نصرت الدوله فیروز

[ویکی فقه] فیروز میرزا نصرت الدوله (اول)، فرمانفرما، فرزند ولیعهد قاجار عباس میرزا نایب السلطنه (۱۲۰۳- ۱۲۴۹ ق) و نوه فتحعلی شاه قاجار بود که زندگانی او با فرمانروایی سه پادشاه هم زمان، فتحعلی شاه، محمد شاه قاجار، ناصرالدین شاه، وی یکی از بزرگان بانفوذ دوره قاجاریه بوده و مناصب فراوانی را برعهده داشت.
فیروز میرزا که به لقب دوران قاجاریه اش، نصرت الدوله شهرت دارد، از شخصیت های سیاسی دوران سلطنت رضاشاه بود که نقش ویژه ای در حد تحکیم مبانی سلطنت او ایفا کرد. وی فرزند ارشد عبدالحسین فرمانفرما و مورد توجه خاص او بود. مادرش عزت الدوله، اولین همسر عبدالحسین و دختر مظفرالدین شاه و ام الخاقان – دختر میرزا تقی خان امیرکبیر – بود. دوران کودکی را در تبریز گذراند و از پنج سالگی تحصیلات مقدماتی شامل زبان فارسی، عربی، قرآن و شرعیات، حساب و هندسه و زبان فرانسه را تا حدی فرا گرفت. در چهارده سالگی که پدرش به خارج از ایران، نجف، تبعید شد، در مدرسه فرانسوی ها در بیروت ثبت نام کرد. سرانجام مظفرالدین شاه پس از پنج سال در زمان صدارت عین الدوله با بازگشت فرمانفرما به ایران مشروط بر ترک دسیسه هایش موافقت کرد؛ اما چون یک سال از تحصیلات فیروز میرزا باقی مانده بود، در بیروت ماند و پس از اخذ دیپلم به ایران بازگشت. مادرش از مظفرالدین شاه خواست فرزندانش فیروز میرزا و عباس میرزا را مورد لطف و توجه خود قرار دهد. از این رو فیروز میرزا، نصرت الدوله و عباس میرزا (سالار لشکر) لقب گرفت و نصرت الدوله حاکم ایالات کرمان و بلوچستان گردید. در این ایام فجایع بسیاری به او نسبت دادند.
ازدواج و تحصیلات
در بیست سالگی با دختر عمه اش، دفترالملوک ازدواج کرد. کرمان آن روزها در تب و تاب مشروطه بود. محمد علی شاه تازه به تخت نشسته، خواهرزاده اش را به تهران احضار کرد. فیروز میرزا که همراه دایی اش در باغ شاه اقامت داشت، شاهد به توپ بستن مجلس و وقایع باغ شاه بود. در این میان پدرش، عبدالحسین، اخبار باغ شاه را با استفاده از وی به انگلیسی ها گزارش می داد، بدون آن که وی چیزی از این موضوع بداند. در بیست و یک سالگی برای آشنایی با علوم جدید راهی دانشکده حقوق سوربن شد و پس از لیسانس، دروسی چند از دکترای حقوق را در رشته حقوق بین الملل گذراند.
ورود به عالم سیاست
در بیست و شش سالگی تحت حمایت پدرش وارد عالم سیاست شد و سمت معاونت وزارت عدلیه را عهده دار شد. در مرداد ۱۲۹۵ محمدولی خان تنکابنی از رئیس الوزرایی بر کنار و در شهریور همان سال وثوق الدوله جایگزین او شد و نصرت الدوله ۲۸ ساله در کابینه وی بار دیگر وزیر عدلیه و سپس وزیر خارجه شد. این واقعه دیگر بار در ۱۲۹۷ نیز تکرار شد. وی در جریان امضای قرارداد ننگین ۱۹۱۹ که ایران را عملا تحت الحمایه انگلیس کرد، اولین نقش مهم سیاسی خود را در کابینه وثوق الدوله ایفا نمود. وی چهل هزار لیره از انگلیسی ها و شصت هزار لیره از درآمد نفت اعتبار گرفت. از جمله اسناد این مطلب اعتراف سر دنیس رایت سفیر پیشین انگلستان در کتابی با عنوان «انگلیسی ها در میان ایرانیان» است. مهدی بامداد نیز دراین باره می نویسد: نصرت الدوله با شصت هزار پوند اعتبار به حواله کرد شرکت نفت جنوب، همراه احمدشاه به اروپا رفت و ضمن سیاحت و خوش گذرانی با پول های باد آورده، همچنان با انگلیسی ها در ارتباط بود و پس از اطلاع از تلاش آنان برای راه اندازی کودتا در ایران با جلب نظر آنان بویژه با قرارهای اطمینان بخش لرد کرزن کوشید، نقش اول زمامداری دولتی قوی را عهده دار شود؛ اما پس از رسیدن به تهران متوجه شد، سید ضیاء بر اوضاع مسلط شده است.
کودتای سید ضیاء
...