وصیت نامهٔ هایلیگِنْشتات ( به آلمانی: Das Heiligenstädter Testament ) وصیت نامه ای که لودویگ فان بتهوون، آهنگساز بزرگ آلمانی، به تاریخِ ۶ اکتبر سال ۱۸۰۲ و هنگامی که در روستای هایلیگِنْشتات، در نزدیکیِ وین[ ۱] اقامت داشت، خطاب به دو برادرش، کارل ( ۱۷۷۴–۱۸۱۵ ) و نیکولاوس یوهان، [ ۲] ( ۱۷۷۶–۱۸۴۸ ) نوشت، اما هرگز آن را برای آن دو نفرستاد.
متنِ این وصیت نامه نشان دهندهٔ بدحالیِ بتهوون، نگرانیِ او از وضعیتِ کم شنواییِ روزافزون، و تمایلش برای غلبه بر بیماری های جسمی و مشکلات عاطفی با هدفِ ادامهٔ زندگی هنری اش است. بتهوون این نامه را هرگز نفرستاد و تا پایان عمر، آن را لابه لای یادداشت های شخصی اش پنهان کرد و احتمالاً هرگز به کسی نشان نداد.
در ماه مارس ۱۸۲۷، اندکی پس از درگذشتِ بتهوون، آنتون شیندلر، دوست و شاگردِ او، و اشتفان فون بروینینگ، ناشرِ موسیقی، وصیت نامه را کشف کردند و اشتفان آن را در اکتبرِ همان سال انتشار داد.
نکتهٔ قابل تأمل و کنجکاوی برانگیز در سند این است که، در حالی که بتهوون نام «کارل» را در جاهای مناسب برده، هنگامی که نام یوهان را نوشته، فضاهای خالی گذاشته است ــ ازجمله در گوشهٔ سمت راستِ تصویرِ پیوست در این مقاله. کارشناسان توضیحات پیشنهادیِ متعددی برای این امر داده اند، ازجمله این که
• بتهوون تردید داشته که نام کاملِ «یوهان» ( نیکولاوس یوهان ) را در این سندِ تقریباً قانونی ذکر کند یا خیر؛
• احساساتِ آهنگساز مانعِ ارسالِ وصیت نامه شده بود؛
• فرستادنِ این نامه برای پسرانِ پدری الکلی و سوءاستفاده گر، که نام او نیز یوهان بود و از او کینه و حتی تنفر داشته، و در زمانِ نوشته شدنِ نامه، ۱۰ سال مرگِ او سپری شده است.
ترجمهٔ فارسی متن کامل وصیت نامهٔ بتهوون از این قرار است:
«برای برادرانم کارل و یوهان بتهوون شما ای مردمی که مرا شخصی بدخو، دیوانه، و متنفر از همه می پندارید، چقدر بی انصاف و ستمگرید! شما علتِ پنهانِ چیزی را که به نظرتان چنین می نماید نمی دانید. دل و جانِ من از دوران کودکی به احساساتِ شیرینِ نیکوکاری متمایل بود و همواره برای انجام فداکاری ها و اقدامات بزرگ آماده بوده ام. اما تنها به همین موضوع بیندیشید که من از شش سال پیش، گرفتارِ وضعی هولناک بوده ام و پزشکانِ نالایق بر شدتِ این وضع افزوده اند. سال به سال، با امیدِ بهبودی، خود را فریب داده ام و عاقبت هم ناگزیرم که به رنجِ یک بیماریِ ممتد تن دردهم که اگر درمانِ آن غیرممکن نباشد، مسلماً سال ها طول خواهد کشید. من که با طبعی آتشین و فعال به دنیا آمده ام و به تمام لذایذِ دنیا علاقه داشتم، باید خیلی زود و پیش از آنکه وقتش فرارسد، خود را از مردم جدا می ساختم و در انزوا زندگی می کردم. آه که اگر گاهی هم می خواستم واقعیت را نادیده بگیرم، با کمال سختی و تلخی به بیماری خود برمی خوردم! من قادر نبودم که به مردم بگویم: «بلندتر صحبت کنید، فریاد بزنید، من کر هستم!» آخر چگونه ممکن بود که ضعفِ یکی از حواس خود را بر همه فاش سازم؛ حسی که می بایست در من خیلی قوی تر از دیگران باشد؟! حسی که پیش از آن، در کمالِ دقت و قدرت در اختیارم بود، با چنان دقت و قدرتی که مسلماً کمتر کسی از میانِ هم حرفه هایم داشته اند و دارند، به پای آن می رسیده اند! آه که هرگز نمی توانم این ضعف خود را فاش کنم! اگر می بینید من دور از همه زندگی می کنم، گاه می خواهم که به جمع شما بپیوندم ، مرا ببخشید. ظاهراً تیره روزیِ من مرا نمی شناسد، و به همین جهت است که مرا بیشتر می آزارد! من از نعمتِ آسایش در میان اجتماع، از لذتِ صحبت های ظریف و دل انگیز، و از تعاملِ متقابلِ احساسات محروم شده ام؛ تنها، کاملاً تنها مانده ام؛ جرئت ندارم که جز برای نیازهای بسیار ضروری، به میانِ مردم بیایم؛ باید مانند یک تبعیدی دور از مردم زندگی کنم؛ وقتی به گروه های مردم نزدیک می شوم، غمی عظیم وجودِ مرا فرامی گیرد؛ شاید از این می ترسم که همه کس از بیماری من آگاه شود. به همین دلیل، اکنون شش ماه است که به ناچار در ییلاق روزگار می گذرانم. طبیبِ دانشمندم دستور داده است که تا جای ممکن مراقبِ شنواییِ خود باشم. او گفته است که از امیالِ خود جلوگیری کنم؛ اما میل به شرکت در اجتماعات بارها مرا در خود گرفته است و به اجتماع کشیده شده ام؛ ولی چقدر خود را حقیر می دیدم هنگامی که متوجه می شدم کسی که در نزدیکیِ من است، صدای نی لبکی را که از دور می آید، می شنود و من هیچ نمی شنوم؛ یا او ترانهٔ چوپانی را که آواز می خوانَد، می شنود و من باز هیچ نمی شنوم! چنین تجربه هایی مرا به کلی ناامید می ساخت و چیزی نمانده بود که به زندگی ام خاتمه دهم. هنر، تنها هنر بود که مرا از این کار بازداشت. برایم غیرممکن بود که پیش از انجام آنچه حس می کردم برعهده دارم جهان را ترک گویم، و به این ترتیب، این حیاتِ آمیخته به تیره بختی ادامه یافته است. به راستی زندگی برایم رنج آلود است، آن هم با این بدنِ حساس که با کوچکترین تغییر، مرا از بهترین حالات به بدترین حال می افکنَد! بردباری؛ این چیزی است که به من توصیه می کنند، و همین است که اکنون باید راهنمای من باشد. من بردبارم و حوصله دارم و امیدوارم اراده ام تا آن لحظه که خدایان بخواهند رشتهٔ حیاتِ مرا بگسلند، پایدار بماند. شاید حالم بهتر شود و شاید هم نشود. در هر حال، آماده ام که با سرنوشتِ خود روبه رو شوم. آسان نیست که انسان در ۲۸سالگی به ناچار فیلسوف شود، و به ویژه این کار برای یک هنرمند به مراتب دشوارتر است تا برای دیگران! خداوندا! تو از مقام اعلای خود به ژرفای قلبم نفوذ داری و آن را می شناسی! تو می دانی که علاقه به مردم و میل به نیکوکاری در آن انباشته است. ای مردم! اگر روزی این نوشته را بخوانید، به یاد بیاورید که نسبت به من ظالم بوده اید و به ناروا حکم کرده اید. تیره بختان نیز تسلی یابند از اینکه می بینند تیره بختی چون آنها، با وجود تمام موانع طبیعت، آنچه توانسته، کرده است تا در صفِ هنرمندان و برگزیدگان قرار گیرد. شما برادران من، کارل و یوهان، وقتی من مُردم، اگر پروفسور اشمیت هنوز زنده بود، از جانبِ من از او بخواهید تا شرحِ بیماری ام را بنویسد، و این نامه را هم به شرح زندگانی من بیفزایید تا پس از مرگم، تا آنجا که مقدور است، دنیا با من آشتی کند!!! در ضمن، شما دونفر را وارثِ دارایی مختصر خود، اگر بتوان آن را «دارایی» نامید، قرار می دهم. آن را عادلانه قسمت کنید. همواره پشتیبانِ هم و کمکِ یکدیگر باشید. به خوبی می دانید که مدت هاست آنچه را دربارهٔ من روا داشته اید، بخشیده ام؛ و از تو، کارل، برادر عزیزم، مخصوصاً برای توجهی که در این اواخر به من نشان می دادی، سپاسگزارم.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمتنِ این وصیت نامه نشان دهندهٔ بدحالیِ بتهوون، نگرانیِ او از وضعیتِ کم شنواییِ روزافزون، و تمایلش برای غلبه بر بیماری های جسمی و مشکلات عاطفی با هدفِ ادامهٔ زندگی هنری اش است. بتهوون این نامه را هرگز نفرستاد و تا پایان عمر، آن را لابه لای یادداشت های شخصی اش پنهان کرد و احتمالاً هرگز به کسی نشان نداد.
