[ویکی فقه] موارد وجود شرایط و مقتضی برای اجمال گویی را مقام اجمال گویند.
مقام اجمال، مقابل مقام بیان می باشد. در این مقام، غرض گوینده به خاطر موقعیت و جایگاهی که دارد (به این تعلق گرفته که) حکم به صورت مبهم مطرح بشود و اجمال گویی کند؛ یعنی مطلبی را به روشنی و به صراحت بیان نکند؛ به بیان دیگر، شرایط و مقتضی برای اجمال گویی وجود دارد و متکلم با توجه به آنها کلامی را سربسته و پوشیده بیان می کند، مانند سخن عقیل که گفت: «امرنی معاویة ان اَسُبَّ علیّاً الا فالعنوه» که ضمیر در «فالعنوه» به معاویه برمی گردد، و عقیل با زیرکی آن را به صورت پوشیده و اجمال ابراز نمود.
نکته
اهمال و اجمال در مراد استعمالی مطرح است نه مراد جدی، و هر دو در این مشترک هستند که مولا در مقام بیان مراد استعمالی نیست، اما در اجمال، غرض مولا به این تعلق گرفته که حکم به صورت پوشیده گفته شود، و اهمال یعنی «عدم تعلق غرض» نه به بیان تمام مراد و نه به بیان به صورت اجمال و ابهام.
مقام اجمال، مقابل مقام بیان می باشد. در این مقام، غرض گوینده به خاطر موقعیت و جایگاهی که دارد (به این تعلق گرفته که) حکم به صورت مبهم مطرح بشود و اجمال گویی کند؛ یعنی مطلبی را به روشنی و به صراحت بیان نکند؛ به بیان دیگر، شرایط و مقتضی برای اجمال گویی وجود دارد و متکلم با توجه به آنها کلامی را سربسته و پوشیده بیان می کند، مانند سخن عقیل که گفت: «امرنی معاویة ان اَسُبَّ علیّاً الا فالعنوه» که ضمیر در «فالعنوه» به معاویه برمی گردد، و عقیل با زیرکی آن را به صورت پوشیده و اجمال ابراز نمود.
نکته
اهمال و اجمال در مراد استعمالی مطرح است نه مراد جدی، و هر دو در این مشترک هستند که مولا در مقام بیان مراد استعمالی نیست، اما در اجمال، غرض مولا به این تعلق گرفته که حکم به صورت پوشیده گفته شود، و اهمال یعنی «عدم تعلق غرض» نه به بیان تمام مراد و نه به بیان به صورت اجمال و ابهام.
wikifeqh: مقام_اجمال