ملاصدرا

/mollAsadrA/

لغت نامه دهخدا

ملاصدرا. [ م ُل ْلا ص َ ] ( اِخ ) محمدبن ابراهیم بن یحیی شیرازی ، ملقب به صدرالدین و صدرالمتألهین و معروف به صدرا و ملاصدرا از حکمای بزرگ قرن یازدهم هجری است. وی مخصوصاً درحکمت اشراق تبحری تمام داشته و معضلات این رشته از فلسفه را به دقت تمام موشکافی کرده و بعضی از اقوال وعقاید فلاسفه مشائین را با دلیل و برهان مردود ساخته است. چنانکه بر خلاف نظر مشائین که وجودها را حقایق متباین می پندارند او وجود را که اصل و حقیقت هر چیزاست یک حقیقت واحد می داند و برای آن مراتب متعدد که از حیث ضعف و شدت و نقص و کمال با هم فرق دارند قائل است. این نظر ملاصدرا با نظر شیخ اشراق هم متفاوت است چه سهروردی شدت و ضعف و نقص و کمال را در ماهیت قائل است نه در وجود. موضوع دیگری که ملاصدرا در آن ابتکار نشان داده است فرضیه مشهور «حرکت جوهری » است. پیش از او اکثریت حکما از آن جمله ابن سینا حرکت را دراعراض جسم طبیعی منحصر می دانستند. ملاصدرا جوهر را نیز متحرک اعلام نمود ولی تصریح کرد که تغییری که بر اثر این حرکت در جوهر پدید می آید تغییری است اشتدادی و استکمالی و به حقیقت جوهر جسم خدشه وارد نمی سازد وآن را دگرگون نمی کند، چنانکه تغییراتی که انسان را در ادوار مختلف زندگی عارض می گردد از حیث شدت و ضعف کمال انسانیت است نه از حیث حقیقت انسان ، یعنی جوهر جسم انسان و هسته اصلی وجود او. ملاصدرا از فرضیه حرکت جوهری نتایجی چند می گیرد که از آن جمله اثبات «معاد جسمانی » است. وی برای اینکه از سب و شتم در امان باشد و از حربه تکفیر مصون ماند می کوشید تا مطالب فلسفی را با احادیث و اخبار وفق دهد و مدلل دارد که شرع و حکمت معارض یکدیگر نیستند و تألیف «شرح کافی »بر همین اساس بوده است. و رجوع به صدرا ( ملا... ) در همین لغت نامه و نیز رجوع به روضات الجنات ص 331 و ریحانةالادب و قصص العلماء تنکابنی ص 329 و دانشمندان و سخن سرایان فارس ج 3 صص 437 - 444 و مبانی فلسفه شود.

فرهنگ فارسی

صدرالدین شیرازی .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] محمد صدرالدین شیرازی، معروف به "ملاصدرا " یا "صدرالمتالهین " فیلسوف و متفکر بزرگ اسلامی می باشد.
بنا به نقلی در ظهر روز نهم جمادی الاولی سال ۹۸۰ ق
. ملاصدرا، هانری کربن، ترجمه ذبیح الله منصوری، ص ۹.
کسانی که به زندگی صدرالمتألهین پرداخته اند مقصد او را از شیراز به اصفهان نوشته اند اما به احتمال زیاد باید با ورود شاه عباس به شیراز در سال ۹۹۸ که قاعدتاً شیخ بهایی نیز همراه او بوده است صدرالمتألهین جوان با شیخ بهایی آشنا شده و بهمراه آنان یا مدتی پس از آنان به پایتخت که در آن تاریخ قزوین بوده، آمده باشد. در این مورد نسخه دست نویس ملاصدرا از روی نسخه اصلی کتاب حدیقه هلالیه شیخ بهایی که شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است راهگشاست. زیرا در پایان نسخه و پس از اتمام کتاب نوشته است: «عبده الراجی صدرالدین محمد شیرازی محروسه قزوین شهر ذی الحجه سنه الف و خمس من الهجره النبویه». معلوم می شود که ملاصدرا در تاریخ ۱۰۰۵ و شاید قبل از آن در قزوین مشغول تحصیل بوده و تا حدی با استادش آشنایی داشته که از روی کتابهای او نسخه برداری می نموده است. بنابراین می توان گفت یک سال پس از این تاریخ و با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان صدرالمتألهین نیز راهی اصفهان شده باشد.
اساتید
در عصر صدرالمتألهین اصفهان و پس از آن قزوین پایتخت و مرکز علمی ایران بود و اکثر اساتید بزرگ در این شهرها اقامت داشتند و جاذبه ویژه ای برای دانش دوستان داشت.صدرالمتألهین ابتدا در محضر درس شیخ الاسلام شهر بهاء الحق والدین محمد بن عبد الصمد عاملی ـ معروف به شیخ بهائی ـ که در علوم نقلی مورد اعتماد و دانشمند زمان و برنای عصر خویش بود حاضر شد و سنگ بنای شخصیت علمی و اخلاقی ملاصدرا توسط این دانشمند جهاندیده کم نظیر و علامه رهرو ذیفنون عصر بنا نهاده شد و تکمیل این بنای معنوی را استاد دیگرش دانشمند سترگ و استاد علوم دینی و الهی و معارف حقیقی و اصول یقینی سید بزرگوار و پاک نهاد حکیم الهی و فقیه ربانی امیر محمد باقر بن شمس الدین مشهور به ـ میر داماد ـ عهده دار گشت. این نوجوان خوش استعداد و پرشور حدیث و درایه و رجال و فقه و اصول را از شیخ بهائی و فلسفه و کلام و عرفان و دیگر علوم ذوقی را از محضر میرداماد آموخت و علوم طبیعی و ریاضی و نجوم و هیئت را نیز از محضر این دو استاد و احتمالاً نزد حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی عارف زاهد و ریاضی دان بنام عصر فرا گرفت.
مرحله وم زندگی
...

[ویکی شیعه] صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی(متوفی ۱۰۵۰ ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی. وی به ملاصدرا، صدرالحکما و صدر المتألهین معروف است. او شاگرد میر داماد و شیخ بهایی است و فیض کاشانی نیز معروف ترین شاگرد اوست. ملاصدرا بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در جهان اسلام است. او نظام فلسفی خود را در کتاب «الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیه» معروف به اسفار تبیین کرده است. این کتاب مهم ترین کتاب وی است. پس از او سنت عقلانی شیعه تحت تأثیر آموزه های وی قرار گرفت و فیلسوفان شیعه متعددی از جمله ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی به شرح او پرداختند. اصالت وجود اساس مکتب فکری اوست. نظریه اش در باره چگونگی معاد جسمانی مناقشاتی برانگیخته است.
صدرالدین شیرازی در شیراز، اصفهان و قم زندگی کرد. او در کنار آثار متعدد فلسفی، کتاب هایی نیز در زمینه تفسیر قرآن و شرح اصول کافی نگاشته است.

