تصرف بغداد با سپاهی بزرگ از اهواز روانه شد. لشگر کشی وی آنچنان سریع، برق آسا و غافل گیرانه بود که ترکان و دیلیمان حاضر در سپاه خلیفه با شنیدن این لشگر کشی به سوی موصل گریختند. "المستکفی بالله" خلیفه عباسی به همراه کاتبش ابن شیرزاد تنها مانده بودند و نتوانست کاری از پیش ببرند. احمد که به درستی؛ ناتوانی خلیفه را در دفاع از خویش دریافته بود با زیرکی و با اعزام ابومحمد مهلبی به نزد خلیفه از بروز جنگ و کشتار جلوگیری کرد. پس از آن احمد در روز شنبه یازدهم جمادی الآخر ۳۳۴ از دروازه شماسیه به بغداد وارد شد و بلافاصله به نزد خلیفه رفت و با او بیعت کرد. در پی این اقدام، خلیفه به احمد خلعت پوشانیده و او را به معزالدوله ملقب ساخت و دو برادر دیگرش علی را عمادواله و حسن را رکن الدوله خواند و القاب این سه برادر را بر درهم و دینارها ضرب نمود.
اختیارات حاکم آل بویه
...
wikifeqh: معزالدوله_دیلمی
[ویکی شیعه] احمد بن بویه معروف به مُعزُّ الدوله (م ۳۵۶ق) از حاکمان آل بویه که در سال ۳۳۴ق بغداد را فتح کرد. او خلیفه عباسی «المستکفی» را از خلافت عزل و «المطیع» را به خلافت نشاند. وی پس از کسب مقام امیرُ الاُمَرایی و فرمانروایی در مرکز خلافت اسلامی، هم چنان به برادران خود وفادار بود و خود را مطیع برادران بزرگترش عماد الدوله و رکن الدوله می دانست. معزالدوله علاوه بر اقدامات عمرانی، در همسویی با شیعیان به برپایی عزاداری در روز عاشورا و جشن عید غدیر در بغداد فرمان داد.
ابوالحسین احمد که بعدها به معزالدوله ملقب شد؛ سومین پسر ماهیگیر تنگدستی به نام ابوشجاع بویه بود. ابوشجاع به همراه فرزندانش علی، حسن و احمد در سرزمین دیلم سکونت داشت. نقل است در همان زمان ها ابوشجاع خوابی دید که معبّری در تعبیر خواب او گفت که سه فرزند پسرش در آینده به پادشاهی خواهند رسید. اما ابوشجاع که در فقر و تنگدستی به سر می برد این تعبیر را تمسخر آمیز خواند. احمد در آن دوران ها به جمع آوری هیزم اشتغال داشت.
ابوالحسین احمد که بعدها به معزالدوله ملقب شد؛ سومین پسر ماهیگیر تنگدستی به نام ابوشجاع بویه بود. ابوشجاع به همراه فرزندانش علی، حسن و احمد در سرزمین دیلم سکونت داشت. نقل است در همان زمان ها ابوشجاع خوابی دید که معبّری در تعبیر خواب او گفت که سه فرزند پسرش در آینده به پادشاهی خواهند رسید. اما ابوشجاع که در فقر و تنگدستی به سر می برد این تعبیر را تمسخر آمیز خواند. احمد در آن دوران ها به جمع آوری هیزم اشتغال داشت.
wikishia: معزالدوله_دیلمی