پیش درامد

پیش درآمد. نوعی فرم ضربی در موسیقی ایران. درویش خان که به دعوت ظهیر الدوله «ارکستر انجمن اخوت» را تشکیل داده بود، فُرمی را ابداع کرد تا نوازندگان برای شروع و قبل از آواز، آهنگی داشته باشند و به پیشنهاد رُکن الدین مختاری نام پیـش درآمد را بر آن نهادند. پیش درآمد غالباً در وزن ۴/۲، ۴/۳،۴/۴یا ۴/۶ است و سرعت (تِمپوی) کُند دارد. بیشتر پیش درآمدهای اولیه دارای یک «تِم» بودند که در گوشه های مهم دستگاه گردش می کرد. اولین دست مایۀ پیش درآمدهای اولیه همان جمله های آوازی ردیف بود که به آن ها حالتی موزون داده بودند. پیش درآمد اساساً یک فرم ضربی بی کلام است و شاید بتوان آن را معادل «پیشرو» در موسیقی قدیم ایران دانست. آهنگ سازان بسیاری روی این فرم کار کردند که از جمله معروف ترین آنان عبارت اند از درویش خان، رکن الدین مختاری، علی اکبر شهنازی، علینقی وزیری، مرتضی نی داود، موسی معروفی، و فرامرز پایور. از زمان درویش تا سال های دهۀ ۱۳۶۰ این فرم بیشتر رواج داشت و در سال های اخیر جز در برخی اجراها، چندان رایج نیست. پیش درآمد شور از شهنازی و پیش درآمد اصفهان از نی داود ازجمله پیش درآمدهای معروف است؛ بعدها روی پیش درآمد اصفهان نی داود کلام نیز گذاشته شد.