نکاح عرفانی ابن عربی

[ویکی فقه] در نظام جهان شناسی عرفانی ابن عربی ، می توان به مقوله مهم «نکاح » اشاره کرد.این مقوله نیز از دیدگاه ابن عربی از اهمیتی ویژه برخوردار است ، چنان که وی نوشته ای مستقل با عنوان کتاب النکاح الاول داشته که گویا از میان رفته است ، ولی خود وی در نوشته های دیگرش بدان اشاره می کند.
ابن عربی بر پایه این نظریه شعارگونه که «نکاح در همه چیزها، اصل است و احاطه و فضل و تقدم دارد»، به تحلیل و توضیح این مقوله می پردازد. و آن را علم توالد و تناسل می نامد که از علوم اکوان و اصل آن از علم الهی است .
اقسام
ابن عربی ، نکاح را به ۳ گونه تقسیم می کند: حسی ، معنوی و الهی ، و سپس نمونه هایی از آن را در جهان حس ، جهان طبیعت ، در معانی روحانی و علم الهی ، می آورد.
← نکاح حسی
ابن عربی ، در مبحث مربوط به شناخت ِ «الاباء العلویات » (پدران فرازین ) و «الامهات السفلیات » (مادران فرودین ) می گوید که چون مقصود از آفرینش این جهان ، انسان بوده که امام این جهان است ، باید به مسأله پدران فرازین و مادران فرودین پرداخت .وی آن گاه مقوله نکاح را نیز به میان می آورد و پس از اشاره به این نکته که هر «مؤثری »، پدر است و هر «تأثیر پذیرفته ای »، مادر، بار دیگر به نکاح دو مقدمه در قیاس منطقی اشاره می کند که در آن یکی ، به وسیله مفرد واحدی که در هر دو تکرار می شود و رابط است ، با دیگری نکاح می کند و نتیجه ای که از آن دو به دست می آید، همان مطلوب است .آن گاه در پیوند با «پدران فرازین » و «مادران فرودین » می گوید که همه ارواح پدرانند و طبیعت مادر است ، چون محل استحالات است .آن ارواح ، به این ارکان ، یعنی عناصر پذیرای دگرگونی و استحاله ، توجه می کنند و در آن ها زاییده ها، یعنی معادن ، گیاه ، حیوان ، جن و انس ، پدید می آیند.در جهان طبیعت ، ۴ عنصر یافت می شوند که از راه نکاح جهان فرازین با این ۴ عنصر، خدا آن چه را در آن ها زاییده می شود، به وجود می آورد.نخستین از پدران فرازین معلوم است ، اما نخستین از مادران فرودین شیئیت ِ معدوم ِ ممکن است ، و نخستین نکاح ، قصد از سوی خدا به امر، و نخستین فرزند، وجودِ عین ِ آن شیئیت ، بوده است و آن پدری است که ساری است و این شیئیت ِ معدوم ِ ممکن ، مادری است که مادریش ساری است و آن نکاح ساری و جاری در همه چیز است و نتیجه در حق هر عین ِ پدیدار شده ای ، همیشگی است و گسسته نمی شود.آن گاه ابن عربی این جریان را «نکاح ساری در همه نسل ها» می نامد و مقوله نکاح را در پیوند با نخستین مراحل آفرینش و نخستین آفریدگان ، تحلیل می کند و اتصال نخستین پدران و مادران - فرازین و فرودین - را از راه نکاح معنوی و حسی ، توضیح می دهد و می گوید که عقل اول ، نخستین مبدَعی بود که آفریده شد و همان قلم ِ اَعلی است و جز آن محدَث دیگری نبود.این چیزی «تأثیر پذیرفته » بود، زیرا خدا با انبعاث ِ «لوح محفوظ» از آن ، مانند انبعاث حوا از آدم در جهان اجرام ، عمل کرد و لوح محفوظ محلی بود برای آن چه قلم اعلی در آن می نویسد.
لوح و قلم
...