نیروی زمینی ایران

دانشنامه آزاد فارسی

یکی از سه نیروی اصلی قوای مسلح ایران و بزرگ ترین آن ها، با وظیفۀ حفظ تمامیت ارضی کشور، پاسداری از مرزهای زمینی و جلوگیری از نفوذ و تهاجم دشمن احتمالی به درون سرزمین ایران و مقابله با او در زمان جنگ، با استفاده از نیروها و ادوات و آلات و جنگ افزارهای گوناگون. نیروی زمینی ایران هم در ارتش منظم رسمی و هم در سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. این نیرو از رسته های مختلف تشکیل می شود: پیاده نظام، مکانیزه، رزمی، مهندسی، تکاور، فنی، مخابرات و برخی رسته های تخصصی تر مانند توپخانه و موشک انداز. تا نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۳۰ش قوای سواره نظام نیروی زمینی از مهم ترین رسته های ارتش ایران بود، که با ورود خودروهای گوناگون زرهی و ترابری و مکانیزه شدن نیروی زمینی، منحل شد. نیروی زمینی ایران به قدمت تاریخ این سرزمین است. در زمان هخامنشی (۵۵۸ـ۳۳۰پ م) سپاهیان همیشگی نیروی زمینی از رسته های پیاده، سواره، ارابه سواران، مهندسان، نفت اندازان و کارگزاران تشکیل می شد. در دورۀ اشکانیان (۲۴۸پ م ـ۲۲۴م) گرچه رستۀ پیاده وجود داشت، اما اهمیت آن به هیچ وجه با سواره نظام اشکانی قابل قیاس نبود. سپاه ساسانی (۲۲۴ـ۶۵۱م) متشکل از رسته های سوار، پیاده، جان سپار و پیل سوار بود. بعد از اسلام نیز خاندان های حاکم بر ایران کمابیش از پیاده نظام، سواره نظام، پیل سواران و شترسواران استفاده می کردند. برخورد با تمدن صنعتی اروپا و جنگ بین ایران و عثمانی و ایران و روسیه، فرمانروایان ایران را به فکر تجدید سازمان و تسلیح سپاهیان ایرانی با جنگ افزارهای جدید انداخت. ظاهراً اوزون حسن آق قویونلو نخستین پادشاهی بود که ضمن برقراری روابط سیاسی و دوستانه با غربیان اقدام به خرید سلاح های آتشین از جمهوری ونیز کرد. در زمان صفویه ارتباط با اروپاییان افزایش یافت و در عصر قاجار، به ویژه با شکست های فاجعه بار از روسیه، فکر ایجاد قشون منظم به سبک و سیاق اروپا پیدا شد. با آمدن افسران فرانسوی به ایران در عهد فتحعلی شاه قاجار، سازمان نوینی برای نظام ایران معمول و اصطلاحات جدیدی برای درجه ها و قسمت ها وضع شد. ناصرالدین شاه قوای جدیدی به نام قزاق، با الگوی روسی به وجود آورد. در آبان ۱۲۹۴ش، مجلس شورای ملی قانون سربازگیری را تصویب کرد و در ۱۳۰۱ش قانون دیگری با همین نام به تصویب رسید. در ۱۳۰۰ش با حکم سردار سپه، وزیر جنگ و فرمانده کل قشون، هستۀ ارتش نوین ایران، یعنی قشون متحدالشکل با ادغام نیروهای مختلف موجود، در تشکیلاتی منسجم شکل گرفت. وی در همین سال سازمانی متشکل از پنج لشکر نیروی زمینی نوین ایجاد کرد. در ۱۳۱۴ش نیروی زمینی مشتمل بر نُه لشکر و چهار تیپ مستقل و دو واحد توپخانه و ضد هوایی بود. در ۱۳۱۹ش شمار لشکرها به هجده رسید و یک تیپ مکانیزه هم در تهران مستقر شد. با حملۀ متفقین به ایران و اشغال کشور، فرمان ترک مقاومت صادر شد و ارتش از هم پاشید (۱۳۲۰ش). در ۱۳۲۲ش تغییراتی در ارتش صورت گرفت و در ۱۳۳۴ش نیروی زمینی دارای ستاد جداگانه ولی از نظر هماهنگی تابع ستاد کل ارتش شد. نیروی زمینی برای آموزش نفرات و فرماندهان خود مراکزی به وجود آورد که دبیرستان نظام، دانشکدۀ افسری، دانشکدۀ فرماندهی و ستاد دانشگاه پدافند ملی ازجملۀ آن ها بودند. این نیرو به پیشرفته ترین سلاح های جنگی ساخت امریکا، انگلیس، آلمان و روسیه مجهز بود و خود نیز صنایع تولید مهمات، تفنگ، مسلسل، توپ و موشک داشت. با پیروزی انقلاب اسلامی، برخی فرماندهان به انقلاب پیوستند و برخی فرماندهان وابسته که در کشتار مردم نقش داشتند برکنار، فراری، زندانی یا اعدام شدند و در فرماندهی این نیرو تغییرات عمده ای روی داد. در جنگ هشت سالۀ عراق علیه ایران، نیروی زمینی نقشی بسیار مهم ایفا کرد و هزاران تن از آنان در نبرد با عراقی ها به شهادت رسیدند.

پیشنهاد کاربران

بپرس