هزارپا

هزارپاها ( به انگلیسی: Milipeds ) گروهی از بندپایان از رده هزارپائیان ( نام علمی: Diplopoda ) هستند که دارای دو جفت پا در هر بخش از بدن ( به جز ناحیه سر ) می باشند. بیشتر هزارپاها دارای بدنی دراز و استوانه ای یا پهن هستند ولی انواعی از آن ها شکل های گوناگون دیگری دارند و برخی نیز می توانند به دور خود بپیچند و بدن خود را مانند توپ، گرد کنند. این جانوران دارای بدنی بندبند بوده و در هر بند، دارای دو جفت پا هستند. تعداد بندها در گونه های مختلف هزارپا، متفاوت و معمولاً بیش از ۲۰ بند است. یک گونه از هزارپاها با نام اویمیلیپس پرسفون ( نام علمی: Eumillipes persephone ) می تواند تا بیش از ۱٬۳۰۰ پا داشته باشد اما با این وجود، تعداد پا در اکثر هزارپاها، بسیار کمتر از هزار عدد است. [ ۱]
هزارپاها عموماً آهسته حرکت می کنند و بیشتر آن ها پوده خوار بوده و از بقایای گیاهی و برگ های در حال پوسیدگی تغذیه می کنند. برخی دیگر از آن ها از قارچ ها و شیره گیاهان تغذیه می کنند و تعداد بسیار کمی نیز شکارگر و گوشت خوار هستند. [ ۲] این جانداران، در اکثر موارد برای انسان بی ضرر هستند اما برخی نیز آفت گیاهی بوده و به ویژه در گلخانه ها می توانند خسارت زیادی به بار بیاورند.
هزارپاها از کهن ترین جانوران خشکی زی هستند و در دورهٔ سیلورین، در خشکی ها پدیدار شده اند. برخی هزارپاهای منقرض شده مربوط به دورهٔ پیشاتاریخ، تا بیش از ۲ منر درازا داشته اند اما بزرگ ترین گونهٔ کنونی، هزارپای غول پیکر آفریقایی است که ۲۷ تا ۳۸ سانتی متر طول دارد. [ ۳]
هزارپاها تقریباً در اکثر نواحی اعم از خانه ها، باغ ها، پارک ها یا حتی در برج های مسکونی و خانه های قدیمی یافت می شوند. این بندپایان به واسطهٔ وجود پاهای متعدد و بدنی کشیده مورد توجه اغلب افراد قرار می گیرد و بسیاری نیز از این بندپا تنفر یا وحشت دارند.
تاکنون حدود ۱۲٬۰۰۰ گونه از این بندپایان شناسایی و توصیف شده اند اما بر اساس برآوردها در حال حاضر، ۱۵ تا ۸۰ هزار گونه هزارپا بر روی زمین، زیست می کنند. [ ۴] [ ۵] گونه های شناسایی شدهٔ هزارپا، در ۲ زیررده و ۱۶ راسته، طبقه بندی شده اند. [ ۶]
وجود بدنی کشیده و پاهای متعدد از ویژگی های مشخص است که هزارپاها از دیگر بندپایان متمایز می شوند. این بندپایان یک جفت شاخک یا آنتن و چشمانی ساده دارند. هزارپاها تنوع زیادی در ویژگی ها، ظاهر و اندازه خود دارند. کوچک ترین گونهٔ آن ها، ۲ میلی متر و بزرگ ترین هزارپای شناسایی شده، تا ۳۵ سانتی متر طول دارد. [ ۷] تعداد بندهای بدن آن ها از ۱۱ تا بیش از ۳۰۰ بند است. [ ۸] [ ۹] رنگ آن ها عموماً سیاه و قهوه ای و تیره است اما برخی نیز رنگ روشن هستند و برای اعلام هشدار به جانوران شکارچی، دارای رنگ هشدار هستند. [ ۱۰] گونه هایی از سردهٔ Motyxia دارای سیانور در بافت های بدنی خود بوده و زیست تابی دارند. [ ۱۱] گونه هایی نیز در علفزارها، نواحی مسکونی، باغ ها، خانه های متروکه و نواحی بیابانی خشک زندگی می کنند.

هِزارْپا (millipede)
هِزارْپا
هریک از گروه بندپایان، با بدنی بندبند. هر بند معمولاً دارای دو جفت پا است و یک جفت شاخک گرز مانند نیز روی سر این جانوران مشخص است. اغلب هزارپایان بیش از۲.۵ سانتی متر طول ندارند. تعداد کمی از آن ها، در نواحی گرمسیری، به طول ۳۰ سانتی متر می رسند. این جانوران در ردۀ دوصدپایانقرار دارند. هزارپایان در نواحی مرطوب و تاریک زندگی، و اغلب از گیاهان ریشه دار تغذیه می کنند. برخی گونه ها با تغذیه از ریشۀ ترد محصولات موجب خسارت می شوند. بعضی گونه ها هنگام دفاع ماده ای سمی ترشح می کنند. راسته های متمایزی از هزارپا غدد ابریشم ساز دارند.