در ماه مارس ۱۸۲۷، اندکی پس از درگذشتِ بتهوون، آنتون شیندلر، دوست و شاگردِ او، و اشتفان فون بروینینگ، ناشرِ موسیقی، وصیت نامه را کشف کردند و اشتفان آن را در اکتبرِ همان سال انتشار داد.
نکتهٔ قابل تأمل و کنجکاوی برانگیز در سند این است که، در حالی که بتهوون نام «کارل» را در جاهای مناسب برده، هنگامی که نام یوهان را نوشته، فضاهای خالی گذاشته است ــ ازجمله در گوشهٔ سمت راستِ تصویرِ پیوست در این مقاله. کارشناسان توضیحات پیشنهادیِ متعددی برای این امر داده اند، ازجمله این که
• بتهوون تردید داشته که نام کاملِ «یوهان» ( نیکولاوس یوهان ) را در این سندِ تقریباً قانونی ذکر کند یا خیر؛
• احساساتِ آهنگساز مانعِ ارسالِ وصیت نامه شده بود؛
• فرستادنِ این نامه برای پسرانِ پدری الکلی و سوءاستفاده گر، که نام او نیز یوهان بود و از او کینه و حتی تنفر داشته، و در زمانِ نوشته شدنِ نامه، ۱۰ سال مرگِ او سپری شده است.
ترجمهٔ فارسی متن کامل وصیت نامهٔ بتهوون از این قرار است:
«برای برادرانم کارل و یوهان بتهوون شما ای مردمی که مرا شخصی بدخو، دیوانه، و متنفر از همه می پندارید، چقدر بی انصاف و ستمگرید! شما علتِ پنهانِ چیزی را که به نظرتان چنین می نماید نمی دانید. دل و جانِ من از دوران کودکی به احساساتِ شیرینِ نیکوکاری متمایل بود و همواره برای انجام فداکاری ها و اقدامات بزرگ آماده بوده ام. اما تنها به همین موضوع بیندیشید که من از شش سال پیش، گرفتارِ وضعی هولناک بوده ام و پزشکانِ نالایق بر شدتِ این وضع افزوده اند. سال به سال، با امیدِ بهبودی، خود را فریب داده ام و عاقبت هم ناگزیرم که به رنجِ یک بیماریِ ممتد تن دردهم که اگر درمانِ آن غیرممکن نباشد، مسلماً سال ها طول خواهد کشید. من که با طبعی آتشین و فعال به دنیا آمده ام و به تمام لذایذِ دنیا علاقه داشتم، باید خیلی زود و پیش از آنکه وقتش فرارسد، خود را از مردم جدا می ساختم و در انزوا زندگی می کردم. آه که اگر گاهی هم می خواستم واقعیت را نادیده بگیرم، با کمال سختی و تلخی به بیماری خود برمی خوردم! من قادر نبودم که به مردم بگویم: «بلندتر صحبت کنید، فریاد بزنید، من کر هستم!» آخر چگونه ممکن بود که ضعفِ یکی از حواس خود را بر همه فاش سازم؛ حسی که می بایست در من خیلی قوی تر از دیگران باشد؟! حسی که پیش از آن، در کمالِ دقت و قدرت در اختیارم بود، با چنان دقت و قدرتی که مسلماً کمتر کسی از میانِ هم حرفه هایم داشته اند و دارند، به پای آن می رسیده اند! آه که هرگز نمی توانم این ضعف خود را فاش کنم! اگر می بینید من دور از همه زندگی می کنم، گاه می خواهم که به جمع شما بپیوندم ، مرا ببخشید. ظاهراً تیره روزیِ من مرا نمی شناسد، و به همین جهت است که مرا بیشتر می آزارد! من از نعمتِ آسایش در میان اجتماع، از لذتِ صحبت های ظریف و دل انگیز، و از تعاملِ متقابلِ احساسات محروم شده ام؛ تنها، کاملاً تنها مانده ام؛ جرئت ندارم که جز برای نیازهای