[ویکی اهل البیت] نور الثقلین اثر معروف عبدعلی بن جمعة العروسی الحویزی (م 1112 ق) و از مشهورترین تفاسیر روایی شیعه است. مطابق با اظهار نظر علامه طباطبائی ره در مقدمه کتاب، مولف در این اثر در آن تمام اخبار وارده در تفسیر آیات قرآن کریم ( جز موارد اندکی از روایات) را جمع آوری نموده است و این کتاب از بهترین تألیفات در این زمینه می باشد.
عبدعلی بن جمعة العروسی الحویزی (م 1112 ق) از علما و محدثان امامیه در قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم است که در شهر هویزه خوزستان به دنیا آمد. او بعدها ساکن شیراز شد و از استادان عصر خود، به ویژه سید نعمت الله جزائری شوشتری، بسیار بهره برد و به سبک و سیاق اخباریون آن زمان، تألیفاتی را به نگارش درآورد.
مرحوم شیخ حر عاملی درباره وی نوشته اند: «وی عالمی است فاضل، فقیه، محدث، معتمد، پارسا، ادیب، شاعر و جامع علوم و فنون».
نور الثقلین تفسیری است روایی، به سبک و سیاق تفسیر برهان سید هاشم بحرانی و به ترتیب مصحف شریف. کتاب او تنها دربرگیرنده آیاتی است که از اهل بیت عصمت علیهم السلام روایاتی در تفسیر آن ها وارد روایت شده است. هدف هویزی از این تفسیر گردآوری اخبار مربوط به آیات است، نه تأیید آن چه نقل کرده و اعتماد بر آن ها؛ زیرا مؤلف بر این نکته تصریح می کند که هدف از گردآوری، فراهم آوردن فرصت تحقیق بیشتر در روایات تفسیری است.
به دلیل هوشیاری هویزی به مشکلات اخبار تفسیری، می توان کار وی را در مقایسه با دیگر گردآورندگان احادیث تفسیری، دقیق تر و با حسن سلیقه بیشتر یافت.
مجموعه روایات این تفسیر یا جنبه تبیین و توضیح معنای آیه را دارد و یا در باب فضیلت اهل بیت علیهم السلام و منطبق کردن مضامین آنها بر اهل بیت علیهم السلام است و یا شأن نزول آیه را بر اهل بیت علیهم السلام گرفته است؛ گرچه قسمت نخست از روایات که شامل تبیین و توضیح الفاظ، اعراب و قرائت است، اندک می باشد.
شیخ آغا بزرگ در الذریعة ج 24 صفحه 365 درباره روش نور الثقلین می نویسد:« او قرآن را بر طبق روایاتی که از اهل بیت« علیهم السلام» صادر شده است تفسیر می کند، اهل بیتی که آگاه ترینند نسبت به تفسیر قرآن. روایات را از کتب معتبر مانند کافی، تفسیر قمی احتجاج، عیون الاخبار، علل الشرایع، اکمال الدین، توحید و... جمع آوری نموده، لکن سندهای روایات را حذف نموده است. و به جهت حذف آیات در ابتدای بحث، به روایات هر آیه مشکل شده است. بحثی در تفسیر الفاظ آیه، اعراب و قرائت آن ننموده است.»
البته محقق محترم در چاپ دوم، به ذکر آیات در ابتدای هر بحث همت گماشته تا استفاده از روایات ذیل هر آیه مشخص گردد.
عبدعلی بن جمعة العروسی الحویزی (م 1112 ق) از علما و محدثان امامیه در قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم است که در شهر هویزه خوزستان به دنیا آمد. او بعدها ساکن شیراز شد و از استادان عصر خود، به ویژه سید نعمت الله جزائری شوشتری، بسیار بهره برد و به سبک و سیاق اخباریون آن زمان، تألیفاتی را به نگارش درآورد.
مرحوم شیخ حر عاملی درباره وی نوشته اند: «وی عالمی است فاضل، فقیه، محدث، معتمد، پارسا، ادیب، شاعر و جامع علوم و فنون».
نور الثقلین تفسیری است روایی، به سبک و سیاق تفسیر برهان سید هاشم بحرانی و به ترتیب مصحف شریف. کتاب او تنها دربرگیرنده آیاتی است که از اهل بیت عصمت علیهم السلام روایاتی در تفسیر آن ها وارد روایت شده است. هدف هویزی از این تفسیر گردآوری اخبار مربوط به آیات است، نه تأیید آن چه نقل کرده و اعتماد بر آن ها؛ زیرا مؤلف بر این نکته تصریح می کند که هدف از گردآوری، فراهم آوردن فرصت تحقیق بیشتر در روایات تفسیری است.
به دلیل هوشیاری هویزی به مشکلات اخبار تفسیری، می توان کار وی را در مقایسه با دیگر گردآورندگان احادیث تفسیری، دقیق تر و با حسن سلیقه بیشتر یافت.
مجموعه روایات این تفسیر یا جنبه تبیین و توضیح معنای آیه را دارد و یا در باب فضیلت اهل بیت علیهم السلام و منطبق کردن مضامین آنها بر اهل بیت علیهم السلام است و یا شأن نزول آیه را بر اهل بیت علیهم السلام گرفته است؛ گرچه قسمت نخست از روایات که شامل تبیین و توضیح الفاظ، اعراب و قرائت است، اندک می باشد.
شیخ آغا بزرگ در الذریعة ج 24 صفحه 365 درباره روش نور الثقلین می نویسد:« او قرآن را بر طبق روایاتی که از اهل بیت« علیهم السلام» صادر شده است تفسیر می کند، اهل بیتی که آگاه ترینند نسبت به تفسیر قرآن. روایات را از کتب معتبر مانند کافی، تفسیر قمی احتجاج، عیون الاخبار، علل الشرایع، اکمال الدین، توحید و... جمع آوری نموده، لکن سندهای روایات را حذف نموده است. و به جهت حذف آیات در ابتدای بحث، به روایات هر آیه مشکل شده است. بحثی در تفسیر الفاظ آیه، اعراب و قرائت آن ننموده است.»
البته محقق محترم در چاپ دوم، به ذکر آیات در ابتدای هر بحث همت گماشته تا استفاده از روایات ذیل هر آیه مشخص گردد.
wikiahlb: نور_الثقلین