هورقلیا

لغت نامه دهخدا

هورقلیا. [ هَُ وَ ق ِ / ق َ / هََ وَ ق َ ] ( اِ ) ظاهراً از کلمه عبری «هبل قرنیم » گرفته شده که هبل به معنی هوای گرم و تنفس و بخار، و قرنیم به معنی درخشش و شعاع است و رویهم ترکیب به معنی تشعشع بخار است... نخستین کسی که پس از اسلام این کلمه را استعمال کرده است تا آنجا که می دانیم شیخ اشراق سهروردی ( 549-587 هَ. ق. ) است. وی در حکمةالاشراق ( چ هَ. کربین ص 254 ) گوید: «و قد یصعدون الی السماء مع ابدان فیلتصقون ببعض السادة العلویة و هذه احکام الاقلیم الثامن الذی فیه جابلق و جابرص و هورقلیا ذات العجایب ». شهرزوری و قطب الدین شیرازی نیز عبارت فوق را در شرح حکمةالاشراق توضیح داده اند. شیخ احمد احسائی ( 1166-1241 هَ. ق. ) در مؤلفات خود بارها این کلمه را به کار برده و شرح داده است ، از جمله در جوامعالکلم ج 1، رساله پنجم قسمت اول ص 122 و 123 رساله سوم قسمت دوم ص 119، 124 و 134 و رساله دوم قسمت دوم ص 103، شرح عرشیه چ تبریز ص 119. سیدکاظم رشتی و حاج محمدکریم خان و حاج ملاهادی سبزواری نیز این کلمه را در مصنفات خود به کار برده اند: «هورقلیا هم عالمی است از عوالم که خداوند خلق فرموده است. مراد از آن عالم اجمالاً عالم امثال است یعنی عالم صور، اگرچه در مقام تفصیل ، سماوات آن عالم را هورقلیا و ارض آن عالم را جابلقا و جابرسا می گوییم ، ولی گاه در کلام حکما کل آن عالم را با جمیع مراتب عالم هورقلیا می گویند و گاه اقلیم هشتم می گویند به این مناسبت که حکما و علمای قدیم این زمین را بر هفت اقلیم و هفت قسمت قرار داده اندو عالم هورقلیا چون فوق این اقالیم است و از حدود ظاهر این اقالیم خارج است ، اقلیم ثامنش می گویند...». ( تنزیه الاولیاء ابراهیمی ص 702 ). شیخ احسائی در کتاب شرح الزیارة صص 365-366 گوید: «انسان را دو جسم و جسد است : اما جسد اول مرکب از عناصر زمانیه است و این جسد مانند جامه ای است که انسان آن را می پوشد و از تن بیرون می آورد، آن را نه لذتی است و نه المی ، نه طاعتی و نه معصیتی... حاصل آن که این جسد از انسان نیست... و اما جسد دوم جسد باقی است و آن طینتی است که انسان از آن آفریده شده و در گور او باقی میماند آن گاه که زمین جسد عنصری را بخورد و هر جزء از وی پراکنده گردد و به اصل خویش ملحق شود. پس بخش آتشی به آتش پیوندد و بخش هوائی به هوا و بخش آبی به آب و بخش خاکی به خاک بازگردد. جسد مزبور مستدیراً باقی ماند و این جسد انسان است که نه زیاد و نه کم شود و در قبر پس از زوال جسد عنصری که کثافت و اعراض از آن است ، باقی ماند و آن گاه که اعراض مسمی به جسد عنصری زایل گردد دیدگان حسی آن را نبینند. ازاین رو چون جسد پوسیده و محو گردد، چیزی یافته نشود چنان که بعضی گفته اند که جسد معدوم شود و چنین نیست ، بلکه در آن در قبر خویش است اما دیدگان مردم دنیا، به علت کثافتی که در ابصار است ، آن را ننگرند و چیزی را جز از نوع خویش نبینند و چون خدای سبحانه ، بعث آفریدگان را اراده کند بر همه زمین آبی از دریای زیر عرش ببارد سردتر از برف و آن را صاد گویند و آن در قرآن مذکور است ، پس روی زمین را دریایی فراگیرد که به بادها تموج پذیرد و اجزای هر شخص مصفا گردد و اجزای جسد وی در قبر او مستدیر، یعنی به هیأت بنیه وی در دنیا، جمع گردد... واجزایی از زمین با او مزج شود پس در قبر وی بروید چنان که سماروغ در رستن خویش پس چون اسرافیل در صور بدمد روانها پرواز گیرند، هر روانی بسوی گور جسد خویش ،و در آن داخل شود. پس زمین از آن شکافته گردد... آنگاه ایشان ایستاده اند و نظر کنند و این جسد باقی از زمین هورقلیاست و آن جسدی است که بدان حشر و داخل بهشت و دوزخ شوند. در تئوسوفی به جسم مثالی یا نجمی یاهورقلیایی که مخصوص عالم ملکوت یا معنویات است قائل اند». ( از حاشیه برهان چ معین ). وجودی میان جسمانیات و مجردات و ظاهراً این کلمه مأخوذ از نام هراقلیطس است که وجود را صیرورت می شمارد و منکر وجود ثابت است. ( یادداشت مؤلف ).بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