بسیار ضروری، به میانِ مردم بیایم؛ باید مانند یک تبعیدی دور از مردم زندگی کنم؛ وقتی به گروه های مردم نزدیک می شوم، غمی عظیم وجودِ مرا فرامی گیرد؛ شاید از این می ترسم که همه کس از بیماری من آگاه شود. به همین دلیل، اکنون شش ماه است که به ناچار در ییلاق روزگار می گذرانم. طبیبِ دانشمندم دستور داده است که تا جای ممکن مراقبِ شنواییِ خود باشم. او گفته است که از امیالِ خود جلوگیری کنم؛ اما میل به شرکت در اجتماعات بارها مرا در خود گرفته است و به اجتماع کشیده شده ام؛ ولی چقدر خود را حقیر می دیدم هنگامی که متوجه می شدم کسی که در نزدیکیِ من است، صدای نی لبکی را که از دور می آید، می شنود و من هیچ نمی شنوم؛ یا او ترانهٔ چوپانی را که آواز می خوانَد، می شنود و من باز هیچ نمی شنوم! چنین تجربه هایی مرا به کلی ناامید می ساخت و چیزی نمانده بود که به زندگی ام خاتمه دهم. هنر، تنها هنر بود که مرا از این کار بازداشت. برایم غیرممکن بود که پیش از انجام آنچه حس می کردم برعهده دارم جهان را ترک گویم، و به این ترتیب، این حیاتِ آمیخته به تیره بختی ادامه یافته است. به راستی زندگی برایم رنج آلود است، آن هم با این بدنِ حساس که با کوچکترین تغییر، مرا از بهترین حالات به بدترین حال می افکنَد! بردباری؛ این چیزی است که به من توصیه می کنند، و همین است که اکنون باید راهنمای من باشد. من بردبارم و حوصله دارم و امیدوارم اراده ام تا آن لحظه که خدایان بخواهند رشتهٔ حیاتِ مرا بگسلند، پایدار بماند. شاید حالم بهتر شود و شاید هم نشود. در هر حال، آماده ام که با سرنوشتِ خود روبه رو شوم. آسان نیست که انسان در ۲۸سالگی به ناچار فیلسوف شود، و به ویژه این کار برای یک هنرمند به مراتب دشوارتر است تا برای دیگران! خداوندا! تو از مقام اعلای خود به ژرفای قلبم نفوذ داری و آن را می شناسی! تو می دانی که علاقه به مردم و میل به نیکوکاری در آن انباشته است. ای مردم! اگر روزی این نوشته را بخوانید، به یاد بیاورید که نسبت به من ظالم بوده اید و به ناروا حکم کرده اید. تیره بختان نیز تسلی یابند از اینکه می بینند تیره بختی چون آنها، با وجود تمام موانع طبیعت، آنچه توانسته، کرده است تا در صفِ هنرمندان و برگزیدگان قرار گیرد. شما برادران من، کارل و یوهان، وقتی من مُردم، اگر پروفسور اشمیت هنوز زنده بود، از جانبِ من از او بخواهید تا شرحِ بیماری ام را بنویسد، و این نامه را هم به شرح زندگانی من بیفزایید تا پس از مرگم، تا آنجا که مقدور است، دنیا با من آشتی کند!!! در ضمن، شما دونفر را وارثِ دارایی مختصر خود، اگر بتوان آن را «دارایی» نامید، قرار می دهم. آن را عادلانه قسمت کنید. همواره پشتیبانِ هم و کمکِ یکدیگر باشید. به خوبی می دانید که مدت هاست آنچه را دربارهٔ من روا داشته اید، بخشیده ام؛ و از تو، کارل، برادر عزیزم، مخصوصاً برای توجهی که در این اواخر به من نشان می دادی، سپاسگزارم.
wiki: وصیت نامه هایلیگنشتات