وقعه صفین

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] وقعة صفین (کتاب). وقعة صفین اثر ابوالفضل، نصر بن مزاحم بن سیار منقری ، متوفی ۲۱۲ ق از قدیمی ترین و معروفترین اسناد تاریخی است که درباره جنگ صفین نگاشته شده و بدست ما رسیده است. کتاب با قلمی روان به نقل حوادث کوفه و دمشق در عصر خلافت حضرت علی علیه السّلام پرداخته است. مؤلف با امانتی خاص سخنان امیرالمؤمنین علی علیه السّلام و یاران آن حضرت و معاویه و طرفدارانش را آورده است.
کتاب علاوه بر حوادث تاریخی و نقل سخنرانی ها، به نقل اشعار حماسی و اشعاری که به مناسبت های مختلف سروده شده نیز پرداخته است. به دلیل صداقت مؤلف در بیان حوادث، نسبت شیعه بودن به ایشان داده اند که این نسبت درست به نظر می رسد. مؤلف در آغاز به بیان مقدمات جنگ صفین پرداخته و سپس با دقتی خاص صحنه جنگ را به تصویر می کشد و جزئیات صحنه جنگ را نقل می کند و در این میان به نقل گفته ها، سخنرانی ها، نامه ها و اشعار هر دو جبهه می پردازد. مولف، به دور از هر گونه تعصب، افراط و تفریط با آرامش خاص به نقل جریانات و واقعیات تاریخی می پردازد و در همه حال هماهنگی و انسجام میان حوادث را از یاد نبرده و تصویری حقیقی و جالب و گسترده از حوادث آن زمان ارائه می دهد.

[ویکی شیعه] وقعة صفین (کتاب). وَقْعَةُ صِفّین از کهن ترین و مهم ترین منابع تاریخ اسلام در موضوع زندگی امیرمؤمنان علی(ع) اثر نصر بن مزاحم متوفای ۲۱۲ق، مورخ شیعی است. مؤلف در این اثر در هشت جزء ابتدا تا انتهای کارزار صفین را بازگو می کند. وقعة صفین از معدود تک نگاری های برجای مانده در موضوع نبرد صفین است. ویژگی این اثر دقت مؤلف در بیان حوادث صفین حتی در جزئی ترین امور است.
ابوالفضل، نصر بن مزاحم بن سیار (یسار) عطار منقری، اهل عراق، مورخ شیعی قرن ۲ق است. از لحاظ طبقه راویان، برخی او را در ردیف ابو مخنف شمردهاند.شیخ طوسی او را از اصحاب امام باقر(ع) می داند. با این حال مورخان و تراجم نویسان در اعتبار نصر بن مزاحم اختلاف نظر دارند. ظاهرا دلیل این اختلاف، مذهب اوست. او در سال های پایانی عمرش در قیام ابوالسرایا، علیه بنی عباس شرکت کرد و ابوالسرایا مسئولیت بازار را به او سپرد. وقعة صفین، الجمل، الغارات، مقتل حجر بن عدی و مقتل حسین بن علی عناوین برخی از آثار اوست.

[ویکی نور] وقعة صفین، اثر ماندگار نصر بن مزاحم منقری، به زبان عربی است که توسط عبدالسلام محمدهارون تحقیق و منتشر شده است.
کتاب وقعة صفین، از منابع کهن و مهم تاریخ اسلام در موضوع زندگی امیر مؤمنان علی(ع) و از معدود نوشته های برجای مانده در موضوع نبرد صفین است.
در میان آثار مؤلف، وقعة صفین تنها اثر و شاید مهم ترین اثر بازمانده از نصر بن مزاحم، یکی از باارزش ترین تک نگاری هایی است که از یکی از نبردهای بسیار حساس و اختلاف برانگیز بعدی در میان مسلمانان به دست ما رسیده است. این ارزش، نه تنها به خاطر اطلاعات گران قیمتی است که در این کتاب درباره نبرد صفین آمده، بلکه به خاطر آنکه ساختار بسیاری از کتاب های قرن سوم و خصوصا تک نگاری های تاریخی آن روزگار را نشان می دهد، دارای اهمیت است .
کتاب وقعة صفین، تنها اثر مفصلی است که درباره وقایع نبرد صفین تألیف شده و برجای مانده است. این اثر، در طول تاریخ مورد استفاده برخی از مورخان بزرگ مانند ابن ابی الحدید و ابن عساکر بوده است. طبعا می بایست بخش صفین تاریخ طبری را هم دومین اثر از این نوع به حساب آورد که به نوبه خود بخش هایی از کتاب صفین ابومخنف و روایات دیگری در این باب را برای ما حفظ کرده است .
نصر بن مزاحم در این اثر، از کتاب های مختلفی بهره برده است؛ از برخی به تفصیل و از برخی دیگر به اجمال. وی این موارد را به تفکیک روشن کرده و تنها در موارد معدودی، نقل های آنها را با هم درمی آمیزد؛ کاری که در میان مورخان آن دوره معمول بوده است. برای مثال، در یک مورد، نقل های «عمرو بن شمر»، «عمر بن سعد اسدی» و «محمد بن عبیدالله» را که با توجه به سایر اسناد کتاب سه منبع مستقل از یکدیگر هستند، در هم آمیخته است. این کار را در موارد دیگر هم انجام داده است .
بااین همه باید گفت، به طور کلی کتاب وقعة صفین نصر بن مزاحم از دو اثر بزرگ در این زمینه استفاده کرده است: نخست، کتاب صفین جابر بن یزید جعفی و دیگری، کتاب صفین عمر بن سعد اسدی که وی هم به نوبه خود از کتاب صفین ابومخنف استفاده کامل برده است. نصر علاوه بر آنها از آثار دیگر هم استفاده کرده... .