از کلمه هبل قرنئیم عبری گرفته شده است ( هبل بمعنی هوای گرم و بخار و قرنئیم بمعنی درخشش و شعاع است و رویهم بمعنی تشعشع بخار است ) نخستین کسی که پس از اسلام این کلمه را استعمال کرد شیخ اشراق سهروردی ( ۵۸۷ - ۵۴۹ ) است که در حکمه الاشراق بکار برده است . شهر زوری و قطب الدین شیرازی نیز در شرح حکمه الاشراق کلمه فوق را توضیح داده اند . شیخ احمد احسائی ( ۱۲۴۱ - ۱۱۶۶ ق . ) در مولفات خود بارها این کلمه را بکار برده از جمله در جوامع الکلم در چند جا این کلمه بکار رفته است . حاج محمد کریم خان و حاج ملا هادی اسرار نیز این کلمه را در مصنفات خود بکار برده اند و مراد از عالم هورقلیا اجمالا عالم امثال است یعنی عالم صور که عالمی است بین عالم جسمانیات و عالم مجردات . گاهی نیز عالم هشتم گفته اند که مافوق عوالم سبعه ( اقالیم هفتگانه ) است .
درخشش بخار، تشعشع بخار، تابش هوای گرم، عالم بالا
۱ - ( اسم ) قالب مثالی جسم مثالی . توضیح شیخ احمد کسائی در کتاب شرح الزیاره گوید : انسان را دو جسم و جسد است اما جسد اول مرکب از عناصر زمانیه استو این جسد مانند جامه ایست که انسان آنرا می پوشد و از تن بیرون می آورد آنرا نه لذتی است ونه المی نه طاعیت و نه معصیتی حاصل آنکه این جسد از انسان نیست ... و اما جسد دوم جسد باقی است و آن طینتی است که ( انسان ) از آن آفریده شده و در گور او باقی ماند آنگاه که زمین جسد عنصری را بخوردو هر جزئ از وی پراکنده گردد و باصل خویش ملحق شود پس بخش آتشی به آتش پیوندد و بخش هوایی بهوا و بخش آبی به آب و بخش خاکی بخاک باز گردد جسد مزبور مستدیرا باقی ماند... و این جسد انسان است که نه زیاده گردد و نه کم شود و در قبرپس از زوال جسد عنصری که کثافت و اعراض مسمی بجسد عنصری زایل گردد دیدگان حسی آنرا نه بیند و از این رو چون جسد پوشیده و محو گردد چیزی یافته نشود چنانکه بعضی گفته اند که جسد معدوم شود و چنین نیست بلکه آن در قبر خویش است امادیدگان مردم دنیا - بعلت کثافیت که در ابصار است - آنرا ننگرند و چیزی را جز از نوع خویش نه بیند... و چون خدای سبحانه بعث آفریدگان را اراده کند برهم. زمین آبی از دریای زیر عرش ببارد سردتر از برف و آنرا صاد گویند و آن در قر آن مذکوراست . پس روی زمین را دریایی فراگیرد که ببادها تموج پذیرد واجزای هرشخص مصفی گردد واجزای جسد وی د ر قبر او مستدیر یعنی بهیئت بنی. وی در دنیا- جمع گردد جزوهای سر وبدان جزوهای گردن متصل شود وسپس گردن بجزوهای سینه وسینه بشکم پیوندد وهکذا واجزاییاززمین بااومزج شود پس در قبروی بروید چنانکه سماروغ در رستن خویش . پس چون اسرافیل درصور بدمد روانها پرواز گیرند هر روانی بسوی گور جسد خویش و در آن داخل شود. پس زمین از آن شکافته گردد چنانکه از سماروغ شکافته شود . آنگاه ایشان ایستاده اند ونظرکنند. واین جسد باقی اززمین هورقلیاست و آن جسدی است که بدان حشر و داخل بهشت و دوزخ شوند.