[ویکی اهل البیت] محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی (م 1050 ق)، معروف به صدرالمتألهین و ملاصدرا، فیلسوف بزرگ جهان اسلام و صاحب مکتب فلسفی «حکمت متعالیه» است. از او تالیفات عدیده ای که غالب آنها به شیوه فلسفی نگاشته شده است، برجای مانده است.
ملاصدرا بنا به نقلی در ظهر روز نهم جمادی الاول سال 980 ق دیده به جهان گشود. پدرش میرزا ابراهیم بن یحیی قوامی شیرازی از کارگزاران ولایت فارس یا بازرگانی سرشناس و امین در بازار بود. وی با انتخاب معلمان و اساتید خوب و مجرب در تربیت یگانه فرزندش کوشید و در آموزش علوم متعارف زمان کوتاهی نکرد تا آن که در 16 سالگی او را به کار تجارت به بصره فرستاد و محمد در مدت سه ماهی که آنجا بود به زیارت عتبات نیز مشرف شد و با شنیدن خبر مرگ پدر به شیراز برگشت و مدتی مشغول رسیگی به امور دارایی های پدر شد اما در همه این مدت دل در گرو تحصیل داشت تا سرانجام با سپردن مغازه و املاک پدر به دایی خود که مردی درستکار بود برای ادامه تحصیل راهی اصفهان شد.
همان گونه که روال عادی حوزه های علمیه آن زمان بوده است به احتمال قوی صدرا علاوه بر فقه و اصول و دیگر علوم اسلامی متعارف، علوم دیگری چون ریاضیات و نجوم و طب و هیئت و... بخصوص منطق و فلسفه را در شیراز آغاز نموده و به مرحله ای رسانده که مجبور شده است برای تکمیل رشته های مورد علاقه خود به مسافرت و حضور در محضر اساتید مشهور نواحی دیگر اقدام نماید.
کسانی که به زندگی صدرالمتألهین پرداخته اند مقصد او را از شیراز به اصفهان نوشته اند اما به احتمال زیاد باید با ورود شاه عباس به شیراز در سال 998 که قاعدتاً شیخ بهایی نیز همراه او بوده است صدرالمتألهین جوان با شیخ بهایی آشنا شده و به همراه آنان یا مدتی پس از آنان به پایتخت که در آن تاریخ قزوین بوده، آمده باشد.
در این مورد نسخه دست نویس ملاصدرا از روی نسخه اصلی کتاب حدیقه هلالیه شیخ بهایی که شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است راهگشاست. زیرا در پایان نسخه و پس از اتمام کتاب نوشته است: «عبده الراجی صدرالدین محمد شیرازی محروسه قزوین شهر ذی الحجه سنه الف و خمس من الهجره النبویه».
معلوم می شود که ملاصدرا در تاریخ 1005 و شاید قبل از آن در قزوین مشغول تحصیل بوده و تا حدی با استادش آشنایی داشته که از روی کتابهای او نسخه برداری می نموده است. بنابراین می توان گفت: یک سال پس از این تاریخ و با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان صدرالمتألهین نیز راهی اصفهان شده باشد.
در عصر صدرالمتألهین اصفهان و پس از آن قزوین پایتخت و مرکز علمی ایران بود و اکثر اساتید بزرگ در این شهرها اقامت داشتند و جاذبه ویژه ای برای دانش دوستان داشت.
صدرالمتألهین ابتدا در محضر درس شیخ الاسلام شهر بهاءالحق والدین محمد بن عبد الصمد عاملی ـ معروف به شیخ بهائی ـ که در علوم نقلی مورد اعتماد و دانشمند زمان و برنای عصر خویش بود حاضر شد و سنگ بنای شخصیت علمی و اخلاقی ملاصدرا توسط این دانشمند جهاندیده کم نظیر و علامه رهرو ذیفنون عصر بنا نهاده شد و تکمیل این بنای معنوی را استاد دیگرش دانشمند سترگ و استاد علوم دینی و الهی و معارف حقیقی و اصول یقینی سید بزرگوار و پاک نهاد حکیم الهی و فقیه ربانی امیر محمدباقر بن شمس الدین مشهور به ـ میرداماد ـ عهده دار گشت.

[ویکی فقه] بنا به نقلی در ظهر روز نهم جمادی الاولی سال ۹۸۰ ق متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم بن یحیی قوامی شیرازی نام داشت.میرزا ابراهیم از کارگزاران ولایت فارس یا بازرگانی سرشناس و امین در بازار بود. وی با انتخاب معلمان و اساتید خوب و مجرب در تربیت یگانه فرزندش کوشید و در آموزش علوم متعارف زمان کوتاهی نکرد تا آنکه در ۱۶ سالگی او را به کار تجارت به بصره فرستاد و محمد در مدت سه ماهی که آنجا بود به زیارت عتبات نیز مشرف شد و با شنیدن خبر مرگ پدر به شیراز برگشت و مدتی مشغول رسیگی به امور داراییهای پدر شد اما در همه این مدت دل در گرو تحصیل داشت تا سرانجام با سپردن مغازه و املاک پدر به دایی خود که مردی درستکار بود برای ادامه تحصیل راهی اصفهان شد. همان گونه که روال عادی حوزه های علمیه آن زمان بوده است به احتمال قوی صدرا علاوه بر فقه و اصول و دیگر علوم اسلامی متعارف، علوم دیگری چون ریاضیات و نجوم و طب و هیئت و ... بخصوص منطق و فلسفه را در شیراز آغاز نموده و به مرحله ای رسانده که مجبور شده است برای تکمیل رشته های مورد علاقه خود به مسافرت و حضور در محضر اساتید مشهور نواحی دیگر اقدام نماید.
کسانی که به زندگی صدرالمتألهین پرداخته اند مقصد او را از شیراز به اصفهان نوشته اند اما به احتمال زیاد باید با ورود شاه عباس به شیراز در سال ۹۹۸ که قاعدتاً شیخ بهایی نیز همراه او بوده است صدرالمتألهین جوان با شیخ بهایی آشنا شده و بهمراه آنان یا مدتی پس از آنان به پایتخت که در آن تاریخ قزوین بوده، آمده باشد. در این مورد نسخه دست نویس ملاصدرا از روی نسخه اصلی کتاب حدیقه هلالیه شیخ بهایی که شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است راهگشاست. زیرا در پایان نسخه و پس از اتمام کتاب نوشته است: «عبده الراجی صدرالدین محمد شیرازی محروسه قزوین شهر ذی الحجه سنه الف و خمس من الهجره النبویه». معلوم می شود که ملاصدرا در تاریخ ۱۰۰۵ و شاید قبل از آن در قزوین مشغول تحصیل بوده و تا حدی با استادش آشنایی داشته که از روی کتابهای او نسخه برداری می نموده است. بنابراین می توان گفت یک سال پس از این تاریخ و با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان صدرالمتألهین نیز راهی اصفهان شده باشد.

