پازوکی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] پازوکی، یا پازُکی، پیزُکی، بازوکی، نام یکی از ایل های کرد قدیم ایرانی که از نیمۀ دوم سدۀ ۹ق، بیش از یک قرن در مناطق شمالی دریاچۀ وان در آناتولی فرمانروایی داشته است. اولین اشارۀ تاریخی به ایل پازوکی به دوران حکومت آق قویونلوها در ایران باز می گردد. از این پس نام پازوکی بارها در منابع تاریخی آمده است.
منبع مهم قدیم کردشناسی، شرف نامه، کردهای ایران را مشهور به گوران و مشتمل بر ۴ ایل بزرگ: سیاه منصور، چگنی، زنگنه و پازوکی، و خاستگاه آنان را لرستان و به روایتی گوران و اردلان، و امیران پازوکی را برخاسته از عشیرۀ سویدی دانسته است. عشیرۀ سویدی یا سویدانلو ظاهراً حاکمان برمکی داشته اند که از بیم هارون الرشید به کردان پناه برده، و در کردستان به حکومت رسیده بودند. بعضی به اشتباه پازوکی ها را از ترکان آذربایجان پنداشته اند. خاستگاه پازوکی ها را بعضی مناطق شمالی و غربی دریاچۀ وان از همان سرزمین امارت پازوکی و برخی دیگر کوهستان شاهو، میان کرمانشاه و سنندج، به شمار آورده اند. فارس را نیز موطن پازوکی ها دانسته اند که آشکارا اشتباه است. ( احتمالاً به نقل از تاریخ عضدی) در خاطرات سپهبد امیراحمدی از کوه های پازوکی که در شمال بهبهان و در راه خرم آباد یاد شده است که ارتباط آن با ایل پازوکی روشن نیست. به هرحال پذیرفتن مناطق شمالی دریاچۀ وان و یا کوهستان شاهو به عنوان خاستگاه ایل، بیشتر مقرون به صحت است.
مهاجرت و پراکندگی
دست به دست شدن مناطق زیست ایل پازوکی در شمال دریاچۀ وان، میان حکومت های صفوی و عثمانی و جنگ های بین این دو قدرت بزرگ در این سرزمین عاقبت به انقراض امارت پازوکی و مهاجرت پازوکی ها به قفقاز و مناطق مختلف فلات ایران انجامید.از اواخر سلطنت شاه طهماسب اول (سل ۹۳۰-۹۸۵ق/۱۵۲۴-۱۵۷۷م) گروه هایی از کردان پازوکی در چخورسعد (ایروان)، نخجوان و اران (جمهوری آذربایجان کنونی) ساکن شده بودند. برخی از کوچاندن ایل پازوکی از اورمیه به خوار و ورامین در دوران صفوی خبر داده، و نوشته اند که در ۱۰۱۰ق/۱۶۰۱م به دستور شاه عباس اول (سل ۹۹۶-۱۰۳۸ق/۱۵۸۸-۱۶۲۹م) بسیاری از کردان آذربایجان و مهاباد (مُکری قدیم) را ابتدا به جلگۀ خوار و ورامین، سپس ۴۵هزار خانوار از آن ها را به شمال خراسان کوچاندند. پازوکی ها از گروه های کردی بودند که از انتقال به خراسان سرباز زدند و در اطراف دماوند، ورامین و خوار باقی ماندند. فیلد به حضور حدود هزار خانوار پازوکی در خوار و ورامین، و توحدی به اقامت آن ها در خراسان و اطراف تهران اشاره می کند.در اوایل قرن ۲۰م حدود ۵هزار خانوار پازوکی در اطراف ایروان ساکن بوده اند. اکنون نیز آنان جزو نیم میلیون کردهایی هستند که در آن سوی ارس و اطراف ایروان زندگی می کنند. امروزه شماری از پازوکی ها در کرمانشاه و سنندج و پیرامون کوهستان شاهو، محال روانسر و محال لیلاخ (خاور سنندج) سکنا دارند. از دوران شاه عباس، نواحی اطراف تهران از مهم ترین مناطق زندگی کردان پازوکی بوده است. یکی از ۴قریه و یا «بهنام» امروزی ورامین با ۵۳۲کم ۲ مساحت به نام این مردم، بهنام پازوکی نامیده می شود که بیش تر ساکنان بومی آن پازوکی هستند. پازوکی ها در خوار (گرمسار) بیشتر در آرادان و روستاهای پیرامون آن، قشلاق (شهر گرمسار) و روستاهای شاه بداغ، ساروزن، سزد و کَرَند، در دماوند در چندنی روستا، در فیروزکوه در روستاهای ترود (طرود) و حصارین و در شمیرانات، در روستاهای لواسانات بزرگ پراکنده بوده اند. گروه های دیگری از پازوکی ها که به پیزُکی (= پازوکی، تبدیل مصوت ā به ī در گویش کرمانج) شهرت دارند، در برخی نواحی خراسان مانند کلات نادری و ناحیۀ پیزکی چناران زندگی می کنند.
زبان
در طول سده های گذشته شمار بزرگی از پازوکی ها زبان اصلی خود، کردی کرمانج را فراموش کرده، و شماری دیگر ترکی آذربایجان را جایگزین زبان مادری نموده اند. پراکندگی جغرافیایی پازوکی ها و جدایی آن ها از یکدیگر موجب شده است که گروه بسیاری از پازوکی ها علاوه بر زبان مادری، تبار کردی خود را نیز از یاد ببرند. از زبان کنونی پازوکین ایروان و قفقاز اطلاع دقیقی به دست نیامد.
تاریخچه
...
wikifeqh: پیزکی