فرهنگ معین

(قَ ) [ عبر. ] (اِ. ) درخشش بخار، تشعشع بخار.

فرهنگ عمید

۱. درخشش بخار، تشعشع بخار، تابش هوای گرم.
۲. عالمی بین عالم جسمانیات و عالم مجردات، عالم بالا، عالم دیگر، عالمی فوق این عوالم.

دانشنامه آزاد فارسی

هَوَرقَلْیا
(ظاهراً مأخوذ از دو کلمۀ عبری هَبَل و قَرنَئیم، اولی به معنای بخار و هوای گرم و دومی به معنای درخشش و تشعشع) عالم مثال (صُوَر) که حد واسط بین عالم ماده (طبیعت) و عالم مجردات است. گرچه این عالم مادّی نیست امّا مجرد کامل از ماده هم نیست و برخی ویژگی های ماده در آن وجود دارد مانند بُعد و صورت. جهان بَرْزخ هم نامیده می شود. برای اولین بار سهروردی (۵۴۹ ـ ۵۸۷ ق) آن را در حکمةالاشراق به کار برد. شهرزوری و قطب الدین شیرازی نیز آن را به کار برده اند. بیش از همه شیخ احمد احسایی آن را به کار برد. وی در توجیه معراج جسمانی به آن متوسل شد و معراج را با بدن مثالی و برزخی دانست و آن را همچون شیشه در دل سنگ، جاری در بدن مادی دانست که پس از مرگ و فنای بدن مانند بخاری گرم باقی می ماند و روان آدمی پس از پیوستن به آن در قیامت محشور می شود و به بهشت یا جهنم می رود. بعد از شیخ احمد، حاج محمد کریم خان و سپس حاج ملاهادی سبزواری نیز آن را به کار برده اند. هورقلیا گاه اقلیم هشتم نیز نامیده شده و آن را اقلیمی فراتر از اقالیم هفتگانه زمین دانسته اند.
wikijoo: هورقلیا

پیشنهاد کاربران

هُوَرقُلیا: برزخ، جایگاه مردگان.
بنام خدا
با سلام، یکی از فرق ضاله منشعب از شیعه در علم کلام معتقد هست که انسان دارای دو جسم بوده و پس از مرگ جسم اولیه در قبر پوسیده و جسم دوم که حالت بخار مانند دارد و به ان هورقلیا گفته میشود در قبر مانده و در آخرت به همان شکل در درگاه الهی حاضر خواهد شد. که خزعبلی بیش نیست و این اصطلاح را اولین بار یکی از فیلسوفان ایرانی در کتابش ابداع کرده و نام برده هست.
... [مشاهده متن کامل]

با تشکر

بپرس