[ویکی اهل البیت] مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز تالیف عارف سلسله نوربخش شمس الدین محمد اسیری لاهیجی در قرن دهم هجری قمری است . کتاب مفاتیح الاعجاز کتابی حجیم و از شروح مهم بر مثنوی گلشن راز تالیف شیخ محمود شبستری است . مفاتیح الاعجاز با زبان فلسفی دشوار نگارش شده است . دانش ادبی اسیری لاهیجی و علم قرآن و حدیث او در شرح عرفانی ابیات مثنوی گلشن راز کامل است . شمس الدین محمد اسیری لاهیجی این کتاب را با اصطلاحات دقیق و احاطه کامل بر فلسفه اسلامی نگارش و از واژگان عربی استفاده فراوان کرده است . مفاتیح الاعجاز شامل بیش از صد و پنجاه عنوان فلسفه و عرفان اسلامی در شرح عرفانی مثنوی گلشن راز است .
wikiahlb: مفاتیح_الاعجاز_فی_شرح_گلشن_راز
[ویکی نور] معروف ترین و پرآوازه ترین شرحی که بر گلشن راز نوشته شده، همین«مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز»، نوشته محمد لاهیجی از صوفیان قرن نهم هجری است. این شرح بنا به خواهش مریدان و دوستان وی به رشته تحریر درآمده است. شارح، در ذیل هر بیت، با زبان فارسی، به شرح آن پرداخته است.
1. در تطبیق کتاب عالم با کتاب منزل: چون سالک بعد از فناء در تجلی ذاتی به بقای سرمدی که بقاء باللّه است، متحقق شد و سریان وجود حق در جمیع ذرّات کاینات مشاهده نمود و حق را در هر شیء، متجلی به اسمی و صفتی خاص می بیند، پس مجموع عالم نسبت با سالک صاحب تجلی کتابی شد، کلی که مشتمل بر جمیع احکام اسماء و صفات الهی است.
2. فکر در آفاق: سالک باید به نظر اعتبار در افلاک و انجم و اختلاف سیر و اشکال ایشان و اثرها که از ایشان به عالم سفلی می رسد، نگاه کند تا کمال قدرت الهی و حکم تدبیر او در انتظام عالم و حکمت کامله او و اتقان و احکام در عالم و فعل او مشاهده شود تا سبب ارتقاء بر مدارج کمال گردد، چون تقید بر عالم سفلی موجب حرمان از مراتب کمال می شود.
3. تفکر در نفس: ذات احدیت به اعتبار حب ظهور و اظهار، مقتضی تعیّن اول شد که برزخ جامع است، میان احکام وجوب و امکان و محیط طرفین است و آن تعیّن اول را قلم اعلی و روح اعظم و روح محمدی(ص) می نامند و حقیقت انسانی عبارت از این مرتبه است و میان این حقیقت و حضرت الوهیت هیچ واسطه ای نیست و هر چه در حضرت الوهیت است، همه در نسخه جامعه انسان مسطور و مرقوم است.
4. حقیقت معنی«انا» و مراد از سفر در خود: چون هست مطلق که وجود مطلق است، به واسطه نسبتی از نسب، متعیّن به تعیّن خاص، خواه تعیّن روحانی یا تعیّن جسمانی گردد و مشار به اشاره شود، از آن مطلق متعیّن، تعبیر به لفظ«انا» می کنند. اطلاع تمام بر اسرار و احاطه بر کمالات و نشئه انسانی جز به طریق سیر در نفس و وصول به دریای توحید حاصل نمی شود.
1. در تطبیق کتاب عالم با کتاب منزل: چون سالک بعد از فناء در تجلی ذاتی به بقای سرمدی که بقاء باللّه است، متحقق شد و سریان وجود حق در جمیع ذرّات کاینات مشاهده نمود و حق را در هر شیء، متجلی به اسمی و صفتی خاص می بیند، پس مجموع عالم نسبت با سالک صاحب تجلی کتابی شد، کلی که مشتمل بر جمیع احکام اسماء و صفات الهی است.
2. فکر در آفاق: سالک باید به نظر اعتبار در افلاک و انجم و اختلاف سیر و اشکال ایشان و اثرها که از ایشان به عالم سفلی می رسد، نگاه کند تا کمال قدرت الهی و حکم تدبیر او در انتظام عالم و حکمت کامله او و اتقان و احکام در عالم و فعل او مشاهده شود تا سبب ارتقاء بر مدارج کمال گردد، چون تقید بر عالم سفلی موجب حرمان از مراتب کمال می شود.
3. تفکر در نفس: ذات احدیت به اعتبار حب ظهور و اظهار، مقتضی تعیّن اول شد که برزخ جامع است، میان احکام وجوب و امکان و محیط طرفین است و آن تعیّن اول را قلم اعلی و روح اعظم و روح محمدی(ص) می نامند و حقیقت انسانی عبارت از این مرتبه است و میان این حقیقت و حضرت الوهیت هیچ واسطه ای نیست و هر چه در حضرت الوهیت است، همه در نسخه جامعه انسان مسطور و مرقوم است.
4. حقیقت معنی«انا» و مراد از سفر در خود: چون هست مطلق که وجود مطلق است، به واسطه نسبتی از نسب، متعیّن به تعیّن خاص، خواه تعیّن روحانی یا تعیّن جسمانی گردد و مشار به اشاره شود، از آن مطلق متعیّن، تعبیر به لفظ«انا» می کنند. اطلاع تمام بر اسرار و احاطه بر کمالات و نشئه انسانی جز به طریق سیر در نفس و وصول به دریای توحید حاصل نمی شود.
wikinoor: مفاتیح_الإعجاز_فی_شرح_گلشن_راز
