نظریه ترکب مشتق

[ویکی فقه] نظریه ترکب مشتق به قول به مرکب بودن معنای مشتقّات اطلاق می شود و در علم اصول فقه کاربرد دارد.
این نظریه که مقابل نظریه بساطت مشتق می باشد، مورد قبول بسیاری از علمای اصول و فلاسفه و اهل منطق قرار گرفته است. بر اساس این دیدگاه، معنای مشتق از دو یا چند جزء ترکیب شده است؛ برای مثال، «ضاحک» یعنی «شیء اَو ذات له الضحک» که مرکب از دو جزء است:۱. شیء یا ذات؛ ۲. مبدأ اشتقاق (ضحک)، و به نظر برخی دیگر، جزء سومی نیز دارد و آن «تلبس ذات به مبدأ» یا نسبت و ارتباط بین ذات و مبدأ است که با کلمه (له) نمایش داده می شود.طرفداران نظریه ترکب، ادله معتقدان به نظریه بساطت مشتق را ناتمام دانسته و به آن ها پاسخ داده و معتقدند کسی نمی تواند این واقعیت را انکار کند که معنای مشتق نیازمند وجود ذات، مبدأ و تلبس ذات به مبدأ است، و این همان چیزی است که معنای مشتق به ذهن تبادر می کند.
نکته
کسانی که مشتق را مرکب می دانند سه گروه هستند:۱. مشهور قدمای اصولی معتقدند مشتق از سه جزء ترکیب یافته است:ذات؛ مبدأ، نسبت بین ذات و مبدأ. ۲. برخی دیگر آن را از دو جزء مرکب می دانند، که آن ها خود به دو گروه تقسیم می شوند:أ) کسانی که آن را از مبدأ و نسبت مرکب می دانند.ب) کسانی که آن را از ذات و مبدأ مرکب می دانند.
عناوین مرتبط
نظریه بساطت مشتق.