پیدایش منطق

[ویکی فقه] وقتی می بینیم کسی سعی می کند گفتار خود را "منطقی" جلوه دهد و یا زمانی که متوجه می شویم فردی سعی دارد حوادث پیرامونش را "منطقی" تحلیل کند، اصلا تعجب نمی کنیم و حتی به فکرمان هم نمی رسد که این شخص هرگز حتی یک واحد درسی "منطق " را نگذرانده و شاید یک کتاب "منطقی"نیز نخوانده باشد، گویی برای تمام ما واضح است که "منطق"متعلق به نوع بشر است وهمه افراد مجازند از آن استفاده کنند.
این ویژگی " دانش منطق" که بر خلاف بسیاری از علوم دیگر، یک علم "بازاری" یا همه گیر است؛ یعنی تمام انسانها اعم از عالم و عامی یا قدسی و بازاری همه به قدر توانایی و استعداد خود تلاش می کنند از قواعد منطقی در گفتار و تفکرات خود استفاده کنند، باعث می شود بررسی تاریخچه این علم بسیار دشوار باشد و به راحتی نتوان سیر تکاملی منطق را بررسی کرد.
تقسیم منطق
برای رهایی از این مشکل منطق دانان از دو منظر به علم منطق می نگرند و براساس آن منطق را به دو دسته تقسیم می کنند : "منطق تکوینی" و" منطق تدوینی"
← منطق تکوینی
در میان منطق دانان، مشهور است که پایه گذار علم منطق، "ارسطو طالیس "حکیم و فلیسوف قرن چهارم پیش از میلاد بوده است و کتاب منطقی او که بعد از وی با نام "ارغنون " شهرت یافت اولین کتاب مستقلی است که در علم منطق تالیف شده است.البته در این که ارسطو پایه گذار منطق باشد اختلاف نظرهای اساسی وجود دارد اما این موضوع مورد اتفاق تمام مورخین و اهل منطق است که قدیمی ترین کتاب موجود درعلم منطق کتاب "ارغنون" است و تقریبا هیچ گزارش قابل اعتنایی نیز دیده نمی شود که وجود کتابی مستقل در منطق را پیش از تالیف "ارغنون "نقل کرده باشد؛ اگرچه در این موضوع نیز بعضی از منطق دانان احتمالاتی داده اند اما هیچ یک از این احتمالات از حدس و گمان فراتر نمی رود و نمی توان به آنها اعتنا کرد؛به طور مثال ابوعلی سینا در کتاب "منطق المشرقیین " احتمال می دهد که علم منطق با نامی دیگر پیش از تمدن یونان باستان وجود داشته است و گذشتگان ما از آن استفاده می کردند و به همین سبب است که اکنون فهم منطق برای ما آسان است؛ همچنین عده ای دیگر احتمال داده اند که در حمله اسکندر به ایران کتابهای منطقیی که در ایران باستان تالیف شده بود به آتن برده شد و ارسطو کتاب خود را با استفاده از آنها تهیه کرده است اما همانطور که گفته شد برای هیچ یک از این احتمالات دلیل و مدرک قابل توجهی وجود ندارد؛ خود ارسطو نیز در عبارتی که ابوعلی سینا از وی نقل می کند عدم تالیف کتابی منطقی پیش از خود را اینگونه بیان می کند: " ما از پیشینیان خود جز پاره ای قواعد پراکنده به ارث نبردیم اما منظم کردن آنها کاری بود که زحمات فراوان و بیخوابی های بسیار در راه آن کشیدیم" بنابراین به نظر می رسد که باید به گفته منطق دانان و ارسطو اعتماد کرد و "ارغنون"را اولین کتاب مستقل تالیف شده در منطق به حساب آورد.
پیشینه منطق قبل از ارسطو
...