دانشنامه آزاد فارسی

طایفۀ کرد ایران و آناتولی، در اصل ساکن ارجیش و اَلَشکُرد و کیغی و عَدَل جواز، در شمال دریاچۀ وان. در عصر شاه اسماعیل اول، نواحی خِنِس و مَلاذگرد و اوچکان ضمیمۀ امارت پازوکی شد. خالدبیگ پازوکی، از متحدان شاه اسماعیل، بعدها به سلطان سلیم پیوست. حکومت پازوکی در عصر سلطان محمد خدابنده میان دو خاندان خالدبیگ و شُکُربیگ، عموی خالدبیگ، تقسیم شد. امارت پازوکی غالباً تابع دولت صفوی بود. گروه هایی از پازوکیان در عصر شاه طهماسب به ناحیۀ ایروان و گروه هایی دیگر در عصر شاه عباس به ناحیۀ بزرگ ری از دماوند تا ورامین و عده ای نیز به خراسان انتقال یافتند. در ۱۰۳۷ق، اوتار سلطان حاکم پازوکی های ری بود. مجنون خان پازوکی، از سرداران لایق آقا محمدخان قاجار، شهر تهران را در ۱۱۹۹ق از تصرف زندیه خارج کرد. محمدامین خان پازوکی از سرداران خراسان در عهد فتحعلی شاه بود. ناحیۀ بهنام پازوکی، از توابع شهرستان ورامین، منسوب به این مردم است. امروزه تعداد چادرنشینان پازوکی به یازده خانوار رسیده است. سردسیر آنان در لار و گرمسیر آنان در پَلَشت/ پاکدشت و خاتون آباد قرار دارد.
wikijoo: پازوکی