[ویکی شیعه] صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی(متوفی ۱۰۵۰ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی. وی به ملاصدرا، صدرالحکما و صدر المتألهین معروف است. او شاگرد میر داماد و شیخ بهایی است و فیض کاشانی نیز معروف ترین شاگرد اوست. ملاصدرا بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در جهان اسلام است. او نظام فلسفی خود را در کتاب «الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیه» معروف به اسفار تبیین کرده که از مهم ترین کتاب های وی است. پس از او سنت عقلانی شیعه تحت تأثیر آموزه های وی قرار گرفت و فیلسوفان شیعه متعددی از جمله ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی به شرح او پرداختند. اصالت وجود اساس مکتب فکری اوست. نظریه اش در باره چگونگی معاد جسمانی مناقشاتی برانگیخته است.
صدرالدین شیرازی در شیراز، اصفهان و قم زندگی کرد. او در کنار آثار متعدد فلسفی، کتاب هایی نیز در زمینه تفسیر قرآن و شرح اصول کافی نگاشته است.
تاریخ دقیق ولادت او مشخص نیست؛ ولی وفات وی در هفتاد سالگی، در سال ۱۰۵۰ هجری قمری و به هنگامی بوده است که برای هفتمین بار به سفر حج می رفته و یا از سفر بازمی گشته است. بنابراین تولد او در پانزده سال آخر قرن دهم هجری بوده است. او در شیراز از پدری صالح به نام ابراهیم بن یحیی قوامی متولد شده است و گفته اند وی از وزیران دولت فارس به مرکزیت شیراز و از خاندان محترم قوامی بود و صاحب فرزند نمی شد. لذا نذر کرد در صورتی که خدای متعال به او پسری صالح و موحد ببخشد، به فقیران و اهل علم بسیار کمک کند.

پیشنهاد کاربران

ملاصدرا :صدرالمتالهین
فیلسوف قرن 11 هجری
راه شیخ اشراق را تکمیل کرد و معرفت شهودی را در کنار معرفت عقلی به کار برد
او دستگاه فلسفی که کاملا هویت فلسفی دارد و بر استدلال و منطق استوار است و هم چنین از اشراق هم بهره مند است بنا کرد
...
[مشاهده متن کامل]

و پیوند محکمی میان فلسفه و معارف وحیانی برقرار کرد
. عقل و دین در همه احکام خود با هم تطبیق دارند

از دیدگاه علامه طباطبایی عرفان شیعی که با میر حیدر آملی شروع و در دوره صفویه با فیلسوفانی چون میر داماد و ملا صدرا ادامه یافت برگرفته از احادیث امامان شیعه به خصوص امام صادق علیه السلام بوده است
صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی معروف به مُلاصَدرا و صدرالمتألهین ( درگذشته ۱۰۴۵ قمری متأله و فیلسوف شیعه ایرانی سدهٔ یازدهم هجری قمری و بنیان گذار حکمت متعالیه است

بپرس