مهدی بازرگان

[ویکی فقه] بازرگان، مهدی، از رجال سیاسی و علمی ایران از دهه سی تا دهه هفتاد قرن حاضر بود.
در ۱۲۸۶ ش در تهران متولد شد. پدرش از بازرگانان خوشنام و متدین آذربایجانی مقیم تهران بود. بازرگان تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به پایان رسانید. در دارالمعلمین، تحت تأثیر تعلیمات میرزاابوالحسن خان فروغی، که او را استاد ادبیات، تاریخ و فلسفه و پایه گذار تفسیر قرآن و نویسنده مبتکر به سبک علمی و جدید در مدارس معرفی می کند، قرار گرفت. جزو نخستین گروه محصلان اعزامی به اروپا، به فرانسه رفت. پس از چندی با موفقیت در دو مسابقه ورودی مدرسه مرکزی هنر و صنایع پاریس (مدرسه سانترال)، به عنوان اولین ایرانی پذیرفته شده در مسابقه یک مدرسه عالی فرانسوی، در این مدرسه مشغول تحصیل شد. بازرگان هنگام ترک ایران، جوانی معتقد به دیانت و علاقه مند به ملیت بود واین ویژگی ها را در سالهای تحصیل در اروپا همچنان حفظ کرد. او در هفت سال اقامت در فرانسه، تحت تأثیر بعضی از جنبه های تمدن غربی قرار گرفت و در بازگشت به میهن، اندیشه هایی را با خود به ارمغان آورد. پس از بازگشت به ایران در ۱۳۱۳ش و به پایان رساندن خدمت سربازی، در «شرکت ساختمان» که از طرف علی اکبر داور، وزیر دارایی وقت، تأسیس شده بود، استخدام شد و همزمان در دانشکده فنی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و اندکی بعد با چند نفر از دوستان از فرنگ برگشته خود، شرکتی به نام «اتحاد مهندسین ایران» (اما) تأسیس کرد. در ۱۳۱۹ش در اداره ساختمان بانک ملی ایران مدیریت دایره تاسیسات را برعهده گرفت. او از همان نخستین سالهای بازگشت به ایران، در پی رویارویی با اشکالات و مسایل دینیِ جوانان و دانشجویان و مصائب فکری و اجتماعیِ کشور، در صدد تبلیغ و گسترش اندیشه دینی برآمد. اندیشه دینی در نظر او «با توجه به افکار و نیازهای زمان معاصر، به معنای برداشت و نگرش و اعمال دین با دیده علمی و طرز تفکر جدید» بود. او دین را از دیدگاه تفکر علوم تحققی و تجربی مبتنی بر طبیعت مشهود می نگریست

خصوصیات اندیشه دینی در نظر بازرگان
خصوصیات اندیشه دینی در نظر او عبارت بود از: خالی بودن از تعصب و تظاهر و تملق و برخورداری از استقلال و آزادگی، وارستگی و استغنای از روحانیت، به معنی عدم تقید به تبعیت از روحانیت و عدم احتیاج به رهبری غیرخدا و رسول، بازنگری به خود و بازگشت به خویشتن خویش، بازگشت به قرآن، دین دنیائی.

آشنایی بازرگان با آیت الله سیدمحمود طالقانی
نخستین مقاله مذهبیِ بازرگان پس از بازگشت به کشور در ۱۳۱۹ش انتشار یافت. در همین سال، بازرگان با آیت الله سیدمحمود طالقانی آشنا شد و این آشنایی بعد ها به دوستی و همکاری صمیمانه ای بدل شد که تا هنگام درگذشت طالقانی در ۱۳۵۸ش ادامه داشت. شهریور ۱۳۲۰ در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران نقطه عطف بود. حکومت خودکامه رضاشاه در پی هجوم ارتش متفقین به ایران فروپاشیده و خود او از ایران گریخته بود. شاه جدید، هنوز تجربه و توانایی تسلط بر کشور را نداشت. این تغییر و تحول ناگهانی، فرصت مغتنمی برای احزاب و گروههای سیاسی و فکری و مذهبی پدید آورد تا به سازماندهی هواداران و ترویج افکار خویش پردازند.

عمده حریان های فکری وسیاسی در دانشگاه ها بین سالهای ۱۳۲۰ - ۱۳۱۹
...