پیشنهاد کاربران

مختصری از شجرنامه ایل بزرگ پازوکی
پازوکی از کاپادوکی که یک منطقه در ترکیه است سر چشمه گرفته، پازوکی را در مناطق مختلف با نام های ( پازُکی، پیزُکی، بازوکی، پازیکی، بیزوکی ) تلفظ می کنند. [?]، پازوکی همسان با کلمه های ترکی، بزوکی، بوزوک، بوزوکی، پیزوک، بیزیک است، همچنین واژه بوزوک در ترکی نام یکی از تقسیمات ایلی، ترکان اوغوز بوده، ایل بزرگ پازوکی از تبار ترکمان آناتولی ریشه دارد که از ترکان سنی فاصله گرفته و به طرف شیعیان کرد آمدند و به مرور زمان کرد زبان شده اند [?]، این ایل به دلیل فراز و نشیب های تاریخ به مناطق مختلفی مهاجرت کرده و زبان های متعددی را پذیرفته است ولی زبان مادری این ایل ترکی بوده که اکثریت این ایل، این زبان را فراموش کرده اند. ایل پازوکی را می توان با ترکمان های عراق و سوریه مرتبط دانست که با اقوام کرد، هم زیست بودند. این ایل یکی از شعبات بزرگ ایل کرد را در کردستان ترکیه تشکیل داده اند ( بعد از کرد زبان شدن ) . ایل پازوکی بیش از یک سده در مناطق شمالی دریاچه وان در کردستان ترکیه حکومت کرده است [?] و بر کردان کرمانج حکومت کرده اند و هم اکنون نیز در کردستان ترکیه به زبان کردی کرمانجی تکلم دارند. این ایل را یک ایل کرد می خوانند. اصالت اصلی ایل پازوکی کاپادوکیه در مرکز ترکیه هست. قسمتی از ایل پازوکی چون شیعه بودند در سال ???? میلادی وقتی شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه را در تبریز اعلام می کند قسمتی از ایل پازوکی از آزار و اذیت عثمانی به ایران و آذربایجان مهاجرت می کنند و این قسمت از پازوکی ها آذربایجانی زبان می شوند. قسمتی از پازوکی ها در استانبول و آنکارا، قارص و ازمیر ترکی استانبولی صحبت می کنند و عده ای هم از آنان در ایروان به ارمنی تکلم دارند؛ و عده ای هم از آنان در افغانستان که جز امیران و فرماندهان هرات به شمار می آمدند به زبان پشتو صحبت می کنند. عبدالله اوجالان رهبر کردها راجع به ایل پازوکی می گوید ایلی ترکمن هستند که مانند صدها عشیره ترکمن وقتی به کردستان ترکیه مهاجرت کردند به مرور زمان کرد زبان شدند و فرهنگ ترکی را از دست دادند. پازوکیان امروزه به چندین زبان صحبت می کنند و حتی بیشتر پازوکیان، از ریشه خود بی آگاه هستند. کاپادوکی سرزمین پازوکیان است اما برخی هم اعتقاد دارن این ایل از بلخ به کاپادوکی، مهاجرت کردند.
... [مشاهده متن کامل]

روند گذشت زبان های ایل پازوکی در گذر زمان:
?:ترکی: ایل پازوکی که اصالتاً از ترکمان آناتولی بوده و زبان مادریشان ترکی بود که به مرور زمان این زبان را کلا ایل پازوکی فراموش کرده و از میان ایل پازوکی خارج شد.
?: کردی: از آنجا که ایل پازوکی ترک بودن بعد از مهاجرت به کردستان ترکیه زبانشان کردی شد و امروزه در کردستان ترکیه و در خراسان نیز قسمتی از ایل پازوکی به کردی کرمانجی تکلم دارند.
?:ترکی استانبولی: قسمتی از ایل پازوکی از کردستان ترکیه مهاجرت کرده و به سمت قارص، ازمیر و آنکارا و استانبول آمدند و زبانشان ترکی استانبولی شد و دارای مذهب اهل سنت هستند.
?: ارمنی: قسمتی از پازوکی ها از کردستان ترکیه به ایروان در مرکز ارمنستان رفته و به زبان ارمنی تکلم می کنند.
?: پشتو: مهاجرت قسمتی از پازوکی های کرد زبان خراسان به هرات باعث شد زبانشان پشتو شود.
?: ترکی آذربایجانی: مهاجرت قسمتی از ایل پازوکی از کردستان ترکیه به آذربایجان به علت جنگ های شیعه، سنی عثمانی و صفویه و پناه بردن ایل پازوکی به دربار صفوی که موجب شد، ایل پازوکی به زبان ترکی آذربایجانی روی بیاورد.
?: فارسی: قسمتی از ایل پازوکی از آذربایجان به مرکز ایران از جمله گرمسار و استان تهران مانند پایتخت و ورامین و پاکدشت آمدند و زبانشان فارسی شد؛ و امروزه در استان فارس نیز بخشی پازوکی سکونت دارند که به فارسی تکلم می کنند. امروزه در ایران این قوم اصیل بعد از گذشت
چندین قرن به صورت پراکنده و با فرهنگ های بسیار زندگی میکنند و زبان های متعددی را به خود گرفته اند.
?: مازنی و گیلکی: تبعید این ایل به مازندران و گیلان موجب شد، این ایل به گویش های مازنی و گیلگی هم روی بیاورد.
?: زازا: در بخش هایی در کردستان ترکیه، ایل پازوکی به زبان زازا صحبت می کنند. .
امروزه خیلی از ایلات تورکمان آناتولی به دلیل کرد زبان شدن کرد خواننده می شوند و این باعث شده خلق کورد جمعیت زیادی را به خود بگیرد.

ایل پازوکی
پازوکی از کاپادوکی که یک منطقه در ترکیه است سر چشمه گرفته، پازوکی را در مناطق مختلف با نام های ( پازُکی، پیزُکی، بازوکی، پازیکی، بیزوکی ) تلفظ می کنند. [?]، پازوکی همسان با کلمه های ترکی، بزوکی، بوزوک، بوزوکی، پیزوک، بیزیک است، همچنین واژه بوزوک در ترکی نام یکی از تقسیمات ایلی، ترکان اوغوز بوده، ایل بزرگ پازوکی از تبار ترکمان آناتولی ریشه دارد که از ترکان سنی فاصله گرفته و به طرف شیعیان کرد آمدند و به مرور زمان کرد زبان شده اند [?]، این ایل به دلیل فراز و نشیب های تاریخ به مناطق مختلفی مهاجرت کرده و زبان های متعددی را پذیرفته است ولی زبان مادری این ایل ترکی بوده که اکثریت این ایل، این زبان را فراموش کرده اند. ایل پازوکی را می توان با ترکمان های عراق و سوریه مرتبط دانست که با اقوام کرد، هم زیست بودند. این ایل یکی از شعبات بزرگ ایل کرد را در کردستان ترکیه تشکیل داده اند ( بعد از کرد زبان شدن ) . ایل پازوکی بیش از یک سده در مناطق شمالی دریاچه وان در کردستان ترکیه حکومت کرده است [?] و بر کردان کرمانج حکومت کرده اند و هم اکنون نیز در کردستان ترکیه به زبان کردی کرمانجی تکلم دارند. این ایل را یک ایل کرد می خوانند. اصالت اصلی ایل پازوکی کاپادوکیه در مرکز ترکیه هست. قسمتی از ایل پازوکی چون شیعه بودند در سال ۱۵۰۱ میلادی وقتی شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه را در تبریز اعلام می کند قسمتی از ایل پازوکی از آزار و اذیت عثمانی به ایران و آذربایجان مهاجرت می کنند و این قسمت از پازوکی ها آذربایجانی زبان می شوند. قسمتی از پازوکی ها در استانبول و آنکارا، قارص و ازمیر ترکی استانبولی صحبت می کنند و عده ای هم از آنان در ایروان به ارمنی تکلم دارند؛ و عده ای هم از آنان در افغانستان که جز امیران و فرماندهان هرات به شمار می آمدند به زبان پشتو صحبت می کنند. عبدالله اوجالان رهبر کردها راجع به ایل پازوکی می گوید ایلی ترکمن هستند که مانند صدها عشیره ترکمن وقتی به کردستان ترکیه مهاجرت کردند به مرور زمان کرد زبان شدند و فرهنگ ترکی را از دست دادند. پازوکیان امروزه به چندین زبان صحبت می کنند و حتی بیشتر پازوکیان، از ریشه خود بی آگاه هستند. کاپادوکی سرزمین پازوکیان است اما برخی هم اعتقاد دارن این ایل از بلخ به کاپادوکی، مهاجرت کردند.
... [مشاهده متن کامل]

روند گذشت زبان های ایل پازوکی در گذر زمان:
۱:ترکی: ایل پازوکی که اصالتاً از ترکمان آناتولی بوده و زبان مادریشان ترکی بود که به مرور زمان این زبان را کلا ایل پازوکی فراموش کرده و از میان ایل پازوکی خارج شد.
۲: کردی: از آنجا که ایل پازوکی ترک بودن بعد از مهاجرت به کردستان ترکیه زبانشان کردی شد و امروزه در کردستان ترکیه و در خراسان نیز قسمتی از ایل پازوکی به کردی کرمانجی تکلم دارند.
۳:ترکی استانبولی: قسمتی از ایل پازوکی از کردستان ترکیه مهاجرت کرده و به سمت قارص، ازمیر و آنکارا و استانبول آمدند و زبانشان ترکی استانبولی شد و دارای مذهب اهل سنت هستند.
۴: ارمنی: قسمتی از پازوکی ها از کردستان ترکیه به ایروان در مرکز ارمنستان رفته و به زبان ارمنی تکلم می کنند.
۵: پشتو: مهاجرت قسمتی از پازوکی های کرد زبان خراسان به هرات باعث شد زبانشان پشتو شود.
۶: ترکی آذربایجانی: مهاجرت قسمتی از ایل پازوکی از کردستان ترکیه به آذربایجان به علت جنگ های شیعه، سنی عثمانی و صفویه و پناه بردن ایل پازوکی به دربار صفوی که موجب شد، ایل پازوکی به زبان ترکی آذربایجانی روی بیاورد.
۷: فارسی: قسمتی از ایل پازوکی از آذربایجان به مرکز ایران از جمله گرمسار و استان تهران مانند پایتخت و ورامین و پاکدشت آمدند و زبانشان فارسی شد؛ و امروزه در استان فارس نیز بخشی پازوکی سکونت دارند که به فارسی تکلم می کنند.
۸: مازنی و گیلکی: تبعید این ایل به مازندران و گیلان موجب شد، این ایل به گویش های مازنی و گیلگی هم روی بیاورد.
۹: زازا: در بخش هایی در کردستان ترکیه، ایل پازوکی به زبان زازا صحبت می کنند. .
امروزه خیلی از ایلات تورکمان آناتولی به دلیل کرد زبان شدن کرد خواننده می شوند و این باعث شده خلق کورد جمعیت زیادی را به خود بگیرد.

پازوکی در باستان کت پاتوکی بوده یعنی پاسدار تخت پادشاهی و پادشاهان و اغلب جمعیت آنان از نجبای مادی و پارسی وسکایی بودند.
پازوکی
نام یک قوم کهن ایرانی در کت پتوکه میباشد . که نسب خود را به پادشاهان هخامنشی می رسانند .
یونانی ها نام این سرزمین را کا پادوکیه نوشته اند . از معروفترین اشخاص این قوم باستانی مهرداد ششم پونت
... [مشاهده متن کامل]

هم عصر مهرداد دوم پهلوی میتوان نام برد به همراه حسین علی بیگ پازوکی در دوران شاه اسماعیل که فرماندار الشکرد و ارزروم و ارمنستان و شمال عراق نام برد . مجنون خان پازوکی طرودی که یکی از سرداران لایق آقا محمد خان قاجار بود که تهران را برای او فتح کرد .
زبان این قوم در طول تاریخ فراز ونشیب فراوان داشته است که به علت جابجایی فراوان آنان میباشد در کل آنان کردی و پارسی و آذری صحبت میکنند .
پراکندگی آنان در فلات ایران فراوان است از غرب در ترکیه وارومیه تا شمال در تهران و ورامین و دماوند وفیروزکوه
تا شرق در بجنورد وقوچان تاجنوب در پارس و سیستان و پاکستان و افغانستان موجودیت دارند.

بپرس