نظریه های جامعه شناسی

نظریه جامعه شناختی ( به انگلیسی: Sociological theory ) انگاشتی است که می خواهد موضوع واقعیت اجتماعی را از دیدگاه جامعه شناختی بررسی، توصیف یا تبیین نماید. [ ۱] :   14  ایجاد ارتباط بین مفاهیم فردی برای سازماندهی و اثبات دانش جامعه شناختی. از اینرو، چنین دانشی از چارچوب های نظری و روش شناسی پیچیده ای تشکیل شده است. [ ۲]
دامنه این نظریه ها، از توصیف مختصر و در عین حال کامل از یک فرایند اجتماعی واحد تا تحلیل و تفسیر پارادایم های گسترده و غیرقطعی را شامل می شود. برخی از نظریه های جامعه شناسی جنبه هایی از جهان اجتماعی را توضیح می دهند که امکان پیش بینی رویدادهای آینده را فراهم می کنند، [ ۳] در حالی که برخی دیگر به عنوان دیدگاه های گسترده ای عمل می کنند که بیشتر تحلیل های جامعه شناختی را هدایت می نمایند. [ ۴]
نظریه پردازان برجسته جامعه شناسی عبارتند از: تالکوت پارسونز، رابرت کی. مرتن، رندال کالینز، جیمز ساموئل کلمن، پیتر بلاو، نیکلاس لومان، مارشال مک لوهان، امانوئل والرشتاین، جورج هومنز، هریسون وایت، تدا اسکاچپول، گرهارد لنسکی، پیر ال. ون دن برگه و جاناتان اچ. ترنر. [ ۵]
کنت آلن ( ۲۰۰۶ ) نظریه جامعه شناختی را از نظریه اجتماعی متمایز می کند، از این نظر که اولی شامل گزاره های انتزاعی و آزمون پذیر مربوط به جامعه است که به شدت بر روش علمی تکیه دارد که هدف آن عینیت گرایی و اجتناب از داوری ارزشی است. [ ۶] در مقابل، «نظریه اجتماعی»، به گفته آلن، کمتر بر توصیف و بیشتر بر تفسیر و نقد جامعه مدرن تمرکز دارد. به این ترتیب، نظریه اجتماعی به طور کلی به فلسفه قاره ای نزدیک است چون کمتر به عینیت و استنتاج گزاره های آزمون پذیر می پردازد، بنابراین احتمال بیشتری دارد که قضاوت های هنجاری را پیشنهاد کند. [ ۵]
جامعه شناس، رابرت کی. مرتن ( ۱۹۴۹ ) استدلال کرد نظریه جامعه شناختی با مکانیسم های اجتماعی سر و کار دارد که در مصداق «برد متوسط» بین قانون اجتماعی و توصیف ضروری هستند. [ ۷] :   43–4  مرتن باورمند بود مکانیسم های اجتماعی «فرایندهای اجتماعی هستند که پیامدهای مشخصی برای بخش های تعیین شده ساختار اجتماعی دارند. »[ ۸]
نظریه پردازان برجسته اجتماعی عبارتند از:[ ۵] یورگن هابرماس، آنتونی گیدنز، میشل فوکو، دوروثی اسمیت، روبرتو اونگر، آلفرد شوتس، جفری سی. الکساندر و ژاک دریدا.