[ویکی فقه] وقعه صفین (کتاب). وقعة صفین اثر ابوالفضل، نصر بن مزاحم بن سیار منقری ، متوفی ۲۱۲ ق از قدیمی ترین و معروفترین اسناد تاریخی است که درباره جنگ صفین نگاشته شده و بدست ما رسیده است. کتاب با قلمی روان به نقل حوادث کوفه و دمشق در عصر خلافت حضرت علی علیه السّلام پرداخته است. مؤلف با امانتی خاص سخنان امیرالمؤمنین علی علیه السّلام و یاران آن حضرت و معاویه و طرفدارانش را آورده است.
کتاب علاوه بر حوادث تاریخی و نقل سخنرانی ها، به نقل اشعار حماسی و اشعاری که به مناسبت های مختلف سروده شده نیز پرداخته است. به دلیل صداقت مؤلف در بیان حوادث، نسبت شیعه بودن به ایشان داده اند که این نسبت درست به نظر می رسد. مؤلف در آغاز به بیان مقدمات جنگ صفین پرداخته و سپس با دقتی خاص صحنه جنگ را به تصویر می کشد و جزئیات صحنه جنگ را نقل می کند و در این میان به نقل گفته ها، سخنرانی ها، نامه ها و اشعار هر دو جبهه می پردازد. مولف، به دور از هر گونه تعصب، افراط و تفریط با آرامش خاص به نقل جریانات و واقعیات تاریخی می پردازد و در همه حال هماهنگی و انسجام میان حوادث را از یاد نبرده و تصویری حقیقی و جالب و گسترده از حوادث آن زمان ارائه می دهد.
وضعیت کتاب
این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده و با نام سندس و استبرق به چاپ رسیده است.
نسخه های کتاب
۱. برای اولین بار این کتاب در سال ۱۳۰۱ هجری در ایران به چاپ رسیده است. ناشر آن نیز سید فرج الله کاشانی است و در پایان این چاپ یک مثنوی و مجموعه اشعاری در اخلاق و حکمت و موعظه و مدح حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام آمده است. کتاب در هشت جلد نوشته شده که در آغاز هر جلد سند این کتاب تا نصر بن مزاحم، مؤلف کتاب، ذکر شده است. ۲. کتاب وقعه صفین برای بار دوم در بیروت ، سال ۱۳۴۰ هجری در چاپخانه عباسیه به چاپ رسید. ناشر در این چاپ تمام اسانید کتاب و برخی از نصوص و اشعار را حذف نموده و در حقیقت این چاپ، خلاصه شده کتاب می باشد. ۳. ابن ابی الحدید، شارح نهج البلاغه ، این کتاب را در بخش های مختلف کتاب خود آورده و در هر بحثی به مناسبت، از این کتاب شاهد آورده و بجز بیست و چند صفحه، تمام این کتاب را در شرح نهج البلاغه اش آورده است. ۴. در سال ۱۳۴۳ نیز با نام «نخبة المحدثین فی وقعة الصفین» در چاپخانه مجله آزادی در آمریکا به چاپ رسیده است.
منبع
...

[ویکی شیعه] وقعه صفین (کتاب). وَقْعَةُ صِفّین از کهن ترین و مهم ترین منابع تاریخ اسلام در موضوع زندگی امیرمؤمنان علی(ع) اثر نصر بن مزاحم متوفای ۲۱۲ق، مورخ شیعی است. مؤلف در این اثر در هشت جزء ابتدا تا انتهای کارزار صفین را بازگو می کند. وقعة صفین از معدود تک نگاری های برجای مانده در موضوع نبرد صفین است. ویژگی این اثر دقت مؤلف در بیان حوادث صفین حتی در جزئی ترین امور است.
ابوالفضل، نصر بن مزاحم بن سیار (یسار) عطار منقری، اهل عراق، مورخ شیعی قرن ۲ق است. از لحاظ طبقه راویان، برخی او را در ردیف ابو مخنف شمردهاند.شیخ طوسی او را از اصحاب امام باقر(ع) می داند. با این حال مورخان و تراجم نویسان در اعتبار نصر بن مزاحم اختلاف نظر دارند. ظاهرا دلیل این اختلاف، مذهب اوست. او در سال های پایانی عمرش در قیام ابوالسرایا، علیه بنی عباس شرکت کرد و ابوالسرایا مسئولیت بازار را به او سپرد. وقعة صفین، الجمل، الغارات، مقتل حجر بن عدی و مقتل حسین بن علی عناوین برخی از آثار اوست.
مؤلف در این کتاب به اخبار و حوادث جنگ صفین پرداخته و گزارش های بسیاری درباره این جنگ و حوادث پیش و پس از آن ارائه می دهد. اهمیت کتاب را از چند جهت می توان بررسی کرد. نخست، ارزش متنی کتاب به جهت قدمت تاریخی آن از یک سو و از طرفی دیگر، اشاره به اخبار و حوادث دوران خلافت امیرالمؤمنین(ع)، و نیز به عنوان منبعی مهم برای رویدادهایی که منجر به جنگ صفین شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس